Autokracia e dëmshme për demokracinë

Kalimi nga monizmi në pluralizëm është ballafaquar me pengesa të ndryshme, ku veçohet me mentalitetin e trashëguar te strukturat udhëheqëse partiake me qasje autokratike që ka ndikuar me formimin e fraksioneve e më pas edhe të subjekteve të tjera politike, ku në këtë aspekt as shqiptarët në Mal të Zi nuk janë përjashtim, dukuri e cila është e dëmshme për subjektet politike, elektoratin votues dhe demokracinë pluraliste

Në shoqërinë bashkëkohore, në fjalorin politik përdoren terma të ndryshëm, ku veçohet autokracia, e cila është e pranishme në të gjitha vendet e ish-kampit socialist. Autokracia paraqet formën e qeverisjes, në të cilën i gjithë pushteti qëndron te një person apo te një grup i vetëm.

Autokracia sinonim për diktaturën

Deri tek autokracia arrihet kur individi shfrytëzon pozitën duke ua imponuar të tjerëve sundimin e tij, përkatësisht duke e detyruar në dëgjueshmëri grupin partiak apo atë qeverisës. Edhe pse thuhet se autokracia është pushteti i një njeriu, është e logjikshme se një funksion i tillë nuk mund të realizohet vetëm, pa pasur mbështetje nga të tjerët. Dhe janë të tjerët, që kryesisht janë militantët dhe servilët, duke mbështetur autokratin, sepse përmes tij realizojnë objektivat, përkatësisht interesat e tyre.

Në praktikë është dëshmuar se kur pushteti kalon në formë absolute te një individ, duke pasur pushtet të pakufizuar, atëherë kemi të bëjmë me diktaturën e cila ka qenë e njohur në vendet e ish-kampit socialist. Ne këtë aspekt shqiptarët e kanë përjetuar në mënyrë praktike, ku dallohet ajo në Shqipëri, duke qenë vendi me i veçantë në vendet e ish-kampit socialist, me pasoja të mëdha shoqërore dhe kombëtare deri në ditët tona.

Mentaliteti i trashëguar

Duket paradoksale, por edhe në pluralizëm në disa aspekte vazhdon mentaliteti i trashëguar nga monizmi. Fjala është për pikëpamjet dhe mendimet e ndryshme të prezantuara në lidhje me subjektet politike apo individët në strukturat e tyre udhëheqëse. Në raste të tilla madje edhe kritika më konstruktive dhe e argumentuar nga individët e ndryshëm është e papranueshme për liderët apo pjesëtarët e stafeve të tyre drejtuese. Madje qasjet e tilla cilësohen të rrezikshme, sepse nuk janë në favor të vizionit të tyre, ku nga një qëndrim i tillë janë paraqitur fërkime të brendshme te subjektet politike. Dhe nga një mosdurim i tillë të gjithë jemi dëshmitarë të krijimit të fraksioneve politike, të cilat më pas kanë çuar në formimin e subjekteve të reja politike. Pavarësisht së një numër i subjekteve të tilla janë minore dhe pa ndonjë ndikim në jetën politike, ata janë bërë pjesë e mozaikut të përgjithshëm politik në mjediset përkatëse.

Autokratët – pengesë e ndryshimeve

Një veprim i tillë nuk ka dilemë se krijon huti tek elektorati duke e dobësuar atë, por edhe zvogëlon potencën politike të subjekteve më të mëdha. Nga ana tjetër, veprimi i tillë i legjitimitetit të këtyre subjekteve minore mundëson gjithnjë veprimin autokratik të individëve udhëheqës. Kështu me largimin e individëve të tillë, të cilët quheshin si të padëgjueshëm i hapnin mundësi liderit partiak të vepronte në mënyrë autokratike pa shqetësime. Nëse një veprim i tillë është shpëtimtar për liderin e tillë, duke mbetur aty ku ishte më parë, ai është i dëmshëm për qytetarët, proceset demokratike dhe elektoratin votues në veçanti.

Rënia e mbështetjes politike nga qytetarët duhet të jetë dëshmi e mjaftueshme për të kuptuar se liderët e tillë autokratë janë shkaktari kryesor të humbjes së subjekteve politike ku ata drejtojnë, ku rasti i Lidhjes Demokratike në Mal të Zi është shembull tipik i dështimit politik, te shqiptarët në Mal të Zi.
Fatkeqësisht ky formulim vazhdon gjithnjë të jetë prezent për liderët autokratikë, që janë bërë pengesë reale e ndryshimeve pozitive në skenën politike pothuaj në tërë hapësirën etnogjeografike shqiptare.

Klasa e re politike

Me vendosjen e pluralizmit në Mal të Zi nga viti 1990 u mundësua që në skenën politike të paraqiten individë të rinj të cilët filluan të jenë sinonim i klasës së re politike.

Por, në mungesë të përvojës politike, joshja në pozitat qeverisëse dhe qëndrimi autokratik në subjektet politike ndikuan në formimin e fraksioneve dhe formimin e partive të reja politike. Shqiptarët në Mal të Zi, ndonëse janë numerikisht të paktë, për nga numri i partive politike veçohen në regjion, që nuk është në favor të shqiptarëve në këtë mjedis. Mosarritja e koalicionit të përbashkët me një listë zgjedhore në zgjedhjet parlamentare, jo vetëm në zgjedhjet e fundit parlamentare, është dëshmi e animozitetit dhe interesit personal e jo të elektoratit votues shqiptar.

Mandati i kufizuar

Angazhimi në politikë me mandat të kufizuar paraqet hapin e parë të demokracisë pluraliste duke iu mundësuar edhe të tjerëve të jenë pjesë e politikës vendore apo qendrore, dukuri e cila duhet të praktikohet edhe në vendet e ish-kampit socialist, e jo duke mbetur peng i mentalitetit autokrat, që është i pranishëm edhe te shqiptarët me pasoja shoqërore.

Pikërisht nga një qasje e tillë, udhëheqja e partive politike me individë të njëjtë apo grupe individësh rreth tyre dekada me radhë, dëshmon privatizimin e tyre dhe pengesë për ndryshime në avancimin e çështjeve që kanë të bëjnë me barazinë qytetare e nacionale të shqiptarëve në Mal të Zi.

Frika nga konkurrenca

Nga ana tjetër jemi dëshmitarë se angazhimi i individëve të përgatitur profesionalisht, të guximshëm dhe me autoritet shoqëror, ka qenë refuzues nga udhëheqësit e partive politike, sepse u janë frikësuar konkurrencës dhe autoritetit të tyre.

Në këtë aspekt pengesë vazhdojnë të mbesin udhëheqësit partiakë autokratë, të cilët nga individë të tillë shohin rrezikun e tyre, andaj angazhohen që pranë vetes të kenë të dëgjueshmit si me të përshtatshëm, duke eliminuar vlerat profesionale e meritokracinë, dukuri e njohur në spektrin e gjerë politik.

Askush nuk është i përhershëm

Përfundimisht politikën, përkatësisht angazhimin politik, duhet trajtuar si dukuri të përkohshme me mandat të kufizuar, sepse në sajë të zgjedhjeve ndryshojnë raportet në skenën politike e me të edhe në qeverisje, ku çdo individ i përgjegjshëm duhet të reflektojë se askush nuk mund të jetë i përhershëm, andaj duhet t’i rikthehet e përkushtohet profesionit, si kudo në vendet demokratike evropiane. Ndërsa e kundërta ndodh me vendet me demokraci të pakonsoliduar, që nuk është në favor të demokracisë pluraliste.

Gusht, 2023