Shija e shndërruar në emblemë të Gjakovës

Në mesin e emblemave që e identifikojnë qytetin e Gjakovës, veçmas kuzhinën e saj, është suxhuku i shtëpisë. Tradita e kultivuar ndër breza e prodhimit të suxhukut është pjesë pothuajse e secilës familje. Dhe secila ka specifikat e veta, recetën e vet.

Një prej familjeve në zë, e cila prodhimin e suxhukut e ka shtrirë edhe në biznes, është familja Lleshi, shkruan KOHA.

Bekim Lleshi është njëri prej trashëgimtarëve që merr barrën për të dëshmuar historinë gjysmëshekullore të familjes me prodhimin e suxhukut. Recetën thotë se e ruajnë me xhelozi. Por nuk e ka fare problem të tregojë në detaje se si përgatitet ky ushqim.

Në një bisedë për “Kohën Ditore” ai tërheq paralele në mënyrën e punës dikur e sot. Thotë se sot është shumë më e lehtë. E krahas kësaj evokon edhe kujtime që lidhen me paraardhësit e tij në këtë zanat.

Receta që ruhet me fanatizëm

Ka qenë babai i Bekimit, Gazmend Lleshi, ai i cili me dy vëllezërit e tij kishin nisur këtë zanat, rreth 50 vjet më parë.

“Me përgatitjen e suxhukut ka filluar babai im, Gazmend Lleshi, bashkë me dy axhët, Fehmi dhe Urim Lleshi, nga fillimi i viteve ‘70”, tregon Lleshi, që menjëherë flet për mënyrën sesi ata dikur e kanë prodhuar suxhukun.

“Në atë kohë përzierja e mishit të suxhukut është bërë me dorë, në një koritë druri”, nis rrëfimin ai.

Pasi që është përzier mishi, siç tregon Lleshi, është futur në një makinë të vogël dore.

“Qepët janë prerë me thikë, sepse në ato kohë mungonin makinat e qepëve”, thotë Lleshi. “Në fund, pas përgatitjes së suxhukut është futur në furrë dhe është tharë në prush, 2 deri në 3 ditë”, thotë më tej ai.

E kur i kujton, Lleshi thotë se kjo punë në atë kohë ka qenë goxha e vështirë dhe e mundimshme.

“Kjo procedurë që e përmenda më lart, duket e thjeshtë, por ka qenë shumë e mundimshme”, thotë ai.

Tek i kthehet procesit të punës të cilën e bën ai, Lleshi numëron rreth dhjetë hapa gjithsej. Gjithçka nis me therjen e gjedhit. Mishi i nxjerrë futet për ftohje, në temperaturë zero gradë, ku lihet për 24 orë.

“Hapi i tretë është klasifikimi i mishit, e pastaj futet në temperaturë nga minus 3 deri në minus 5 gradë”, tregon Lleshi. Aty duhet të qëndrojë për pesë orë të tjera. Tek atëherë, si hapi i gjashtë në këtë proces, mishi duhet të bluhet, e krahas kësaj të përzihet në një makinë adekuate.

“Hidhen qepët dhe mëlmesat tjera”, tregon Lleshi, për të treguar se për rreth 20 minuta duhet të bëhet përzierja e kësaj mase.

“Mishi i përzier me mëlmesa duhet të rrijë prej 8 deri në 10 orë. E tek atëherë të futet në zorrë, dhe të nisë tharja graduale e tij”, thotë Lleshi.

Janë dy lloje të suxhukut nën brendin tashmë tradicional “Lleshi-f”: I djegës dhe i padjegës.

Për të dyja këto, familja Lleshi ka recetën e vet të veçantë, që e dallon nga prodhuesit e tjerë të suxhukut.

“Recetën e kemi prej fillimit, prej se kanë nisë punën babai me xhaxhallarët. Si pikë e parë është se mishi duhet të jetë i freskët, e jo i ngrirë, që dallon nga prodhimi industrial dhe nga të tjerët. Recetën tonë e ruajmë me fanatizëm”, thotë ai.

E Lleshi thotë se suxhuku i prodhuar me dorë është ndryshe nga ai industrial.

“Është më natyral, më i freskët dhe ka një kualitet më të lartë. Prandaj tregon se çmimi është më i lartë”, thotë ai.

Pesha e traditës

E pikërisht këtë traditë, Bekim Lleshi e sheh si shumë të rëndësishme në punën që bën sot.

Ai thotë se “tradita luan një rol shumë të rëndësishëm në procesin e prodhimit, duke nisur nga faza e parë e deri në mënyrën e shitjes së produktit përfundimtar”.

Prandaj ai dhe anëtarët e tjerë të kësaj familjeje, të përfshirë në prodhim, e kanë marrë si barrë të rëndë që duhet mbajtur e kujdesur për namin e krijuar ndër vite. E shitja, në krahasim me të kaluarën është rritur. Bashkë me këtë bën edhe dallime të tjera.

“Në të kaluarën kishte një shitje më të vogël, ndërsa tani është më e madhe falë traditës tonë shumëvjeçare”, thotë Lleshi. Krahas rritjes së kërkesës, kjo familje ka shtuar edhe kapacitetin e prodhimit.

“Falë ndërtimit të thertores (mini-fabrikës) kemi rritur kapacitetin e prodhimit në 500 deri në 600 kile vetëm për suxhuk, përveç produkteve tjera”, thotë Lleshi.

Ky zanat nuk është në mesin e atyre që rrezikohen. E Lleshi thotë se, megjithatë, mbijetesa e një prodhuesi varet nga kualiteti i produktit.

Bekim Lleshi thotë se e ka ndërmend që këtë punë ta vazhdojë edhe për gjatë kohë.

“Sigurisht që do ta vazhdojmë, ku edhe fëmijët e mi kanë filluar hapat e parë”, thotë ai.

E për fund ka një porosi, që shkon në favor të punës së tij. “I porosis njerëzit që të mos blejnë produkte me çmim të lirë, sepse më mirë të konsumohet sasi më e vogël e më e sigurt, sesa një sasi më e madhe e më e lirë, por që është e pasigurt”, thotë ai.