“Gjelbërimi” i sektorëve më të mëdhenj

Kemi nevojë për udhëheqës globalë kudo, që të kuptojnë shkallën dhe urgjencën e krizës me të cilën përballemi. Bashkëpunimi radikal dhe veprimi i koordinuar kërkohen tani nga të gjithë. Nuk janë vetëm brezat e ardhshëm që varen nga ne. Po kështu, edhe dhjetëra miliona njerëz tashmë vuajnë nga valët e tmerrshme të nxehtësisë, nga zjarret, përmbytjet, thatësira dhe stuhitë

Udhëheqësit botërorë kanë marrë angazhime gjithnjë e më ambicioze për të ulur emetimet e gazrave serrë dhe për të kufizuar efektet katastrofike të ndryshimit të klimës. Mirëpo për t’i kthyer angazhimet në rezultate, duhet bërë më shumë për të dekarbonizuar me shpejtësi të gjithë sektorët e ekonomisë globale.

Ky proces do të jetë relativisht më i lehtë për sektorët si energjia elektrike dhe makinat e udhëtarëve, ku zgjidhjet e energjisë së pastër janë gati për përdorim. Por do të jetë shumë më e vështirë për industrinë e aviacionit, çimentos, transportit, çelikut dhe sektorët e tjerë, që konsiderohen si sektorë vështirë për t’u bindur.

Arritja e emetimeve neto-zero në këta sektorë kërkon komercializimin e shpejtë të teknologjive që nuk janë plotësisht të gatshme për përdorim; dhe komercializimi, nga ana tjetër, do të kërkojë koordinim mes industrive. Furnizuesit e produkteve të tilla si çeliku duhet të afrohen me klientët e tyre, partnerët financiarë, politikëbërësit dhe palët e tjera të interesit për të rënë dakord për një rrugë të dekarbonizimit në industritë e tyre.

Një konsensus i tillë është i nevojshëm për t’u siguruar që të gjithë të kuptojnë se cilat teknologji po përparojnë dhe me çfarë ritmi. Me këtë njohuri, të gjithë mund të përshtaten me procesin e investimit në asete me karbon të ulët me cikle të gjata jetësore, të tilla si fabrikat e çelikut, të çimentos, anijeve dhe aeroplanëve.

Arritja e këtij niveli të përafrimit në industritë globale nuk është e lehtë, por mund të bëhet. Merrni parasysh industrinë e transportit detar, e cila tashmë ka zhvilluar një shteg global të dekarbonizimit nën udhëheqjen e Koalicionit Arritja në Zero të Forumit Global Detar. Ky proces harmonizimi me katër hapa, i mishëruar në Parimet e Poseidonit, tani po përsëritet në sektorë të tjerë të vështirë për t'u lehtësuar nën udhëheqjen e Mission Possible Partnership.

MPP-ja është koalicion global i udhëheqësve industrialë dhe klimatikë të përqendruar në përpjekjet e mbingarkesës për të dekarbonizuar disa nga industritë me emetimin më të lartë në botë në dhjetë vjetët e ardhshëm. Prioritet i menjëhershëm këtë vit është të ndriçojë vëmendjen mbi sektorët kryesorë të vështirë për t’u zvogëluar në konferencën e ndryshimit të klimës COP26 në Glasgou gjatë muajit nëntor.

Teksa konferencat e mëparshme të Kombeve të Bashkuara për ndryshimin e klimës janë përqendruar kryesisht në angazhimet kombëtare dhe në hartimin e politikave, mekanizma shtesë duhet të aktivizohen për të përshpejtuar ritmin e zvogëlimit të emetimeve. Objektivat ambiciozë të klimës nuk do të jenë të arritshëm derisa udhëheqësit e industrive që prodhojnë më shumë emetime të kenë dekarbonizuar të gjithë zinxhirët e tyre të furnizimit global. Siç dëshiron të thotë ish-kolegu im Paul Bodnar i BlackRock, “ekonomia e vërtetë nuk është një shfaqje anësore”. Ngritja e industrisë në të njëjtin nivel rëndësie si qeveritë kombëtare është kritike.

Teknologjitë kryesore do të jenë thelbësore në përpjekjet e dekarbonizimit në të gjithë sektorët më të rëndësishëm. Kryesorja ndër to është hidrogjeni i gjelbër i prodhuar me energji elektrike të ripërtërirë dhe elektrolizatorë. Përpjekjet për të rritur prodhimin e hidrogjenit të gjelbër tashmë janë duke u zhvilluar me programe të tilla si Green Hydrogen Catapult dhe programi “Hydrogen Shot” i prezantuar së fundmi nga Departamenti Amerikan i Energjisë, i cili është modeluar sipas programit të suksesshëm “SunShot” që uli shpejt kostot e panelit diellor. Për më tepër, ka shenja të hershme të rritjes së kërkesës industriale për produktet me emetime të ulëta që mundëson hidrogjeni i gjelbër. Prodhuesi i automjeteve “Volvo”, për shembull, ka njoftuar se do të marrë çelik pa lëndë djegëse fosile nga sipërmarrja suedeze e çelikut të gjelbër HYBRIT.

Teknologjitë për të përmirësuar efikasitetin janë përbërës tjetër kyç (edhe pse më pak emocionues) në dekarbonizimin e sektorëve të vështirë për t'u zvogëluar. Pavarësisht nëse nënkupton punën e aeroplanëve me peshë të lehtë ose ndërtesave me më pak çelik, sa më pak energji që përdor një industri në përgjithësi, aq më i lehtë bëhet procesi. Një analizë e realizuar së fundmi nga Komisioni i Transicioneve të Energjisë (ETC) tregon se hapi i parë për të ndërtuar një ekonomi globale zero deri në vitin 2050 është thjesht përdorimi i paktë i energjisë, i ndjekur nga rritja dhe universalizimi i burimeve të energjisë së pastër.

ETC gjithashtu thekson rëndësinë e kapjes dhe sekuestrimit të karbonit, i cili do të jetë i nevojshëm jo vetëm për të kompensuar proceset industriale që nuk mund të dekarbonizohen plotësisht, por edhe për të zvogëluar nivelin e dyoksidit të karbonit të emetuar tashmë në atmosferë. Ndalja e emetimeve historike është një proces kompleks që shumica e udhëheqësve industrialë ende nuk e kanë marrë parasysh plotësisht. Por ata duhet të fillojnë të mendojnë për të tani, sepse çdo rrugë realiste për të mbajtur ngrohjen globale brenda 1.5 gradë celsius të niveleve paraindustriale do të duhet të përfshijë reduktimin e CO2 atmosferik.

Jo vetëm që duhet të heqim sasi të mëdha të CO2 nga atmosfera; gjithashtu duhet të gjejmë zgjidhje afatgjate të ruajtjes për ta mbajtur atë të mbyllur larg për qindra apo edhe mijëra vjet. Këtu hendeku midis objektivit neto-zero dhe teknologjive ekzistuese është më i madhi.

Kush duhet të përballojë kostot e trajtimit të këtij problemi? Sigurisht, shumë ekspertë argumentojnë se vendet dhe kompanitë përgjegjëse për pjesën më të madhe të emetimeve historike globale duhet të marrin një përgjegjësi përkatëse për heqjen e CO2. Në një artikull që pritet të publikohet, Këshilli i Ardhshëm Global i Forumit Ekonomik Botëror mbi Transicionin Zero do ta eksplorojë këtë çështje dhe do të përshkruajë qasje të ndryshme se si mund të arrijmë një konsensus mbi përgjegjësinë për emetimet historike.

Teksa presim COP26, duhet t’u kushtojmë vëmendje të madhe të gjitha këtyre sfidave. Qeveritë dhe industritë globale duhet të veprojnë menjëherë për të zvogëluar emetimet; thjesht thirrjet për të vepruar në të ardhmen nuk janë më të pranueshme. Sa më gjatë të mos arrijmë të bllokojmë në shtigjet më të qëndrueshme të zhvillimit, aq më e vështirë do të jetë të mbajmë temperaturat globale në një nivel të sigurt. Edhe nëse ulim disi emetimet vjetore, është sasia e madhe e CO2 në atmosferë ajo që ka rëndësi. Nëse kjo është ende në rritje, problemi nuk do të zgjidhet.

Kemi nevojë për udhëheqës globalë kudo, që të kuptojnë shkallën dhe urgjencën e krizës me të cilën përballemi. Bashkëpunimi radikal dhe veprimi i koordinuar kërkohen tani nga të gjithë. Nuk janë vetëm brezat e ardhshëm që varen nga ne. Po kështu, edhe dhjetëra miliona njerëz tashmë vuajnë nga valët e tmerrshme të nxehtësisë, nga zjarret, përmbytjet, thatësira dhe stuhitë. Nga Kalifornia dhe Teksasi në rajone të tëra të Afrikës, Azisë dhe Lindjes së Mesme, pasojat katastrofike të krizës klimatike po shpeshtohen. Kur kostot e zvogëlimit të emetimeve janë të rëndësishme, ato janë të papërfillshme në krahasim me kostot e dështimit për ta bërë këtë.

(Jules Kortenhorst është shef i RMI-së. Ky vështrim është shkruar ekskluzivisht për rrjetin botëror të gazetarisë “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”).