Kur anëtarët e Komitetit Qendror të Partisë së Punës së Shqipërisë ranë dakord në 1971 për të ndërtuar një rrjet të gjerë bunkerësh betoni në të gjithë vendin, ata ndoshta kurrë nuk e kishin imagjinuar se krijesat e vetme për të cilët strukturat mbrojtëse do të ofronin ndonjëherë strehim kuptimplotë, ishin disa specie të rralla të lakuriqëve të natës.
Me siguri, ata nuk do të kishin parashikuar që më pak se 50 vjet më vonë, lakuriqët e natës - dhe bunkerët me ta - do të mbroheshin nga direktivat mjedisore nga Bashkimi Evropian, një organizatë që vendi dikur komunist do të ishte në procesin e anëtarësimit.
Por në fillim të këtij viti BE vendosi të hapë bisedimet e pranimit me Shqipërinë - së bashku me Maqedoninë e Veriut - dhe një raport vjetor i miratuar muajin e kaluar tha se vendi tashmë ka bërë përparim vendimtar dhe është afër përmbushjes së kushteve të caktuara të vendosura nga Këshilli Evropian.
Duket shumë larg nga vitet 70, kur Shqipëria ishte kapluar nga një lloj manie për ndërtimin e bunkerëve. Rreth 21,000 kuti pilula çeliku dhe betoni u ndërtuan çdo vit nga 1975 deri në 1983, kur përfundoi "bunkerizimi i Shqipërisë". Në atë kohë, vendi (i cili është më pak se gjysma e madhësisë së Irlandës) mburrej me jo më pak se 170,000 bunkerë betoni, ose një bunker për çdo 11 njerëz.
Apokalipsi bërthamor
Për disa lekë të Shqipërisë, vizitorët në Tiranë mund të shëtisin sot në Objektin 0774, një kompleks tunelesh dhe dhomash të luftës së ftohtë, të ndërtuara për t'i bërë ballë një sulmi katastrofik ose pushtimi. Mega-bunkeri përmbante gjithçka që një qeveri strehuese do t'i duhej për të kryer punët e saj gjatë një apokalipsi bërthamor: një sallë mbledhjesh, konvikte dhe dhoma komunikimi, si dhe apartamente relativisht prej pelushi për udhëheqësit e saj.
Një nga dhomat e fundit në Facility 0774, përmban një ekspozitë të financuar nga BE-ja mbi biodiversitetin. Ai shpjegon se sot bunkerët dhe tunelet rikrijojnë kushtet e habitateve natyrore dhe kanë siguruar një vend të shenjtë për lakuriqët e natës, shpellat e të cilave janë kërcënuar nga guroret, depot dhe aktivitete të tjera njerëzore në Shqipëri.
Lakuriqët e natës përdorin bunkerët gjatë gjithë vitit për çiftëzim, letargji dhe ndërsa migrimi ndalet. Nga 32 speciet e regjistruar në Shqipëri, 18 prej tyre u pikasën në bunkerë. “Të gjitha speciet e lakuriqëve të natës janë të mbrojtura nga ligji shqiptar, në përputhje me direktivën e BE-së për habitatet, dhe kështu janë edhe habitatet e tyre. Kjo është arsyeja pse shumë nga bunkerët dhe tunelet janë të mbrojtura me ligj dhe mund të integrohen në Natura 2000, "informon vizitorët një panel interpretues.
Ekspozita e lakuriqëve të natës nuk është e vetmja dëshmi e bashkëpunimit midis Shqipërisë dhe BE-së. Me pamje të një rrethrrotullimi jashtë qytetit të Rrogozhinës, në rajonin e Ultësirës Perëndimore të vendit, një billboard masiv i BE shkruan në shqip :"Evropa është këtu".
Shqipëria shpalli pavarësinë e saj nga perandoria Osmane në 1912. Në 1939 u pushtua nga Italia dhe më vonë u pushtua nga Gjermania. Pas Luftës së Dytë Botërore, partizanët komunistë morën detyrën nën udhëheqjen e Enver Hoxhës dhe vendi hyri në aleancë fillimisht me BRSS dhe më pas me Kinën.
Bluza dhe pranga
“Pavioni i terrorit komunist” në Muzeun Historik Kombëtar në Tiranë ofron një imazh të zymtë të kësaj periudhe të pasluftës. Ekspozita përbëhet kryesisht nga fotografi të antikomunistëve dhe disa relike të tilla, si bluzat ose prangat. Shumë pak informacion jepet në anglisht, kështu që është e vështirë të kuptosh saktësisht se çfarë po ndodh, por është e qartë se shumë njerëz u pushkatuan.
Zgjedhjet e para shumëpartiake u mbajtën në Mars 1991 pas demonstratave masive ndërsa trazirat e mëtutjeshme përshpejtuan zgjedhjet e mëvonshme në 1997. Vendi është tani një demokraci parlamentare, e qeverisur sipas një kushtetute të miratuar në 1998.
Shqipëria aplikoi për anëtarësim në BE në 2009. Sot, blloku është ofruesi më i madh i ndihmës financiare për vendin, me fondet e para-anëtarësimit në 2014-2020 që kapin vlerën e 758 milion €. Shqipëria merr pjesë në disa programe të BE-së si Erasmus + dhe Evropa Krijuese si dhe është vëzhguese në Agjencinë e të Drejtave Themelore të BE-së.
Asnjë prej tyre nuk do të thotë që Shqipëria do të jetë anëtare e BE-së së shpejti. Rruga për në anëtarësim është e gjatë dhe bisedimet mbi pranimin do të marrin ende rreth një dekadë për t'u përfunduar ndërsa vendi vazhdon të zbatojë reformat për ta lidhur atë më ngushtë me vendet e tjera anëtare.
Sa i përket bunkerëve, shumë prej atyre që nuk strehojnë lakuriqë nate janë zhdukur gjatë 15 viteve të fundit, thuhet se janë çmontuar (d.m.th. Janë hedhur në erë) nga njerëzit që kërkojnë të shesin çelikun brenda tyre për skrap.
Në fund mund të thuhet fare mirë se ata ndoshta vranë më shumë njerëz sesa mbrojtën. Siç tregon muzeu në Tiranë, qindra ushtarë dhe civilë vdiqën në aksidente në vendin e punës gjatë ndërtimit të strukturave: “Ata janë ndër viktimat e komunizmit që janë harruar plotësisht”./Shqip, nga Irish Time.
