Në një postim në rrjete sociale, aktorja fituese e çmimit “Oscar”, Julianne Moore, shkroi se ishte “thellësisht e pikëlluar” nga vendimi i administratës Trump për të vënë nën shqyrtim librin e saj për fëmijë “Freckleface Strawberry” të vitit 2007 dhe heqjen e tij nga shkollat që u shërbejnë fëmijëve të personelit ushtarak amerikan dhe punonjësve civilë të mbrojtjes.
Libri tregon historinë e një të reje që i urren shenjat në fytyrën e saj, por në fund mëson t’i dojë ato si dhe dallimet e të tjerëve. Sipas “The Guardian”, Departamenti i Mbrojtjes ka bërë të ditur se të gjithë librat e bibliotekave “potencialisht të lidhura me ideologjinë gjinore ose temat diskriminuese të ideologjisë së barazisë” po shqyrtoheshin dhe se “një numër i vogël” librash po mbaheshin për “shqyrtim të mëtejshëm” si pjesë e goditjes së administratës Trump ndaj programeve të diversitetit, barazisë dhe të përfshirjes.
“Është një libër që e kam shkruar për fëmijët e mi dhe për fëmijët e tjerë për t’u kujtuar atyre se të gjithë luftojmë, por jemi të bashkuar nga njerëzimi dhe komuniteti ynë”, ka shkruar në rrjete sociale fituesja e çmimit “Oscar”.
“Jam vërtet e mërzitur dhe kurrë nuk e kisha menduar se këtë gjë do ta shihja në një vend ku liria e fjalës dhe e shprehjes është e drejtë kushtetuese”.
Shumë njerëz në botën e arteve dhe të shkencave humane kanë frikë se klima e censurës është e afërt dhe është më shumë se një shqetësim i vetëm.
Në janar, presidenti Donald Trump nënshkroi një urdhër ekzekutiv që mandatoi të gjitha agjencitë federale t’u japin fund programeve të diversitetit, barazisë dhe përfshirjes. Kjo lëvizje u ndje në skenën e arteve, pikërisht në disa dhjetëra muze të mëdhenj që marrin fonde federale, përfshirë “Smithsonian” dhe Galerinë Kombëtare të Arteve. Këto institucione janë lënë për t’u determinuar nëse programet e tyre përputhen me direktivat e reja që i konsiderojnë përpjekjet e diversitetit si diskriminuese. Galeria Kombëtare e Artit veçse ka njoftuar se do të mbyllë Zyrën e saj të përkatësisë dhe përfshirjes.
“Sulmi ndaj tyre nga administrata Trump dhe censurimi i aktiviteteve që në çdo mënyrë prekin racën, është mbi ne. Dhe është shumë jokoherente, sepse nuk ka asnjë udhëzim të qartë se çfarë do të thotë të jesh racionalisht tendencioz kur në fakt thjesht po përpiqesh të vësh në vend ankesat e kaluara”, ka thënë Maxwell Anderson, ish-kurator në Muzeun Metropolitan të Artit dhe drejtor në “Whitney Museum”. “Pra, ka një lloj sulmi të lirë lundrues ndaj shprehjes së lirë”.
Anderson, i cili tani drejton fondacionin “Souls Grown Deep”, i cili mbështet artistët afro-amerikanë në jug të SHBA-së, ka thënë se ai dhe organizata të tjera të drejtuara nga barazia po vëzhgojnë nga afër manovrat e administratës së re.
“Ngase duket se tani po bëhet e paligjshme në Shtetet e Bashkuara të flasësh për historinë e garës, kjo lloj fshirje të kujton kaq shumë lëvizjet fashiste në vitet ’30, kështu që për ne në Shtetet e Bashkuara është tronditëse. Të gjithë supozuam se nëse Trump do të zgjidhej, kjo do të ishte një goditje shkatërruese për kulturën, por nuk e dinim se sa e thellë do të ishte”, ka thënë Anderson.
Gjatë mandatit të tij të parë, Trump shpërndau Komitetin e Presidentit për Artet dhe Shkencat Humane, historikisht grup jopartiak i themeluar fillimisht nga presidenti republikan Ronald Reagan mbi “besimin fondamental se kreativiteti, diversiteti dhe demokracia janë të lidhura ngushtë, dhe që artet dhe shkencat humane mund të jenë të fuqishme për ndryshimet sociale”.
Komiteti ka bërë bashkë artistë prominentë, akademikë dhe profesionistë muzesh për të këshilluar mbi politikën kulturore. Ajo përfshinte edhe anëtarë si Frank Sinatra dhe violonçelistin Yo-Yo Ma, midis të tjerësh.
Në vitin 2017, presidenti Trump e shpërndau grupin pasi 17 anëtarë dhanë dorëheqje lidhur me reagimet e tij ndaj tubimit vdekjeprurës të nacionalistëve në Charlottesville të Virginias. Joe Biden e rishpalli grupin në vitin 2022, duke përmendur rëndësinë e arteve dhe shkencave humane. Në janar, Trump e shpërndau grupin edhe një herë si rrjedhojë e një serie urdhrash ekzekutivë që synon të zmbrapsnin politikat e administratës mbi artin dhe kulturën si dhe përkujtimin historik.
“National Endowment for the Arts” (NEA), një agjenci federale që është financuesi më i madh i arteve dhe edukimit në fushën e artit në komunitetet në mbarë vendin, ka shkurtuar grantet e saj “FY26 Challenge America”, të cilat dhanë miliona në fondet federale për organizatat e vogla të arteve që programin e shtrinin në komunitetet e varfra në SHBA. Organizata ka njoftuar se fondet dhe fuqia punëtore tani do të shkojnë për përvjetorin e Deklaratës së Pavarësisë – e cila së bashku me krijimin e një kopshti të ri kombëtar skulpturash, është një nga projektet e planifikuara të presidentit.
Si për ironi, presidenti Trump kohët e fundit erdhi në krye të një prej institucioneve më të mëdha të arteve skenike në SHBA: Qendra Kennedy për Artet Skenike në Washington D.C.
Presidenti orkestroi marrjen e ndërmarrjes kulturore që — në mënyrë unike — është pjesë e qeverisë së SHBA-së. Ajo organizon më shumë se dy mijë aktivitete në vit në të gjitha disiplinat artistike dhe është shtëpia e institucioneve shtetërore të Operës dhe Orkestrës Simfonike.
Presidenti Trump ka shkarkuar shumë prej anëtarëve paraprakë të bordit, duke i zëvendësuar ata me aleatë të zgjedhur me ngritje dore, duke përfshirë Zonjën e Dytë, Usha Vance, këshilltarin e tij Dan Scavino dhe udhëheqësin e stafit të tij, Susie Wiles, midis tjerësh. Në kundërpërgjigje, ata e zgjodhën Trumpin kryetar.
Ai ka thënë se do që institucioni të largohet nga “kultura e zgjuar” duke shkruar në rrjete sociale se “nuk do të kishte më ‘drag-show’ ose ndonjë tjetër propagandë antiamerikane – vetëm më e mira”.
Që nga kjo kohë një numër artistësh kanë anuluar aktivitetet e ardhshme si protestë për këtë kontroll – sikurse edhe për ndryshimet e programit që ndodhën në të njëjtën kohë, por që supozohet se nuk kanë të bëjnë asgjë me të. “Finn”, një vepër muzikore për fëmijë rreth një peshkaqeni të ri që kupton se është më i afërt me peshq më të vogël sesa me peshkaqenët e tjerë, u anulua. Koncerti i Orkestrës Shtetërore Simfonike i quajtur “A Peacock Among Pigeons”, i cili u përshkrua si “festim i dashurisë, diversitetit dhe shpirtit vibrant të komunitetit LGBTQ+” gjithashtu u shty për një kohë të pacaktuar menjëherë pas ndryshimit të regjimit në bord.
Anderson ka theksuar se ndryshe nga skena e arteve skenike, muzetë zakonisht i planifikojnë ekspozitat e tyre vite më parë.
“Pra, gjendja do të jetë se ka plot ekspozita në kalendarët e muzeve në mbarë vendin që kanë vepra të artistëve afro-amerikanë apo vepra që ishin ideologjikisht të pasura dhe të kontekstualizuara e të diskutueshme në sytë e administratës së re që janë ende në libra”. Siç thotë Anderson, anulimi i tyre mund të përbëjë më shumë se një sfidë.
Ndërkohë ai shpreson se udhëheqësit e institucioneve të artit do të kenë guximin t’i bëjnë ballë asaj që po ndodh, pavarësisht sfidave të shumta të pranishme. Ai thekson: “Vetëcensura në disa forma është një forcë më e rrezikshme sesa presionet nën të cilat jemi tani”. / DW
