A është fitimprurëse kostoja e politikës zero-COVID e Kinës?

Duke pasur parasysh se të ardhurat mesatare vjetore të disponueshme në Kinë janë rreth 10 mijë dollarë, jeta e një personi më të ri se 60 vjeç do të vlerësohej në 250 mijë dollarë dhe jeta e dikujt më të vjetër se 75 vjeç do të ishte 100 mijë dollarë. Edhe nëse marrim më të lartën nga këto vlerësime (250 mijë dollarë), do të ishte sërish 30% më pak se minimumi i kërkuar për të justifikuar koston e qasjes së rreptë zero-COVID

Përpara se të zhvilloheshin dhe shpërndaheshin vaksinat kundër COVID-19, qasja e rreptë e Kinës për të kontrolluar virusin rezultoi në më pak vdekje dhe shkallë shumë më të ulët të vdekjeve në një milion njerëz sesa në shumë vende të tjera. Mirëpo teksa këto suksese ishin mbresëlënëse në fund të vitit 2020 dhe në fillim të 2021, vaksinat dhe trajtimet efektive janë bërë të disponueshme që atëherë, duke bërë që Organizata Botërore e Shëndetësisë të deklarojë se fundi i pandemisë është në horizont.

Megjithatë, Kina ka ruajtur regjimin e saj të rreptë zero-COVID. Ndërsa kjo strategji e kontrollit ka shpëtuar shumë jetë, ajo gjithashtu ka ngadalësuar ekonominë e vendit, ka përkeqësuar ndërprerjet e zinxhirit të furnizimit dhe ka mbajtur miliona nën izolim për muaj të tërë. A e kalon politika zero-COVID një test kosto-përfitim në vitin 2022?

Qeveria e Kinës dhe shumë banka investimesh kishin parashikuar se ekonomia e saj do të rritej me afërsisht 5.5% në vitin 2022, me supozimin se kufizimet e COVID-19 do të hiqen. Në vend të kësaj, ekonomia e Kinës tani pritet të rritet afër 3.3% këtë vit. Duke ulur normën e rritjes me 2.2 pikë përqindjeje, politika zero-COVID ka të ngjarë t'i kushtojë Kinës 384 miliardë dollarë PBB të humbur.

Vlerësimi i numrit të jetëve të shpëtuara nga qasja zero-COVID kërkon domosdoshmërisht disa supozime tona. Sipas Institutit për Metrikën dhe Vlerësimin e Shëndetit të Universitetit të Uashingtonit, 244 mijë amerikanë do të kenë vdekur nga COVID-19 këtë vit. Supozoni se kinezët kishin të njëjtat vaksina, norma vaksinimi, qëndrime publike dhe politika të shëndetit publik si Shtetet e Bashkuara: 1,051,300 kinezë do të kishin vdekur nga COVID-19 këtë vit – duke pasur parasysh se popullsia kineze është 4.3 herë më shumë se ajo e SHBA-së – në vend që numri i mundshëm i vdekjeve në Kinë është 6,968. Të heqësh dorë nga 384 miliardë dollarë për të shpëtuar 1,051,300 jetë do të thotë se politika kineze vendos vlerën mesatare prej të paktën 365,262 dollarë për çdo jetë të shpëtuar.

Një analizë kosto-përfitim kërkon caktimin e vlerës monetare për jetën. Qeveritë duhet ta bëjnë këtë në mënyrë që të marrin vendime të informuara mbi politikat dhe të përcaktojnë se si të kompensojnë viktimat e aksidenteve dhe fatkeqësive. Kjo llogaritje, e njohur si “vlera e një jete statistikore” (VSL) shpesh vlerësohet nga vëzhgimi se sa njerëzit janë të gatshëm të paguajnë për të reduktuar një rrezik të caktuar. Në SHBA, VSL-ja e përdorur nga agjencitë qeveritare është rreth 9 milionë dollarë.

Pra, cila është vlera e një jete statistikore kineze? Kjo mund të matet nga raporti i të ardhurave për frymë në të dy vendet. Të ardhurat kineze për frymë ishin 12,359 dollarë në 2021, ose 19,338 dollarë kur rregullohen për fuqinë blerëse, krahasuar me 69,288 dollarë në SHBA. Prandaj, VSL-ja kineze është 1.3-2.1 milionë dollarë. Me këto shifra, qasja zero-COVID mund të kalojë lehtësisht testin kosto-përfitim, pasi vlera e jetëve që shpëtoi do të ishte 3.6-5.8 herë më e madhe se vlera e prodhimit të humbur ekonomik.

Një qasje tjetër për të vlerësuar vlerën e një jete statistikore kineze është të shikohet kompensimi monetar që vetë ligjet e Kinës përcaktojnë në rastet e vdekjes për shkak të aksidenteve të trafikut ose industriale. Për vdekjen e një personi më të ri se 60 vjeç, për shembull, kompensimi do të ishte 20 herë më shumë se të ardhurat mesatare vjetore të disponueshme në vendbanimin e viktimës. Për vdekjet e atyre më të vjetër se 75 vjeç, do të ishte pesëfishi i të ardhurave mesatare vjetore. Komponentët e tjerë – duke përfshirë shqetësimin emocional, kostot e funeralit dhe mbështetjen për fëmijët nën 18 vjeç – mund të supozohet bujarisht se janë pesëfishi i të ardhurave mesatare vjetore.

Duke pasur parasysh se të ardhurat mesatare vjetore të disponueshme në Kinë janë rreth 10 mijë dollarë, jeta e një personi më të ri se 60 vjeç do të vlerësohej në 250 mijë dollarë dhe jeta e dikujt më të vjetër se 75 vjeç do të ishte 100 mijë dollarë. Edhe nëse marrim më të lartën nga këto vlerësime (250 mijë dollarë), do të ishte sërish 30% më pak se minimumi i kërkuar për të justifikuar koston e qasjes së rreptë zero-COVID.

Që politika të kalojë testin sipas këtij vlerësimi të VSL, numri i vdekjeve që parandaloi do të duhej të ishte afër dy milionë. Kjo nuk është plotësisht e pabesueshme, duke pasur parasysh efektivitetin më të ulët të vaksinave kineze dhe mundësinë e mbingarkesës së spitaleve nga një shpërthim masiv.

Këto llogaritje mund të modifikohen në shumë mënyra. Në veçanti, përfitimet mund të plotësohen nga kursimet nga shtrimi i reduktuar i lidhur me COVID-in, ndërsa kostot mund të shtohen nga stresi dhe mirëqenia e reduktuar e përjetuar nga kinezët nga izolimet e shpeshta dhe testimet për COVID. Në çdo rast, ne nuk mund të përjashtojmë mundësinë që qasja zero-COVID e Kinës të kalojë një test kosto-përfitim.

Në të njëjtën kohë, Kina mund të ndërmarrë disa veprime për ta bërë më pak të nevojshme politikën aktuale të kontrollit. Në veçanti, kinezët nuk duhet të imitojnë amerikanët; në vend të kësaj, ata mund të ndjekin shembujt e Singaporit dhe Japonisë duke miratuar vaksinat më efektive dhe duke rritur normat e vaksinimit.

Nëse Kina do të adoptonte qasjen e Singaporit dhe Japonisë, unë vlerësoj se afërsisht 183,000 njerëz do të kishin vdekur nga virusi në vitin 2022. Ndërsa ky numër është ende shumë më i madh se numri i vdekjeve që i atribuohen gripit në Kinë në 2019, është dukshëm më i vogël se sa vendi do të përjetonte nëse do të adoptonte modelin e Amerikës. Duke lënë pas masat zero-COVID, Kina mund të përjetojë rikthim të fortë në rritjen ekonomike pa një numër të papranueshëm të lartë vdekjesh nga COVID-19.

(Shang-Jin Wei, ish-krye-ekonomist në Bankën Aziatike për Zhvillim, është profesor i Financës dhe Ekonomisë në Shkollën e Biznesit Columbia dhe Shkollën e Çështjeve Ndërkombëtare dhe Publike të Universitetit Columbia.