Poshtërimi i fundit i Evropës

Dilema e tyre është e qartë: Ktheni BE-në në një federatë demokratike, dhe kështu humbni fuqinë e tepruar mbi qytetarët e Evropës që ata gëzojnë në BE-në jodemokratike të sotme, ose nënshtrohuni shpifjeve rituale nga kushdo që qeveris në Shtëpinë e Bardhë. Pas tingullit dhe tërbimit të protestave të tyre periodike, udhëheqësit e Evropës duket se kanë bërë zgjedhjen e tyre

Një "mësim brutal në gjeopolitikë", kështu e përshkroi gazeta e Berlinit “Der Tagesspiegel” lajmin e Aukus-it, partneritetit të ri të sigurisë midis Australisë, Mbretërisë së Bashkuar dhe Shteteve të Bashkuara. Marrëveshja nuk është vetëm një goditje e madhe financiare për Francën, kontrata e së cilës për të dërguar 12 nëndetëse në Australi për 50 miliardë dollarë u prish pa ceremoni në këtë proces. Ndoshta edhe më e rëndësishme ishte që presidenti amerikan, Joe Biden, zgjodhi të shpallte Aukus-in në një mënyrë që mund të interpretohet vetëm si një poshtërim i qëllimshëm i Francës dhe pjesa tjetër e Bashkimit Evropian.

Nuk ishte mësimi i parë brutal që SHBA-ja i kishte dhënë BE-së kohëve të fundit. Kur Donald Trump hodhi poshtë marrëveshjen që ish-presidenti Barack Obama dhe BE-ja kishin arritur së bashku për t'i dhënë fund programit bërthamor të Iranit, një nga arsyet e tij ishte të vendoste Gjermaninë në vendin e saj. Disa orë pasi kancelarja gjermane, Angela Merkel, deklaroi se korporatat e BE-së do të injoronin sanksionet e Trumpit dhe do të vazhdonin të tregtonin me Iranin, korporatat gjermane bënë njoftimin e tyre: Duke mos dashur të dëbohen nga tregu amerikan dhe të humbasin shkurtimet e taksave të korporatave të Trump, do të ndërpresin tregtinë në Iran.

Dy incidentet i shërbyen qëllimit të ruajtjes së hegjemonisë financiare dhe gjeostrategjike të Amerikës mbi Perëndimin. Të dy incidentet i ndezën liderët evropianë aq sa ata të mendonin për hakmarrje. Kërcënimi i Trumpit për sanksione kundër korporatave me bazë në BE që vazhdojnë të merren me Iranin ngjalli diskutime në BE për sanksionet përkatëse ndaj kompanive amerikane. Javën e kaluar, presidenti francez, Emmanuel Macron, iu përgjigj njoftimit të Bidenit për Aukus-in me një veprim të rezervuar si mjetin e fundit pak para shpalljes së luftës: duke tërhequr ambasadorët e Francës nga Uashingtoni dhe Kanbera.

Në mënyrë të parashikueshme, sapo zemërimi i tyre të qetësohet dhe kërcënimet e tyre të shuhen, udhëheqësit e Evropës kthehen me maturi në adresimin e shkaqeve rrënjësore të dobësisë së tyre përballë Shteteve të Bashkuara. Por, është një shaka që nuk duhet të mashtrojë askënd.

Pasi kompanitë evropiane u pajtuan me sanksionet e Trumpit ndaj Iranit, zyrtarët e BE-së përfunduan në mënyrë të arsyeshme se, për aq kohë sa SHBA-ja kontrollon sistemin e pagesave, Evropa do të jetë në mëshirën e Amerikës në çdo konfrontim që përfshin para. Kështu, ata vendosën që Evropa ka nevojë për një sistem pagesash që qeveria amerikane nuk mund ta bllokojë. Në mënyrë të ngjashme, pas fiaskos së Aukus-it, nevoja për një ushtri kohezive evropiane u vu në fokus.

Por, në të dy rastet, krijimi i institucioneve evropiane të nevojshme për të sfiduar hegjemoninë amerikane do të kërkonte që udhëheqësit e Evropës të bënin një lëvizje që ata janë të urryer të mendojnë.

Merrni parasysh ambicien për të krijuar një sistem pagesash të dominuar nga euro që lejon kompanitë dhe shtetet të tregtojnë në mënyrë të pavarur nga sistemi financiar i dominuar nga SHBA-ja. Që një sistem i tillë të funksionojë, ai duhet të jetë likuid, që do të thotë se duhet të jetë në gjendje të tërheqë paratë e njerëzve të tjerë - paratë japoneze, kineze, indiane dhe sigurisht amerikane.

Kjo nga ana tjetër, kërkon që joevropianët që mbajnë shumë euro të kenë një pasuri të sigurt të dominuar nga euro, në të cilën të investojnë rezervën e tyre për një ditë ose për një dekadë. Në botën financiare të dominuar nga dollarët, dominuar nga SHBA-ja, një pasuri e tillë jo vetëm që ekziston, por rritet çdo ditë në proporcion me huamarrjen e madhe të qeverisë amerikane. Por, në BE nuk ka ekuivalent me thesaret e SHBA-së. Pakot gjermane mund të jenë po aq të sigurta sa shtëpitë, por ato nuk janë të mjaftueshme për të mbështetur një konkurrent të shprehur në euro në sistemin e pagesave ndërkombëtare të dominuar nga dollari.

Zyrtarët e Evropës e dinë se krijimi i një ekuivalenti evropian të Thesarit Amerikan, eurobondi i shumë diskutuar, por i parealizuar, është një urë shumë larg. Në fund të fundit, krijimi i vëllimit të nevojshëm të eurobonove do të nënkuptonte një borxh të madh pan-evropian. Kjo, nga ana tjetër, kërkon një thesar të përbashkët, i cili mund të legjitimohet vetëm duke hedhur poshtë arkitekturën ndërqeveritare të BE-së në favor të makthit më të madh të elitave evropiane: një federatë demokratike.

Në të vërtetë, gjatë 16 vjetëve të saj në pushtet, kancelarja në largim e Gjermanisë nuk e bllokoi krijimin e eurobonove nga nevoja ose antipati ndaj një aseti të sigurt evropian. Ajo e bëri këtë, sepse nuk kishte interes të përplaset me vendosmërinë e elitave evropiane për të ndaluar procesin e integrimit në BE para se të marrë formë çdo gjë që i ngjan një federate demokratike.

E njëjta gjë vlen edhe për integrimin ushtarak. Edhe projekti modest i bashkimit të një force evropiane të vendosjes së shpejtë prej pesë mijë trupash nuk mund të jetë asgjë më shumë se një shenjë. Kush do t'i dërgojë këta burra e gra që të derdhin gjakun e tyre në ndonjë luftë të largët? Presidenti francez? Kancelarja gjermane? Presidenti i Komisionit Evropian?

Dhe kush do të ketë të drejtë, me një grusht tavoline, t'i kujtojë ato nëse është e nevojshme? Pa një parlament sovran për të mbështetur një qeveri federale që merr këto vendime, asnjë ushtri evropiane e denjë për emrin nuk mund të dalë kurrë.

Udhëheqësit evropianë marrin atë që meritojnë. Kur ndonjë president amerikan i godet shuplakë fytyrës për t'ua kujtuar se kush është shefi, nuk kanë zgjidhje tjetër veçse të kthejnë faqen tjetër, sepse janë ata që kanë vendosur të zgjedhin privilegjet e tyre aktuale në kurriz të pavarësisë evropiane. Çdo shuplakë i zemëron mjaftueshëm për të lëshuar kërcënime dhe për të tërhequr ambasadorët. Por pastaj ata dalin kundër armiqësisë së tyre ndaj asaj që do të duhej për të çliruar Evropën nga hegjemonia amerikane.

Për të parandaluar llojin e poshtërimit që Trumpi ia bëri Merkelit, Evropës i duhet një eurobond. Për të parandaluar poshtërimet si ai që Biden i ka shkaktuar Macron, ai ka nevojë për një ushtri të përbashkët. Por eurobonove dhe një ushtrie e zakonshme kërkojnë që klasat sunduese kombëtare të Evropës (veçanërisht ato në vendet kreditore) të heqin dorë nga fuqia e tyre e tepruar; dhe për të përqafuar, në vend të kësaj, idenë radikale të votimit transnacional për një qeveri federale transnacionale.

Dilema e tyre është e qartë: Ktheni BE-në në një federatë demokratike, dhe kështu humbni fuqinë e tepruar mbi qytetarët e Evropës që ata gëzojnë në BE-në jodemokratike të sotme, ose nënshtrohuni shpifjeve rituale nga kushdo që qeveris në Shtëpinë e Bardhë. Pas tingullit dhe tërbimit të protestave të tyre periodike, udhëheqësit e Evropës duket se kanë bërë zgjedhjen e tyre.

(Autori, ish-ministër i Financave i Greqisë, është lider i partisë MeRA25 dhe profesor ekonomie në Universitetin e Athinës. Komenti është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë, “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”.)