Dështimi i sigurisë klimatike

Drejtuesit botërorë, diplomatët, zyrtarët e inteligjencës dhe studiuesit u mblodhën në Gjermani në shkurt për Konferencën vjetore të Sigurisë së Munihut në mes të një lufte të tërbuar të tokës në Evropë me tensione të shtuara gjeopolitike. Si rezultat, përqendrimi ishte në kërcënimet tradicionale të sigurisë. Kjo është edhe e kuptueshme dhe zhgënjyese.

Gjersa përvjetori i parë i pushtimit të Rusisë në Ukrainë mbizotëroi në diskutimet në MSC, së bashku me migrimin masiv dhe ardhjen e një lufte të re të ftohtë, kishte pak interes për çështje si adaptimi ndaj ndryshimit të klimës dhe financave të gjelbra. Duke pasur parasysh që organizatorët e MSC-së përcaktuan transformimin e marrëdhënieve midis Veriut dhe Jugut global si një nga temat e këtij viti, mungesa e interesit për të zbutur efektet më të këqija të ngrohjes globale paraqet një mundësi të humbur. Më e rëndësishmja, ajo pasqyron një keqkuptim të thellë të kërcënimit më të madh me të cilin përballet planeti ynë sot.

Kjo nuk është hera e parë që komuniteti i inteligjencës ka minimizuar një kërcënim serioz (megjithëse jotradicional). Ashtu si konferenca e vitit 2019 injoroi rrezikun e një pandemie, konferenca e këtij viti kryesisht injoroi rreziqet sistemike - përfshirë regresionin ekonomik, pasigurinë ushqimore dhe zhvendosjen e detyruar - të paraqitur nga ndryshimi i klimës.

Por ndryshe nga kërcënimi i atëhershëm hipotetik i një pandemie në vitin 2019, ndryshimi i klimës tashmë po bën kërdi në të gjithë botën. Dyzet për qind e kompanive S&P 500 kanë përjetuar ndërprerje të zinxhirit të furnizimit në vitin 2021, dhe përmbytjet shkatërruese të vitit të kaluar në Pakistan pritet të zvogëlojnë prodhimin e orizit të vendit me 7% këtë vit. Kjo do të përkeqësojë pasigurinë e ushqimit dhe të nxisë paqëndrueshmërinë politike në vendet që varen nga Pakistani për importet e orizit, të tilla si Afganistani, Kazakistani dhe Kenia.

Ndërsa ngjarjet ekstreme të motit bëhen më të shpeshta dhe më intensive, vendet në zhvillim ka të ngjarë të goditen më fort. Vitin e kaluar përmbytja shkatërroi portin e Durbanit, Afrika e Jugut, duke prerë furnizimet globale të kobaltit dhe mallrave të tjerë. Një supertajfun që shkatërron Tajvanin ose zemrën industriale të Kinës do ta dëmtonte prodhimin global gjysmëpërçues, ashtu si përmbytjet shkatërruese në Tajlandë në vitin 2011 prishin furnizimet e ngurta të kompjuterit dhe shkaktuan çmimet e makinave, kamerave dhe telefonave të pikturojnë.

Për ta forcuar sigurinë dhe rezistencën globale, duhet ta pranojmë se financat e adaptimit janë “domosdoshmëri e pashmangshme”, siç e spikati një raport i fundit nga siguruesi Swiss Re. Sipas OKB-së, financat ndërkombëtare që rrjedhin në vendet në zhvillim për programet e adaptimit të klimës është 5-10 herë më e ulët se ajo që është e nevojshme. Dhe hendeku po zgjerohet: nevojat vjetore të adaptimit të klimës së vendeve në zhvillim pritet të rriten në 160-340 miliardë dollarë deri në vitin 2030 dhe në 315-565 miliardë dollarë deri në vitin 2050.

Për fat të mirë, qeveritë janë bërë gjithnjë e më të vetëdijshme për nevojën urgjente për ta rritur financimin për zbutjen dhe përshtatjen. Por ata nuk po lëvizin aq shpejt sa të rritin zinxhirët e furnizimit të tyre përpara ndërprerjeve të pashmangshme. Nëntorin e kaluar, për shembull, Komiteti i Ndryshimit të Klimës, i cili këshillon qeverinë britanike, rekomandoi që Mbretëria e Bashkuar të ofrojë mbështetje financiare për vendet nga të cilat varet për importet thelbësore të ushqimit. Në një raport të fundit, komiteti ka paralajmëruar se gati 20% e tregtisë në Mbretërinë e Bashkuar mbështetet në vendet e ndryshme të klimës dhe vuri në dukje se një rritje e çmimeve të importit ushqimor do t’i godiste më të varfrit e vendit.

Kjo analizë pasqyron studime të ngjashme të kryera në Gjermani dhe Suedi që u bënë thirrje vendeve të zhvilluara të reduktojnë ekspozimin e tyre ndaj rreziqeve klimatike në vend që të fokusohen në reagimin ndaj fatkeqësive. Por, në një kohë kur qeveritë po shpenzojnë miliarda për të forcuar buxhetet e tyre të mbrojtjes, përparimi në këtë front ka qenë i ngadaltë në rastin më të mirë, edhe pse neglizhimi i këtij kërcënimi ekzistencial mund të ketë pasoja katastrofike.

Për t’i mbijetuar epokës sonë të “polikrizës” - duke përshpejtuar ndryshimet klimatike, luftën, inflacionin dhe pandeminë e vazhdueshme - duhet të bëjmë investime në shkallë të gjerë në zbutjen dhe përshtatjen. Vendet e zhvilluara duhet gjithashtu të rriten dhe të sigurojnë që vendet me të ardhura më të ulëta në vijën e parë të ndryshimeve klimatike mund të forcojnë elasticitetin e tyre. Duke financuar iniciativa si Fondi i Përshtatjes i Bankës Afrikane për Zhvillim dhe Lehtësia e Rrezikut Klimatik të Afrikës, komuniteti ndërkombëtar mund të sigurojë mbrojtjen e nevojshme për popullatat më të cenueshme në botë.

Por edhe këto nisma, edhe pse kritike, nuk mjaftojnë. Reformat e praktikave të huadhënies në bankat shumëpalëshe të zhvillimit janë thelbësore për të mbyllur boshllëqet e financimit të klimës në botën në zhvillim. Nxitja e një infrastrukture financiare gjithëpërfshirëse të gjelbër që mund të menaxhojë krizën e afërt globale, e ngjashme me krijimin e institucioneve të Bretton Woods pas Luftës së Dytë Botërore, do të na ndihmonte të shmangnim një katastrofë mjedisore dhe humanitare.

Së fundi, ndryshimi i klimës përbën një rrezik të madh për stabilitetin global. Nëse duam të ndërtojmë qëndrueshmëri ekonomike afatgjatë, është në interesin e sigurisë kombëtare të çdo vendi, duke përfshirë më të pasurit në botë, të mbështesim përpjekjet për zbutjen dhe përshtatjen në Jugun Global. Siç mësuam gjatë pandemisë COVID-19, askush nuk është i sigurt derisa të gjithë të jenë të sigurt.

(Autorja është këshilltare speciale dhe drejtoreshë e Afrikës për kampionët e OKB-së për klimën e nivelit të lartë. Komenti është shkruar për rrjetin botëror “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”).