Poezi dhe muzikë rome kundër diskriminimit

Në mbrëmjen me poezi e muzikë rome fjalët u bënë instrumente ndryshimi dhe meloditë rezonuan me frymën e qëndrueshmërisë. Organizata “Youth initiative for human rights” shënoi një prej aktiviteteve më të rëndësishme edicionin e 10-të të “Javës për të drejtat e njeriut”. Ndër të tjera u festua për kulturën e pasur të komunitetit rom

Në përditshmërinë e përfshirë nga diskriminimi dhe paragjykimet, organizata “Youth initiative for human rights” shënoi një moment të rëndësishëm – edicionin e 10-të të “Javës për të drejtat e njeriut”. Festa mori një kthesë teksa u shpalos në ambientin e “Bubble Bar”, një hapësirë që, për një moment kalimtar, u kthye në ambient ku paragjykimet e diskriminimi nuk gjejnë vend.

Mbrëmja nisi me një sërë grash dhe aktivistesh të talentuara që dolën në skenë duke thurur copëza emocionesh nëpërmjet poezisë rome. Gynesh Veshall, Urma Menekshe dhe Mehreme Goliqi, secila një zë i qëndrueshëm më vete, recituan poezi që thellohen në temat e dashurisë, përkatësisë dhe realiteteve të ashpra të diskriminimit shoqëror.

Zgjedhja e “Bubble Bar” si vendndodhja e ngjarjes nuk ishte e rastësishme. Aty hapësira u transformua në një vend divers, ku pranimi i secilit ashtu siç është mbretëron. Të pranishmit e gjetën veten të mbështjellë brenda një flluske metaforike, të mbrojtur nga ashpërsia e një bote të rrënuar shpesh nga paragjykimet. Mbrëmja e së mërkurës ishte edhe një dëshmi e përkushtimit të YIHR-së për të nxitur një mjedis ku të gjithë, pavarësisht prejardhjes, mund të mblidhen së bashku për të festuar me njëri-tjetrin.

“Ne sot e kemi filluar javën e të drejtave të njeriut, i cili është edicioni i 10-të me radhë. Po e shënojmë 10-vjetorin si organizatë ku një herë në vit mundohemi të përmbledhim punën tonë dhe të vëmë në pah problematikat kryesore, mirëpo në të njëjtën kohë edhe të festojmë të arriturat për drejtësi dhe barazi në Kosovë”, ka thënë Marigona Shabiu, drejtoreshë e organizatës “Youth Initiative for Human Rights”.

Gynesh Veshall, me aftësi unike për të kapur thelbin e emocioneve njerëzore, recitoi vargje që kapërcejnë barrierat gjuhësore. Me poezinë “Gjuha rome” të dramaturgut rom, Nexhip Menekshe, Veshall vuri theksin te gjuha rome si një pasuri kulturore e komunitetit rom.

Ajo është mbesa e muzikantit Safet Veshall. E rritur në një familje muzikantësh, Veshall ka folur më tepër rreth prezencës së muzikës rome në skenën e vendit.

“Tash nëse e marrim për shembull që asnjë aheng familjar në Kosovë nuk bëhet pa një pjesëtar rom dhe pa një muzikant romë, për muzikën rome këtu dëshmohet se është e rëndësishme me të vërtetë në Kosovë”, ka thënë Veshall.

Urma Menekshe, vajza e Nexhip Menekshes, një tjetër pjesëtare e skenës së poezisë rome, doli para audiencës me vargje që u bënin jehonë temave të përkatësisë dhe kërkimit të identitetit. Ajo përcolli betejat e një komuniteti shpesh të margjinalizuar dhe të diskriminuar nëpërmjet poezive “Ngjyra” të Kujtim Paçakut dhe “Mahalla rome”, poezi e babit të saj. “Bubble Bar” u bë një hapësirë ku historitë e pathëna gjetën një zë, duke rezonuar me dëshirën kolektive për përfshirje.

“’Durmish Aslano’ është organizatë afër 50 vjet e vjetër, gjatë të cilave ka punuar përmes teatrit rom, kulturës rome dhe poezisë e muzikës rome duke e treguar rëndësinë e komunitetit dhe kulturës rome. Ne në vazhdimësi jemi duke u rritur në atë frymë dhe duke treguar rëndësinë e kulturës rome për të tjerët dhe duke u treguar edhe komuniteteve të tjera se ne romët e kemi ekzistuese një histori dhe pasurinë më të madhe e kemi gjuhën tonë rome”, ka thënë Menekshe.

Edhe Mehreme Goliqi u dha zë realiteteve të zymta të diskriminimit ndaj komunitetit rom. Vargjet e saj shërbyen si një pasqyrë ku reflektojnë sfidat me të cilat përballen komunitetet e margjinalizuara, duke sfiduar audiencën të përballet me të vërtetat.

Ndërsa nata u shpalos, kalimi nga poezia rome në një shkrirje të muzikës rome dhe ritmeve të tjera ndezi atmosferën. Meloditë shërbyen si një kujtesë se, edhe përballë sfidave shoqërore, aftësia për gëzim dhe festë mbizotëron.

Edhe më tepër peshë pjesës muzikore të mbrëmjes i shtoi performanca e aktivistes Çerkica Rexhepi. Çerkica luajti në def dhe vallëzoi bashkë me krejt të pranishmit.

Nata e poezisë dhe muzikës rome nuk ishte thjesht një spektakël artistik, ishte një kujtesë e thellë e qëndrueshmërisë njerëzore. Artistët, aktivistët dhe audienca kontribuuan kolektivisht në një mbrëmje që kapërceu argëtimin, duke u bërë një katalizator për ndryshim.

YIHR nëpërmjet “Javës për të drejtat e njeriut” duke shfrytëzuar fuqinë e artit dhe kulturës po synon në nxitjen e një mjedisi, ku dialogu lulëzon dhe stereotipat u shkatërrohen.

“Ka pak projekte që i dedikohen kulturës rome në Kosovë, sidomos ka pak investim në prezervimin ose në mbrojtjen edhe të gjuhës rome, e cila ndër vite pak është kultivuar dhe pak është ruajtur kështu që për neve është shumë e rëndësishme që të krijojmë këto hapësira ku ky komunitet ka mundësi të prezantojë kulturën, artin dhe muzikën e tyre”, ka thënë Shabiu.

Nata e poezisë dhe muzikës rome e organizuar nga “Youth initiative for human rights” shënoi jo vetëm një dekadë avokimi, por edhe një festë të përvojës së përbashkët njerëzore. Në kuadër të kësaj jave, që ka nisur më 6 dhjetor, do të mbahen edhe ngjarje të tjera kulturore, si ekspozita, shfaqje të dokumentarëve dhe diskutime. Më 7 dhjetor në kinemanë “Armata” është shfaqur dokumentari “The killing of a journalist”.