Regjisori disident iranian, Mohammad Rasoulof, ka qenë në Cannes në premierën e filmit të ri, “The Seed of the Sacred Fig” (Fara e fikut të shenjtë), vetëm disa javë pasi ai u arratis nga Irani, duke ikur nga një dënim me tetë vjet burgim. Juria krijoi një çmim special për të.
Detajet e arratisjes së tmerrshme të regjisorit u bënë publike javën e kaluar pasi ai kishte mbërritur tashmë i sigurt në Gjermani. Ai u largua nga Irani nëpërmjet kufirit malor në këmbë, pasi autoritetet e dënuan me një dënim të gjatë me burgim.
Çështja e Rasoulof-it daton në vitin 2022, kur u arrestua dhe u burgos në burgun famëkeq “Evin” të Teheranit për nënshkrimin e një peticioni që u bënte thirrje forcave të sigurisë të “hedhin armët” përballë protestave në rrugë. Ai u lirua përkohësisht për shkak të shëndetit të dobët në shkurtin e kaluar, por mbeti në arrest shtëpiak.
“Gjithmonë pyesja veten: “Si do të reagoj kur më në fund të marr vesh se jam dënuar me burgim?”, thotë Rasoulof, duke folur gjatë Festivalit ku premiera e “Fara e fikut të shenjtë” edhe u dha në edicionin e sivjetmë që u mbajt prej 14 deri më 25 maj. Mendimi për t’u rikthyer në burg nuk e trembi, por ai po përfundonte filmin e tij dhe nuk do ta linte policinë ta ndalonte për ta bërë këtë.
“Ishte shumë e qartë për mua se ajo që kishte më shumë rëndësi tani ishte të vazhdoja të bëja filma dhe të tregoja historitë e mia”, thotë ai. “Kisha më shumë histori për të treguar dhe asgjë nuk mund të më ndalonte t'i tregoja ato”.
Në burg, shokët e qelisë së Rasulofit i kishin treguar atij për një rrugë të fshehtë mbi malet për në kufi. Dhe, ajo u bë rruga për në liri.
“Në retrospektivë, mendoj se isha jashtëzakonisht me fat dhe i privilegjuar që shkova në burg, sepse aty takova njerëz shumë të dobishëm, të cilët më ndihmuan të kaloj kufirin”, thotë Rasoulof.
Rasoulof zgjodhi Gjermaninë për mërgimin e tij, sepse “Fara e fikut të shenjtë” si vepër letrare po botohej në Hamburg. Ai kishte jetuar më parë në këtë vend, kështu që hallet e tij ishin tashmë në dosje të autoriteteve gjermane. Ata kanë mundur ta identifikojnë atë edhe pa pasaportën e tij, të cilën e kishte sekuestruar policia iraniane.
“Fara e fikut të shenjtë” zbërthen Imanin, një hetues për Gjykatën Revolucionare të Iranit, i cili është besnik ndaj regjimit, por ka filluar të vërë në dyshim natyrën arbitrare dhe të përmbledhur të urdhrave të vdekjes që i kërkohet të nënshkruajë. Në shtëpi, gruaja dhe vajzat e tij të vogla u kapën nga protestat “Gratë, Jeta, Liria” të shkaktuara nga vdekja, në paraburgim, e 22-vjeçares Jina Mahsa Amini në 2022.
Amini ishte arrestuar pasi dyshohej se nuk e mbante siç duhej hixhabin dhe thuhet se ishte rrahur nga policia.
Ashtu si filmi i tij i fundit, “There Is No Evil”, i cili fitoi “Ariun e Artë” për filmin më të mirë në Berlinale në 2020, “Fara e fikut të shenjtë” u xhirua në fshehtësi, pa miratimin zyrtar të qeverisë.
Rasoulof e ka të ndaluar të realizojë filma në Iran që nga viti 2017, por ka vazhduar të punojë, duke siguruar para nga jashtë vendit - kryesisht nga Evropa - dhe ka zhvilluar një sistem të përpunuar klandestin për të shmangur zbulimin dhe censurën e qeverisë.
Rezultati është se “Fara e fikut të shenjtë” mund të shfaqë skena që nuk do të shfaqen kurrë në një film iranian të miratuar zyrtarisht.
Regjisori thotë se vendosi të fokusohej te autorët, ata që zbatojnë represionin e Qeverisë në Iran, dhe jo vetëm te viktimat, pasi takoi një zyrtar qeveritar në burg, i cili pranoi se ishte torturuar nga bashkëpunimi i tij me regjimin autoritar.
“Ai tha: ‘Mos mendo se jemi të lumtur duke e bërë këtë. Çdo ditë kur hyj në këtë burg, shikoj nga porta dhe mendoj: Kur do të varem para asaj dere? Çdo ditë fëmijët e mi më pyesin: Cila është puna jote, çfarë bën në të vërtetë?' Kjo ishte pikënisja e kësaj historie”, kujton Rasoulof.
“Unë e vëzhgoja regjimin iranian në tërësi si një sistem dhe nuk i kushtoja vëmendje funksionit të tij”, thotë Rasoulof. “Por me dy filmat e mi të fundit e edhe më shumë këtu, po afrohem gjithnjë e më shumë me elementët që e bëjnë këtë makinë të funksionojë. Kush janë këta njerëz që ndihmojnë? Ku e gjejnë motivin? Unë jam përpjekur të afrohem me ta për të kuptuar psikologjinë, marrëdhënien e tyre me këtë sistem që ata ushqejnë?
Regjisori thotë se nuk ka gjasa që ai të jetë në gjendje të kthehet në vendin e tij së shpejti. Ai thotë se po përqafon idenë për t'u bërë një artist në mërgim, pjesë e diasporës së madhe të popullit iranian të detyruar të largohet nga vendi, “sepse ata nuk ishin në gjendje të vazhdonin jetën e tyre ashtu siç dëshironin ... tani jam një nga ata”.
Edhe në Evropë, Rasoulof thotë se ai kurrë nuk mund të jetë plotësisht i sigurt nga dhuna e shtetit iranian. “Ata mund të më arrijnë nëse duan”, thotë ai. “Unë kurrë nuk do të harroj se Republika Islamike është një vend terrorist... Kjo është diçka që e kam në mendje gjithmonë. Nuk harroj se kush është kundërshtari”.
Por regjisori është zotuar të vazhdojë të tregojë të vërtetën e tij për Iranin kudo që të jetë. Të punosh në mërgim do të nënkuptojë kufizime të reja, por Rasoulof thotë se ai “është mësuar të krijojë pavarësisht kufijve e kufizimeve. Unë do të vazhdoj të tregoj historitë e mia. Edhe nëse më duhet ta bëj këtë duke përdorur kukulla ose figura balte, nuk do të ndalem”.
