Stuhi për targat

Presidenti Vuçiq u përplas gjatë një interviste për BBC-në dje në mëngjes, duke mohuar përdorimin e gjuhës padyshim nxitëse që sapo kishte përdorur (dhe e ka përdorur vazhdimisht). Ai dukej i nervozuar dhe i dëshpëruar për të pretenduar për persekutimet e serbëve të Kosovës.

Ai kërcënoi, gjithashtu, me ndërhyrje ushtarake për t’i mbrojtur ata. Fatkeqësisht, nuk mund ta gjej intervistën në faqen e “Newshour”. Më thoni nëse e gjeni ju.

Ministrja e Jashtme e Kosovës, Gërvalla-Schwarz, u përgjigj, me fokus në njohjen e ndërsjellë dhe kërcënimin e ndërhyrjes ruse pas humbjes (së supozuar) të Moskës në Ukrainë.

Jo, një marrëveshje nuk duket afër, por nuk është e pamundur

Më pyesin shpesh nëse një marrëveshje “përfundimtare” është afër. Sigurisht që nuk duket ashtu. Vuçiqi u është rikthyer pretendimeve të stilit të Millosheviqit për viktimizim të serbëve dhe fokusohet në Asociacionin e Komunave me shumicë serbe , të dakorduar (por jo të implementuar). Gërvalla-Schwarz nuk do të pajtohet për më pak sesa përparim drejt njohjes së ndërsjellë. Në rastin konkret të targave, kjo do të nënkuptonte një zgjidhje rreptësisht reciproke.

Në fakt, nuk bëhet fjalë për targa. Bëhet fjalë për sovranitetin. Kosova po insiston në reciprocitet, sepse ky është rregulli mes dy shteteve sovrane.

Serbia e refuzon reciprocitetin, pasi është rregull mes dy shteteve sovrane. Rrethi mund, mendoj, të kthehet në katror.

Asociacioni që e dëshiron Vuçiqi do të duket ndryshe në kontekstin e njohjes reciproke. Gjykata Kushtetuese e Kosovës tashmë e ka bërë të qartë se nuk mund të ketë funksione ekzekutive. Asociacioni mund të jetë përfundimisht i dobishëm për t’i qetësuar komunat veriore të Kosovës. Pa funksione ekzekutive dhe me njohje, nuk është një kërcënim i mundshëm për sovranitetin e Kosovës.

Nuk mund të shkosh atje nga këtu

Problemi është se rruga drejt kësaj zgjidhjeje nuk është e qartë. As Vuçiqi e as Kurti nuk kanë çfarë të fitojnë në politikën e brendshme nga një zgjidhje e tillë. Asnjëri nuk mendon se duhet të dorëzohet për të fituar avantazhe ndërkombëtare. Serbia është kthyer në anokraci. Demokratët e saj janë të përçarë dhe të dobët. Etnonacionalistët e saj filo-rusë janë të fortë. Mjedisi mediatik është më pak se i lirë. Diskursi publik shumë shpesh përqendrohet në ‘botën serbe’, një ribërje e Serbisë së Madhe të viteve 1990, e ricikluar nëpërmjet ‘botës ruse’ të Putinit. Bota serbe kërcënon integritetin territorial jo vetëm të Kosovës, por edhe të Bosnjës dhe Malit të Zi. Beogradi flet për ambiciet për anëtarësim në BE, por në praktikë i mbron bastet e saj. I ka forcuar marrëdhëniet me Rusinë e Kinën edhe gjatë luftës në Ukrainë. Ka dështuar të rreshtohet me shumë politika të jashtme të BE-së, përfshirë edhe me sanksionet ndaj Rusisë. Progresi drejt anëtarësimit në BE është ngadalësuar deri te një zvarritje.

Kosova është një demokraci e gjallë, me media të lira dhe me konkurrencë të fuqishme politike. Elektorati është i padurueshëm për një marrëveshje me Serbinë. Kosovarët shpresojnë se kjo do ta detyrojë BE-në të përmbushë zotimet e saja për heqjen e vizave, do të inkurajojë pesë shtetet e BE-së që ende nuk e kanë njohur Kosovën ta bëjnë këtë, dhe të mundësojë përparimin më të shpejtë drejt NATO-s dhe BE-së. Megjithatë, kryeministri Kurti ka një mbështetje të madhe vendore për të insistuar në reciprocitet, që shumë kosovarë e shohin si një ‘sine qua non’. Atij i mungojnë opsionet ndërkombëtare. As Rusia e as Kina nuk janë të interesuara të miqësohen me Kosovën. Kosova me entuziazëm ecën domosdoshmërisht me NATO-n dhe BE-në, të cilat i bëjnë presion pa mëshirë Kurtit.

Nëse të gjithë keni limona, atëherë bëni limonada

Për momentin, një ‘marrëveshje finale’ nuk po duket afër. Por ato të përkohshme duhet të jenë të mundshme. Problemi i Serbisë me targat e Kosovës është te një ‘R’, për ‘republikën’. Beogradi nuk dëshiron të pranojë për udhëtim në Serbi targa që shfaqin atë simbol të sovranitetit dhe dokumentet që vijnë me të. Kosovarët kanë shpenzuar dhjetë vjet duke mbuluar R-në dhe duke marrë dokumentacion alternativ për hir të mosofendimit të ndjeshmërisë serbe. Në të njëjtën kohë, Beogradi dëshiron që serbët në Kosovë të mund t’i mbajnë targat e tyre serbe dhe të ngasin kudo që të duan me to. Nëse vërtet do të kishte rrezik për dhunë ndaj serbëve në Kosovë, Vuçiqi nuk do t’i inkurajonte ata që të mbanin targat serbe. Reciprociteti për serbët që vozisin në Kosovë me targa serbe do të nënkuptonte që shqiptarët që jetojnë në jug të Serbisë të ngasin me targa të Kosovës kudo që duan brenda Serbisë. Si do të shkonte kjo në Beograd?

Është koha për Vuçiqin ta pranojë se kjo furtunë e targave është e padenjë për një aspirues të BE-së. Kur jetojnë në Kosovë, serbët duhet të bëjnë ashtu siç bëjnë kosovarët. Udhëtoni me një R në targat e tyre. Kjo do të thotë se ata e pranojnë autoritetin qeverisës të Prishtinës në veri, gjë që Serbia e bëri tashmë në një marrëveshje ‘politike’ të vitit 2013 me Prishtinën. Nuk është aq e vështirë.

*Vështrimi është botuar në faqen Peacefare.net