Si të ngriheni në nivel?

Dikush mund të diskutojë për listën e llojeve të ndryshme të kapitalit të qeverisë. Për shembull, ai e përjashton kapitalin natyror, edhe pse ky është i ndërlidhur me kapitalin njerëzor dhe social dhe është jetik për ekonominë dhe shëndetin e njeriut. Disa artikuj në listë janë veçanërisht të leshta, por gjithsesi vendimtare

Publikimi i fundit i “Leveling Up White Paper” nga Qeveria e Mbretërisë së Bashkuar është ngjarje e rëndësishme. Kjo nuk është për shkak se premtimi i guximshëm për të “niveluar” pjesët më të varfra të Mbretërisë së Bashkuar mund të largojë vëmendjen nga kriza e vazhdueshme politike që rrethon kryeministrin Boris Johnson. As Libri i Bardhë nuk është veçanërisht i rëndësishëm për ta bërë korrigjimin e pabarazive historike ambicien kryesore të politikës së qeverisë së Johnsonit. Përkundrazi, rëndësia e dokumentit prej 332 faqesh qëndron në analizën e vetë problemit.

Siç vë në dukje Letra e Bardhë, qeveritë e njëpasnjëshme të Mbretërisë së Bashkuar kanë prezantuar politika për të synuar pabarazitë rajonale që nga vitet 1920. Depresioni i mëvonshëm ekonomik përshpejtoi rënien e qyteteve industriale të shekullit të nëntëmbëdhjetë të Anglisë veriore, Skocisë dhe Uellsit, dhe pasuritë e njerëzve që jetonin në pjesë të ndryshme të vendit filluan të ndryshojnë ndjeshëm.

Teksa Libri i Bardhë e ndan historinë shekullore të politikës rajonale të Mbretërisë së Bashkuar në gjashtë faza të rregullta, qeveritë e mëparshme kanë bërë shumë përpjekje për të trajtuar pabarazitë gjeografike. Në fakt ka pasur shumë, të karakterizuara nga ndryshimi i shpeshtë i politikave, mungesa e koordinimit dhe dështimi për të mësuar nga përvoja.

Pjesa më e madhe e komenteve mbi Librin e Bardhë është fokusuar në hendekun midis analizës së saj të pabarazive gjeografike sistematike dhe të thella të Mbretërisë së Bashkuar - të cilat janë më ekstreme se ato të Gjermanisë, pavarësisht nga trashëgimia e Landeve lindore ish-komuniste të Gjermanisë - dhe propozimeve të saj për ndryshim. Dhe me siguri, qeveria ka shpallur fonde të pamjaftueshme edhe për të rikthyer dëmin e shkaktuar nga politikat shtrënguese pas krizës financiare të vitit 2008.

Për më tepër, masat jofinanciare, të tilla si një transferim modest i pushteteve te kryetarët e bashkive, do t'i lënë ende rajonet dhe lokalitetet që kanë nevojë për lejen e qeverisë qendrore për të marrë të ardhmen e tyre në duart e tyre. Nevojitet shumë më tepër transferim dhe llogaridhënie lokale, duke përfshirë në lidhje me kompetencat fiskale për të sjellë Mbretërinë e Bashkuar në përputhje me vendet e tjera të OECD.

Gjithashtu nuk ka asnjë dëshmi se qeveria është fokusuar në nevojën për konsistencë dhe vazhdimësi më të madhe të politikave. Një krahasim gjuhësor i Librit të Bardhë të Nivelimit të Lartë me dokumentet e strategjisë ekonomike paraprake të qeverisë zbulon mungesën pothuajse totale të vazhdimësisë. Ata fjalë për fjalë po flasin një gjuhë tjetër për sa u përket politikave, madje edhe sektorëve kyçë të ekonomisë. Ndoshta kjo fsheh ngjashmërinë e thellë të kuptimit, por, nëse po, është e garantuar të jetë konfuze.

Thënë kështu, analiza në Librin e ri të Bardhë është e ndryshme në mënyra të rëndësishme. Mendimi pas tij është paraqitur në gjysmën e parë, i cili përshkruan ekonominë në termat e aseteve të disponueshme për zhvillim dhe si një sistem kompleks që kërkon një qasje gjithëpërfshirëse ndaj reformës. Më pas, pjesa e dytë e injoron këtë kuadër analitik, në favor të listës së zakonshme të gjatë të politikave të veçanta. Por, duke u fokusuar në grupin e “kapitaleve” vendore (njerëzore, financiare, sociale, fizike, jomateriale dhe institucionale) dhe në koordinimin e aktivitetit nëpërmjet “misioneve”, Libri i Bardhë gjithsesi përfaqëson një moment historik.

Kjo, për shkak se korniza përfshin kohën dhe veprimin kolektiv si shtytës të zhvillimit. “Kapitali” është një term i gjerë për gjërat në të cilat mund të investohen dhe të mirëmbahen për të ofruar një rrjedhë shërbimesh ose burimesh të dobishme me kalimin e kohës. Vlera e një aktivi sot varet nga ajo që pritet të kthehet në të ardhmen.

Dikush mund të diskutojë për listën e llojeve të ndryshme të kapitalit të qeverisë. Për shembull, ai e përjashton kapitalin natyror, edhe pse ky është i ndërlidhur me kapitalin njerëzor dhe social dhe është jetik për ekonominë dhe shëndetin e njeriut. Disa artikuj në listë janë veçanërisht të leshta, por gjithsesi vendimtare. Kapitali social, ndonëse subjekt i shumë debateve akademike, i referohet kapacitetit të një komuniteti për të vepruar kolektivisht dhe lidhet fort me rezultate të mira ekonomike.

Por pika kyçe është përfshirja e qëndrueshmërisë, e kuptuar gjerësisht: politikëbërësit janë kujdestarë të aseteve të një vendi dhe duhet të sigurojnë se do të sjellin kthime në të ardhmen. Prandaj, qeveritë duhet t'i konsiderojnë ekonomitë lokale dhe rajonale në të njëjtën mënyrë që investitorët e konsiderojnë kapitalin jomaterial dhe organizativ si pjesë të qartë ose të nënkuptuar të një bilanci të korporatës dhe të llogarisin portofola të tëra aktivesh.

Në këtë drejtim, Letra e Bardhë po i afrohet mendimit aktual të shumë ekonomistëve për mirëqenien ekonomike dhe nevojën për tregues që shkojnë përtej PBB-së. Programi kryesor i Bankës Botërore, “Ndryshimi i Pasurisë së Kombeve”, filloi të mendojë për kapitalin gjithëpërfshirës. Marsin e kaluar, Kombet e Bashkuara miratuan standardet statistikore për matjen e shërbimeve të ekosistemit. Dhe rishikimi aktual i OKB-së i Sistemit të Llogarive Kombëtare, që do të publikohet në vitin 2025, do të plotësojë disa nga këto boshllëqe të “kapitaleve që mungojnë” në bilancet kombëtare.

Pika tjetër kyçe është nevoja për të koordinuar politikat në të gjitha fushat dhe nivelet e qeverisjes. Letra e Bardhë përcakton 12 “misione”, një thes të përzier me inpute politikash (siç janë rritja e investimeve publike në kërkime dhe zhvillim jashtë Londrës dhe juglindjes) dhe rezultate komplekse (siç është rritja e jetëgjatësisë së shëndetshme me pesë vjet deri në vitin 2035). Përsëri, ka shumë për të pyetur, duke përfshirë se ku përshtaten prioritetet e vetë lokaliteteve në këto objektiva. Por njohja e qeverisë për natyrën sistematike të sfidës është e rëndësishme.

Agjenda e nivelimit të qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar nuk do të transformojë fatin e njerëzve në zonat e “mbrapa” në një afat të shkurtër. Por nuk duhet ta presim. Siç thekson Oded Galor i Universitetit Brown në librin e rëndësishëm që pritet të publikohet në lidhje mbi trajektoren e gjatë të zhvillimit ekonomik, historia është një aktor qendror i politikave. Veprimet e nxjerra kolektivisht sot do të përcaktojnë për dekadat e ardhshme nëse përmirësimet e qëndrueshme në standardet e jetesës janë të mundshme në vendet që kanë parë pak prosperitet në dekadat e kaluara.

(Diane Coyle, profesoreshë e politikave publike në Universitetin e Kembrixhit, është autore e librit “Cogs and Monsters: What Economics Is, and What It Should Be” (Princeton University Press, 2021. Përktheu: Gent Mehmeti)