Treni

Dëbimi i nisur më 31 mars, përfundoi më 1 prill 1999. Dhe jo, nuk ka qenë shaka e një prillit. Ka qenë krim lufte, i planifikuar dhe i zbatuar ashtu që të realizohej spastrimi i Kosovës nga shqiptarët, të cilëve paraprakisht iu morën dokumentet e identitetit. Edhe pas 23 vjetësh, unë ende pres që Serbia të kërkojë falje. Unë isha me fat, sepse ende mund ta pres kërkimfaljen

Kaluam nga shkolla ime e pastaj ajo e muzikës. Kalldrëmi ishte mbuluar me pasaporta e letërnjoftime të bëra copë e grimë, kurse bri tyre plot qeska të mbushura me barna. Qeskat i njihja, sepse ato i përdorte shërbimi shëndetësor i “Nënës Terezë”, kur ua jepte terapitë pacientëve pas vizitave falas që ua bënin mjekët vullnetarë.

Iu afruam komandës ushtarake. Aty rrinin gatitu ca ushtarë të rinj, të cilët me shikim e përcillnin rreshtin e gjatë të njerëzve, që kush me torba e kush veç me duar në xhepa, ishte nisur “për në Allbani”. Ashtu na thanë policët specialë që na dëbuan nga lagjja te “Blloku i parë i banesave”. I ramë trup rrugës te xhamia dhe dolëm te plateja e përmendores afër Komunës. Mjaftoi një shikim me bisht të syrit për ta parë kolonën e gjatë të veturave që vinin nga drejtimi i Gërmisë. Të gjitha i ngasin policët e uniformuar. I kishin vjedhur.

Na thanë të ecnim nga ana e djathtë e rrugës. Iu bashkuam kolonës së gjatë te rrugica që çon te Biblioteka e Qytetit. Nuk i shihej fundi dhe vetëm supozonim se do të mbaronte diku aty tek ura e “Dragodanit”. Nga ana e majtë e rrugës, një kolonë tjetër, e ndalur dhe që na shikon. Uniforma të turli lloji, me kallashë në duar, me tytat e kthyera nga ne. Na ndjekin me fjalë: “më shpejt, më shpejt”, thuajse kishim dalë në fushë për stërvitje.

Ecim në heshtje teksa na vlon gjaku e plasim prej sikletit se s’kemi as si t’ua kthejmë piskamën e as nuk kemi me çka të mbrohemi. I afrohemi “Qafës”. Prej një dritareje ushton muzika popullore serbe. Dëgjohen qeshjet nga lart. Me gjasë po festojnë. Prishtina po zbrazej prej shqiptarëve. Tashmë kishte katër ditë që kjo po u ndodhte të gjitha lagjeve në Prishtinë. Propaganda e RTS-së thoshte se po iknim, sepse po u frikoheshim bombave të NATO-s.

* * *

Bëmë thuajse një orë derisa mbërritëm në stacion. Te binarët me mijëra njerëz. Shumë sish të njohur. Që të gjithë me shikimin e njëjtë të pikëlluar. Që të gjithë me dilemën e njëjtë: a po na vrasin apo na dëbojnë. Apo edhe njëra, edhe tjetra: dikush vdes, dikush mbijeton.

Qielli u ngrys. Nuk kishte pasur shi në Prishtinë nja dy a tre muaj. Apo ashtu më dukej mua. Nisi të binte, “kanap-sixhim”, siç do të tallej dikur komentuesi sportiv, Veli Vraniqi. Shumë fëmijë, shumë pleq, në një fushë të hapur prerë nga dy palë binarë dhe thuajse asnjë strehe të vetme.

Ngjitas me stacionin e trenit një depo ndërtimore. E braktisur, natyrisht. Ca djem të rinj kalojnë brenda hapësirës së depos. Organizohen asisoj që dikush prej brenda i çon, s’di as si t’i quaj, ca pllaka të holla llamarine nga ajo anë e gardhit, në anën nga ishim ne. Me një shpejtësi marramendëse i nxjerrin nja 20 a 30 copë dhe i mbështesin për murin e stacionit, sikur krijojnë tenda me një kënd. I ftojnë nënat me fëmijë të vegjël të vendosën përfundi, ashtu që bile pak të mbrohen nga shiu. Të njëjtit kthehen prapa në depo, dhe nisin të marrin material izolues për kulme, palosur rolladë. E quanin “Kondor”, nuk e di a për shkak të emërtimit të fabrikës apo për shkak të ngjyrës thekshëm të zezë, porse edhe neve na ra hise një rolladë e tillë. E hapëm pakon, e tërhoqëm disa metra. E shqyem dhe pjesën e mbetur e përcollëm tutje te të tjerët. Ishim rreshtuar njëri-pas tjetrit dhe qëndronim me duart lart, duke e mbajtur këtë cipë mbushur me bitumen e rërë mbi kokat tona, si zëvendësim për çadrat.

Dhe në atë kiamet e lagështi, na u kujtua ta ndezim nga një cigare. As që mundëm ta pimë – pavarësisht cipës së bitumenit, uji tashmë rridhte dhe depërtonte gjithkund, përfshirë edhe nga mangët e xhaketave. U bëmë qull, qull. Shiu u ndal mbas thuajse tri orësh.

* * *

U bë 19:30. E ndalën rrymën në qytet. Shpërthimet dëgjohen nga ana e përmendores lart rrugës “Robert Gajdiku”, sepse tek-tuk ndonjë shkëndijë vërehet prej andej. Heshtje shurdhuese. Madje as fëmijët më nuk qajnë. Vetëm hëna e plotë ndriçon.

Çëk-çëk-çëk-çëk-çëk... dhe një dritë larg...

Erdhi treni. U ndal nja 100 metra më larg vendit ku ishim ne. Policët nisën të bërtisnin. Fëmijët nisën të qanin dhe të gjithë i hidhen vrapit. Masa tollovitet aq, sa edhe në stacion nisën të ndaheshin familjarët. Më të vendosurit, ia futën vrap të kapur për dore, nga pesë e gjashtë përnjëherë... me rrezikun se dikush edhe mund të t’i thyejë duart.

Vrap, piskamë, spërkatje me lloç, shkelje mbi tjetrin, rrëzim përtokë, ngritje me vrull, bartje fëmijësh e pleqsh ngrykë, luftë për t’u kapur për shkallët e vagonëve. Kishin qenë nja 50 të lidhur për lokomotivë, e në stacion ndoshta ishin nja 20 mijë veta, nëse jo më shumë.

Projekti “si t’i mbushësh 50 vagonë me sa më shumë njerëz” mori një orë.

* * *

Pleqve dhe nënave me fëmijë ua lëshuam kupetë. Të tjerët mbetëm kush në këmbë e kush në gjunjë nëpër korridoret e vagonëve. Me hamendje, do të kemi qenë nja 200 veta në vagonin tonë. Të gjithë qull, e krejt lloç, të lodhur e të mërzitur dhe të frikësuar. Nuk e kishim idenë kah na kishin nisur. Për më tepër nuk e kishim idenë se a do ta mbijetonim udhëtimin për shkak të ajrit të zënë dhe plot lagështi e tym duhani: ata afër dritareve nuk donin t’i hapnin, se “mos po na rreh promaja”.

Treni u nis në 21:00. Fiks. Si të ishte tren zviceran. Sa më larg, aq më terr bëhej. Më nuk mundje të imagjinoje as ndërtesë, as dru, asnjë send që po e lije prapa. Veshët ishin përqendruar te lëvizja e zhurmshme e pistonave që i sillnin rrotat mbi shina – timpanet sa nuk m’u shqyen prej zhurmës uniforme të një rrugëtimi që nuk i dihej fundi.

Në 22:00, treni u ndal. Me gjasë në Ferizaj, nuk e di. E shoh veç një njeri që qëndron para stacionit dhe na shikon. Jo me eufori, jo me gëzim. Me njëfarë dhembshurie që nuk di ta përshkruaj. Dhe jo, nuk është pjesë e imagjinatës sime. Sepse po të ishte ndryshe, do ta kishte manifestuar me ndonjë piskamë, muzikë a kallash. Por ky jo. Ky thuajse donte ta regjistronte me sytë e tij transportimin e një numri të madh njerëzish, si të ishin kafshë, në ndonjë kasaphane apo ndonjë kamp përqendrimi. U desh të prisnim derisa erdhi treni i paradites, ai që tashmë i kishte transportuar po aq viktima sa ishim ne në këtë kontingjent.

* * *

23:30. Kaçanik.

Terr, pavarësisht hënës.

Nuk i vërejmë, porse dikur nisim të dallojmë hije nëpër terr. Ushtarë serbë, në kodër, me artileri kthyer nga treni. Zhurma brenda në tren ndalet. Presim në heshtje. Kalon një orë. Nuk ndodh gjë. Treni më në fund niset. Tash më në fund e kishim të qartë se caku ishte Maqedonia.

Hani i Elezit ta merr mendja se është 70 kilometra larg Kaçanikut. Kalon ora 1:00 e mëngjesit, ne ende në tren dhe ende duke lëvizur ngadalë. U ndal. Nga e majta e jonë shihen hijet e fabrikës së çimentos. Na urdhërojnë të dalim prej trenit.

Ndërkohë, e bëjnë edhe seancën e fundit të plaçkitjes së atyre që ende kishin çfarë për t’iu lënë në dorë. Na urojnë “rrugë të mbarë” nëpër binarët që çojnë direkt në Bllacë.

Kolona e pafund, duke ecur nëpër terr, mezi, e nga pak edhe zvarrë. I bëjmë edhe një orë për t’i kaluar nja 700-800 metra.

Shkelim në lloçin e Bllacës. Nis të bjerë shi. “Kanap-sixhim”.

* * *

Dëbimi i nisur më 31 mars, përfundoi më 1 prill 1999.

Dhe jo, nuk ka qenë shaka e një prillit.

Ka qenë krim lufte, i planifikuar dhe i zbatuar ashtu që të realizohej spastrimi i Kosovës nga shqiptarët, të cilëve paraprakisht iu morën dokumentet e identitetit.

Edhe pas 23 vjetësh, unë ende pres që Serbia të kërkojë falje.

Unë isha me fat, sepse ende mund ta pres kërkimfaljen

[email protected]