Dhjetë mësime nga rikthimi i historisë

Sigurisht, në vend që të arrijë fitoren e shpejtë dhe të lehtë që priste, Putini ka zbuluar se ushtria e tij nuk është aq e fuqishme dhe se kundërshtarët e tij janë shumë më të vendosur, sesa ai – dhe shumë në Perëndim këtë e kishin parashikuar. Dhjetë muaj më vonë, lufta vazhdon pa fund

New York - Pak do të humbasin në vitin 2022, një vit i përcaktuar nga një pandemi e vazhdueshme, ndryshimet klimatike që avancojnë, inflacioni galopant, ngadalësimi i rritjes ekonomike dhe, më shumë se çdo gjë tjetër, shpërthimi i një lufte të kushtueshme në Evropë, dhe shqetësimet se konflikti i dhunshëm mund të shpërthejë së shpejti në Azi. Një pjesë e kësaj ishte parashikuar, por pjesa më e madhe nuk ishte – dhe e gjithë kjo sugjeron mësime që ne i injorojmë për rrezikun tonë.

Së pari, lufta midis vendeve mendohet nga më shumë se disa akademikë si e vjetruar. Ajo që ne po shohim në Evropë është një luftë perandorake e modës së vjetër, në të cilën presidenti rus Vladimir Putin po kërkon të shuajë Ukrainën si një entitet sovran dhe të pavarur. Qëllimi i tij është të sigurojë që një vend demokratik, i orientuar nga tregu, që kërkon lidhje të ngushta me Perëndimin, nuk mund të lulëzojë në kufijtë e Rusisë dhe të japë një shembull që mund të jetë tërheqës për rusët.

Sigurisht, në vend që të arrijë fitoren e shpejtë dhe të lehtë që priste, Putini ka zbuluar se ushtria e tij nuk është aq e fuqishme dhe se kundërshtarët e tij janë shumë më të vendosur, sesa ai – dhe shumë në Perëndim këtë e kishin parashikuar. Dhjetë muaj më vonë, lufta vazhdon pa fund.

Së dyti, ideja se ndërvarësia ekonomike përbën një mburojë kundër luftës, sepse asnjë palë nuk do të kishte interes të prishë lidhjet tregtare dhe investimet reciprokisht të dobishme, nuk është më e qëndrueshme. Konsideratat politike janë të parat. Në fakt, varësia e madhe e Bashkimit Evropian nga furnizimet ruse energjetike ka të ngjarë të ketë ndikuar në vendimin e Putinit për të pushtuar, duke e çuar atë në përfundimin se Evropa nuk do t'i kundërvihej.

Së treti, integrimi, i cili ka animuar dekada të politikës perëndimore ndaj Kinës, gjithashtu ka dështuar. Kjo strategji, gjithashtu, mbështetej në besimin se lidhjet ekonomike – së bashku me shkëmbimet kulturore, akademike dhe të tjera – do të nxisnin zhvillimet politike, dhe jo anasjelltas, duke çuar në shfaqjen e një Kine më të hapur, të orientuar nga tregu, e cila ishte gjithashtu më shumë e moderuar në politikën e jashtme.

Asgjë nga këto nuk ndodhën, megjithëse mund dhe duhet të debatohet nëse e meta qëndron tek koncepti i integrimit apo tek mënyra se si është ekzekutuar. Megjithatë, ajo që është e qartë është se sistemi politik i Kinës po bëhet më represiv, ekonomia e saj po lëviz në një drejtim më statistik dhe politika e saj e jashtme po bëhet më e sigurt.

Së katërti, sanksionet ekonomike, në shumë raste instrumenti i zgjedhjes për Perëndimin dhe partnerët e tij kur reagojnë ndaj shkeljeve të të drejtave të njeriut nga një qeveri ose agresionit jashtë shtetit, rrallë sjellin ndryshime domethënëse në sjellje. Edhe agresioni aq flagrant dhe brutal sa ai i Rusisë kundër Ukrainës ka dështuar të bindë shumicën e qeverive të botës që ta izolojnë Rusinë diplomatikisht ose ekonomikisht, dhe ndërsa sanksionet e udhëhequra nga Perëndimi mund të gërryejnë bazën ekonomike të Rusisë, ato nuk i janë afruar asnjëherë të bindin Putinin të ndryshojë politikë.

Së pesti, shprehja "komuniteti ndërkombëtar" duhet të tërhiqet. Nuk ka një. Fuqia e vetos së Rusisë në Këshillin e Sigurimit i ka bërë Kombet e Bashkuara të pafuqishme, ndërsa mbledhja e fundit e liderëve botërorë në Egjipt për të luftuar me ndryshimet klimatike ishte një dështim i tmerrshëm.

Për më tepër, ka pak në rrugën e një përgjigjeje globale ndaj COVID-19 dhe pak përgatitje për t'u marrë me pandeminë e ardhshme. Multilateralizmi mbetet thelbësor, por efektiviteti i tij do të varet nga krijimi i marrëveshjeve më të ngushta midis qeverive me të njëjtin mendim. Multilateralizmi gjithçka - ose - asgjë do të rezultojë kryesisht në asgjë.

Së gjashti, demokracitë pa dyshim përballen me pjesën e tyre të sfidave, por problemet me të cilat përballen sistemet autoritare mund të jenë edhe më të mëdha. Ideologjia dhe mbijetesa e regjimit shpesh nxisin vendimmarrjen në sisteme të tilla dhe udhëheqësit autoritarë shpesh i rezistojnë braktisjes së politikave të dështuara ose pranimit të gabimeve, që kjo të mos shihet si një shenjë dobësie dhe të ushqejë thirrjet publike për ndryshime më të mëdha. Regjime të tilla duhet të llogarisin vazhdimisht me kërcënimin e protestave masive, si në Rusi, ose të vërtetën, siç kemi parë kohët e fundit në Kinë dhe Iran.

Së shtati, potenciali që interneti të fuqizojë individët për të sfiduar qeveritë është shumë më i madh në demokraci sesa në sisteme të mbyllura. Regjimet autoritare si ato në Kinë, Rusi dhe në Korenë e Veriut mund të mbyllin shoqërinë e tyre, të monitorojnë dhe censurojnë përmbajtjen, ose të dyja.

Diçka më afër një "shkëputjeje" - internete të shumta, të veçanta - ka mbërritur. Ndërkohë, mediat sociale në demokraci janë të ndjeshme ndaj përhapjes së gënjeshtrave dhe dezinformatave që rrisin polarizimin dhe e bëjnë qeverisjen shumë më të vështirë.

Së teti, ekziston ende një Perëndim (një term i bazuar më shumë në vlerat e përbashkëta sesa në gjeografi), dhe aleancat mbesin një instrument kritik për të promovuar rendin. Shtetet e Bashkuara dhe partnerët e tyre transatlantikë në NATO i janë përgjigjur në mënyrë efektive agresionit rus kundër Ukrainës. SHBA-ja ka krijuar gjithashtu lidhje më të forta në Indo-Paqësorin për të trajtuar kërcënimin në rritje që buron nga Kina, kryesisht përmes një Quad të fuqizuar (Australi, Indi, Japoni dhe SHBA), AUKUS (Australi, Mbretëria e Bashkuar dhe SHBA) , dhe rritja e bashkëpunimit trepalësh me Japoninë dhe Korenë e Jugut.

Së nënti, udhëheqja e SHBA-së vazhdon të jetë thelbësore. SHBA-ja nuk mund të veprojë në mënyrë të njëanshme në botë nëse dëshiron të jetë me ndikim, por bota nuk do të bashkohet për të përballuar sigurinë e përbashkët dhe sfida të tjera nëse SHBA-ja është pasive ose mënjanuar. Shpesh kërkohet gatishmëria amerikane për të udhëhequr nga përpara dhe jo nga prapa.

Së fundi, duhet të jemi modestë për atë që mund të dimë. Është përulëse të theksohet se disa nga mësimet e mëparshme ishin të parashikueshme një vit më parë. Ajo që kemi mësuar nuk është vetëm se historia është rikthyer, por edhe se, për mirë a për keq, ajo ruan aftësinë e saj për të na befasuar. Me këtë në mendje, e tutje në 2023!

(Richard Haass është president i Këshillit për Marrëdhënie me Jashtë dhe autor i librit të ardhshëm “The Bill of Obligations: The Ten Habits of Good Citizens” (Penguin Press, janar 2023). Vështrimi është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë, “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”.)