Njerëzit me humbje të dëgjimit kanë një aleat të ri në përpjekjet e tyre për të lundruar në botë: Titrat që nuk kufizohen në ekranet e tyre televizive dhe shërbimet e transmetimit.
Pandemia e COVID-it ndërpreu jetën e përditshme për njerëzit kudo, por shumë prej atyre me humbje të dëgjimit e morën veçanërisht të vështirë izolimin që ndodhi. “Kur të gjithë mbanin maska, ishin krejtësisht të pakuptueshëm për mua”, tha Pat Olken nga Sharon, Massachusetts, aparatet e dëgjimit të së cilës ishin të pamjaftueshme.
Kështu, kur fjalimi i nipit të saj u transmetua në Zoom në fillim të pandemisë, shumë përpara se shërbimi të ofronte titrat, Olken iu drejtua Otterit, aplikacionit të krijuar për të transkriptuar takimet e biznesit. Leximi së bashku me folësit e ceremonisë e bëri aplikacionin “burim të jashtëzakonshëm”, tha ajo.
Njerëzit me humbje të dëgjimit, grup i vlerësuar me rreth 40 milionë të rritur në SHBA, kanë adoptuar prej kohësh teknologji për t'i ndihmuar ata të hapin rrugën e tyre në botën e dëgjimit, nga trumbetat e veshit të epokës viktoriane te aparatet moderne të dëgjimit digjital dhe implantimet kokleare.
Por aparatet e dëgjimit të sotëm mund të kushtojnë deri në 5 mijë dollarë, shpesh nuk mbulohen nga sigurimet dhe nuk funksionojnë për të gjithë. Pajisjet gjithashtu nuk e kapin tingullin e dëgjueshëm në fokus në mënyrën se si syzet korrigjojnë menjëherë shikimin. Në vend të kësaj, aparatet e dëgjimit dhe implantimet kokleare kërkojnë që truri të interpretojë tingullin në mënyrë të re.
“Zgjidhjet atje nuk janë qartësisht model i vetëm dhe nuk plotësojnë nevojat e shumë njerëzve bazuar në koston, qasjen e shumë gjëra të ndryshme”, tha Frank Lin, drejtor i Qendrës Kokleare për Dëgjim dhe Shëndet Publik në Universitetin Johns Hopkins. Ky nuk është vetëm një problem komunikimi; studiuesit kanë gjetur korrelacione midis humbjes së dëgjimit të patrajtuar dhe rreziqeve më të larta të demencës.
Pajisjet më të lira të dëgjimit pa përshkrimin e mjekut janë në rrugë e sipër. Por tani për tani, vetëm rreth 20% e atyre që mund të përfitojnë nga aparatet e dëgjimit përdorin një të tillë.
Modernizimi i teknologjisë
Në të kundërt, titrat janë zakonisht shumë më të lehta për të pasur qasje në ato. Kanë qenë prej kohësh të dispozicion në televizionet moderne dhe po shfaqen më shpesh në aplikacionet e videokonferencave si Zoom, shërbimet e transmetimit si Netflix, videot e mediave sociale në TikTok dhe YouTube, kinematë dhe ambientet e arteve live.
Vitet e fundit aplikacionet e telefonave të mençur si Otter; transkriptimi i drejtpërdrejtë i Google; Ava; InnoCaption, për telefonata; dhe GalaPro, për shfaqje teatrale live, janë shfaqur. Disa u drejtohen njerëzve me humbje të dëgjimit dhe përdorin rishikues njerëzorë për t'u siguruar që titrat janë të sakta.
Të tjerët, si Otter dhe Live Transscribe, në vend të kësaj mbështeten në atë që quhet njohja automatike e të folurit, e cila përdor inteligjencën artificiale për të mësuar dhe për të kapur fjalimin. ASR ka probleme me saktësinë dhe vonesa në transkriptimin e fjalës së folur; paragjykimet e integruara gjithashtu mund t'i bëjnë transkriptimet më pak të sakta për zërat e grave, njerëzve me ngjyrë dhe njerëzve të shurdhër, tha Christian Volger, profesor në Universitetin Gallaudet, i specializuar në teknologjinë e qasshme.
Zhargoni mund të jetë gjithashtu pengesë. Mirëpo përdoruesit dhe ekspertët thonë se ASR është përmirësuar shumë.
Edhe pse të mirëpritur, asnjë nga këto zgjidhje nuk është perfekte. Toni Iacolucci, nga Nju-Jorku thotë se klubi i saj i librave mund të jetë duke u shteruar edhe kur ajo ishte duke përdorur Otterin për të transkriptuar bisedën. Titrat nuk ishin gjithmonë të sakta dhe nuk identifikonin folës individualë, gjë që mund ta bënte të vështirë vazhdimin, tha ajo.
"Funksionoi pak", tha Iacolucci, e cila humbi dëgjimin gati dy dekada më parë. Pasi kthehej në shtëpi, ajo ishte aq e lodhur nga përpjekjet për të ndjekur bisedën, saqë duhej të shtrihej. "Thjesht merr kaq shumë energji". Ajo mori një implantim koklear një vit më parë, që e ka përmirësuar ndjeshëm aftësinë e saj për të dëgjuar, deri në pikën ku ajo tani mund të bëjë biseda një-me-një pa titra. Ato ende ndihmojnë në diskutimet në grup, tha ajo.
Otteri tha në një deklaratë se mirëpret reagimet nga komuniteti i shurdhër dhe me dëgjim të dobët dhe vuri në dukje se tani ofron një asistent softueri me pagesë që mund të bashkohet me takimet virtuale dhe t'i transkriptojë ato automatikisht.
Vonesa e transkriptimit mund të paraqesë probleme të tjera, mes tyre, një shqetësim se partnerët e bisedës mund të bëhen të paduruar me vonesat. “Ndonjëherë ju thoni, ‘Më falni, thjesht duhet të shikoj titrat e mia për të dëgjuar”, tha Richard Einhorn, një muzikant dhe kompozitor në Nju-Jork. "Kjo nuk do të thotë se nuk jam i vetëdijshëm që ndonjëherë është një sherr për njerëzit e tjerë".
Shfaqen çështje të tjera. Kur, Chelle Wyatt, nga Salt Lake City, shkoi në zyrën e mjekut të saj, Wi-Fi atje nuk ishte aq i fortë saqë aplikacioni i transkriptimit të funksiononte. “Ishin gjeste dhe shkrimi i gjërave dhe sigurimi që më pas të merrja një raport me shkrim në mënyrë që të dija se çfarë u tha”, tha ajo.
Kinematë ofrojnë pajisje që përforcojnë tingullin, si dhe syze dhe ekrane individuale që shfaqin titrat që shkojnë me filmin. Por ato nuk janë gjithmonë të rehatshme, dhe ndonjëherë nuk janë të mirëmbajtura ose thjesht nuk funksionojnë. Shumë njerëz me humbje të dëgjimit duan që më shumë filma të shfaqin titrat në ekranin e madh, ashtu siç do të kishit në komoditetin e shtëpisë tuaj.
Ligji i ri
Një ligj i ri që hyri në fuqi në qytetin e Nju-Jorkut më 15 maj kërkon që kinematë të ofrojnë titrat në ekran deri në katër kohë shfaqjesh për film çdo javë, duke përfshirë edhe gjatë orëve më të njohura për të shkuar në kinema, të premten në mbrëmje dhe fundjavë. Hawaii, miratoi një ligj shtetëror në vitin 2015 që kërkonte dy shfaqje në javë të çdo filmi me titra në ekran. AMC, zinxhiri i madh i filmave, thotë gjithashtu se shfaq disa filma me titra në rreth një të tretën e kinemave të saj në SHBA.
Titrat janë më në dispozicion tani edhe për shfaqje live. Disa teatro të Broadwayit promovojnë një aplikacion për telefona të mençur që nëntitron shfaqjet e drejtpërdrejta; ka edhe pajisje individuale të dorës që shfaqin titrat. Teatrot gjithashtu kanë disa shfaqje me "titra të hapura" që mund t'i shohin të gjithë.
Gjatë pandemisë, kalimi në takimet online dhe shkolla nënkuptonte se shërbimet e videokonferencave u bënë një mjet mbijetese, por titrat erdhën vetëm pas një shtytjeje të madhe. Zoom shtoi transkriptimin e drejtpërdrejtë në shërbimin e tij falas vetëm në tetor të vitit 2021, por mikpritësi i takimit duhet t'i mundësojë ato. Google Meet ishte më i shpejtë për t'i vënë në dispozicion titrat falas për të gjithë në maj të vitit 2020; Microsoft Teams, një aplikacion mesazhesh në vendin e punës, e bëri këtë në qershor.
"Ne kemi nevojë për mbishkrime kudo dhe kemi nevojë që njerëzit të jenë më të ndjeshëm", tha Olken. "Sa më shumë të mbroj, aq më shumë përfitojnë njerëzit e tjerë".
Përktheu: Forca Jashari
