Prishja e habitateve të lakuriqëve rrit rrezikun për një tjetër pandemi

Uria jonë për burime po nxit shkatërrimin në mbarë botën të zonave të pasura me lakuriqë nate, bartës të dhjetëra mijëra viruseve. Një analizë e të dhënave të Reutersit tregon zonat ku janë pjekur kushtet që një sëmundje e lindur nga lakuriqët e natës të përhapet te njerëzimi. “Ne i kemi quajtur këto zona ‘zona kërcimi’”, shkruan Reuters

Ata fluturojnë me tufa me mijëra sish. Si re të zeza lakuriqësh që përplasen mbi pyll ndërsa drita ia lë vendin territ. Turma të uritura zbresin mbi pemë frutore këtu dhe përreth qyteteve aty pranë, ku pyjet janë pastruar për ferma, miniera, shtëpi dhe rrugë.

Nën to, në shtigjet dhe fushat që shkelen çdo mëngjes nga fermerët dhe kolonët e tjerë lënë gjurmë të mbeturinave trupore që mund të mbajnë viruse të lakuriqëve të natës: urinë e fruta pjesërisht të ngrëna, të ndotura nga pështyma. Banorët nganjëherë i ushqejnë bagëtinë me mbetjet e lakuriqëve të natës. Ndonjëherë, pasi kanë hequr shenjat e kafshimit, madje e hanë vetë frutën.

Sherri i përplasjes së madhe

Kjo përplasje - lakuriqët dhe njerëzit që konkurrojnë për burime në territorin e gjatë të domenit të lakuriqëve - mund të shkaktojë pandeminë e ardhshme.

Qershorin e kaluar, një fermer 26-vjeçar këtu i quajtur Mahama Faatey vdiq nga një sëmundje misterioze pas tri ditësh me ethe dhe gjakrrjedhje nga barku, goja dhe hunda. Testet laboratorike konfirmuan se ai kishte Marburg: një virus vdekjeprurës, i zakonshëm frutash afrikane. Djali i mitur i Faatey vdiq nga Marburg menjëherë më pas. Vdekjet e tyre ndodhën në mënyrë të paqartë: Kjo ishte shfaqja e parë e njohur e Marburgut në Ganë.

Por një analizë e të dhënave të Reutersit ka zbuluar se zona ku fermeri jetonte dhe punonte ishte ndër vendet më të mundshme në Tokë për një shpërthim të tillë. Ndërsa njerëzit shkatërrojnë habitatet e lakuriqëve të natës në mbarë botën, ata pa dashje po ndihmojnë viruset që lindin nga lakuriqët e natës të ndryshojnë, të shumohen dhe të infektojnë specie të tjera, përfshirë homosapiensin.

Për mijëvjeçarë, viruset e lakuriqëve të natës fshiheshin nëpër pyjet e Afrikës Perëndimore dhe në pjesë të tjera të patrazuara të botës, por përbënin pak kërcënim për njerëzimin. Jo më, zbuloi Reuters. Sot këta patogjenë përfaqësojnë një fushë të minuar epidemiologjike në 113 vende dhe në çdo kontinent përveç Antarktidës.

Rrugët e përhapjes së viruseve

Rreziku i lakuriqëve të natës nuk vjen nga kafshimi i njerëzve, siç përshkruhet në letërsi dhe kinema. Edhe lakuriqët e famshëm të vampirëve rrallë i sulmojnë njerëzit. Përkundrazi, lakuriqët shpërndajnë viruse në pështymën, urinën, gjakun dhe jashtëqitjet e tyre. Këto viruse më pas mund të hyjnë te njerëzit përmes kontaktit të drejtpërdrejtë ose nëpërmjet strehuesve të kafshëve të tjera.

Për më tepër, thonë shkencëtarët, katalizatori për shpërthimin nuk është sjellja e lakuriqëve të natës, por e jona. Zhvillimi i pakontrolluar i zonave të egra po rrit rrezikun e pandemive globale përmes kontaktit më të madh me kafshët.

"Njerëzit duhet të zgjohen me faktin se ne kemi zhvilluar një marrëdhënie shumë të rrezikshme me natyrën", tha Jonathan Epstein, veterinar dhe ekolog i sëmundjeve në “EcoHealth Alliance”, organizatë kërkimore globale shëndetësore me qendër në SHBA. Ndërsa njerëzit shkelin më tej në habitatet dikur të largëta, "kjo rrit mundësinë që viruset që dikur fshiheshin në mënyrë të sigurt në pyll, për të hyrë në popullatat e kafshëve shtëpiake dhe njerëzore".

Ndërhyrja në tokat e lakuriqëve të natës në botë shkakton rreziqe të veçanta. Lakuriqët e natës janë rezervuari kryesor i viruseve: 72.000, mësohet sipas disa vlerësimeve shkencore. Shkencëtarët nuk e kuptojnë plotësisht pse është kështu, por vënë në dukje superfuqitë e lakuriqëve që mbushin virusin.

Lakuriqët e natës janë inkubatorë të jashtëzakonshëm: Ata mund të strehojnë dhe mbijetojnë viruse që vrasin gjitarë të tjerë. Ata janë shpërndarës të fuqishëm: Disa rrinë fort së bashku dhe në lagje të afërta me specie të tjera lakuriqësh nate. Kjo do të thotë se viruset e tyre mund të përhapen dhe evoluojnë me shpejtësi – disa të pajisura për të infektuar kafshë të tjera, si njerëzit. Dhe lakuriqët e natës janë mjetet kryesore të dërgesës: Disa mund të fluturojnë qindra kilometra në kërkim të ushqimit – duke bartur viruse shumë larg.

Dilemat e nxitura nga Wuhani?

Shkencëtarët duhet të përcaktojnë ende burimin e virusit që shkakton COVID-19, pandeminë më vdekjeprurëse që është shfaqur këtë shekull: A u hodh te njerëzit nga një kafshë e egër apo rrjedh nga një laborator? Por për këtë ata janë të sigurt: lidhet me koronaviruset që gjenden në disa lakuriqë nate patkua, një lloj i zakonshëm në Azinë tropikale.

Edhe përpara se spitalet dhe shtëpitë funerale të mbusheshin me viktima të atij patogjeni të ri, viruse të tjera të lidhura me lakuriqët e natës kishin shkaktuar disa nga sëmundjet e reja më vdekjeprurëse të gjysmëshekullit të fundit. Ebola, Marburg, SARS, Hendra dhe Nipah së bashku kanë goditur më shumë se 90 herë, duke sëmurë rreth 44.000 njerëz dhe duke lënë të vdekur më shumë se 16.000 të tjerë. COVID-19 ua mori jetën afro 7 milionë njerëzve, sipas raportit zyrtar nga Organizata Botërore e Shëndetësisë, por zyrtarë të lartë në agjencinë globale thonë se numri është sigurisht shumë më i lartë për shkak të numrit të madh të infeksioneve të paraportuara.

Këto viruse mund të kërcejnë nga lakuriqët e natës tek njerëzit ose me anë të një strehuesi ndërmjetës, të tillë si një derr, shimpanze, ose më drejtpërdrejt përmes kontaktit të njeriut me urinën, fecet, gjakun ose pështymën e lakuriqëve të natës. Kërcimet e tilla njihen si "përhapja zoonotike".

Për të ekzaminuar se ku mund të shfaqet pandemia e ardhshme, Reuters përdori të dhënat e dy dekadave të shpërthimit të sëmundjes dhe të dhëna mjedisore për të identifikuar vendet më të cenueshme nga përhapja e viruseve të lakuriqëve të natës. Analiza zbuloi një sistem ekonomik global që lufton natyrën dhe vë në rrezik më shumë se 1 miliard njerëz, pasi pyjet e pasura me lakuriqë nate pastrohen për t'i hapur rrugë bujqësisë, industrive nxjerrëse, infrastrukturës dhe zhvillimeve të tjera.