Edhe pse ka dokumente që përmendin se në Frankfurt u mbajt një panair libri që në vitin 1462, versioni modern i Panairit të Librit të Frankfurtit u mbajt për herë të parë në vitin 1949.
Përgjatë historisë së tij 75-vjeçare, një nga arritjet më të mëdha të ngjarjes ka qenë ndërtimi i urave nëpërmjet “diplomacisë së librit”. Megjithatë, këto përpjekje kanë ngjallur edhe polemika nganjëherë.
Në mes të Luftës së Ftohtë, vende të ndryshme të Bllokut Lindor - Bashkimi Sovjetik, Polonia, Hungaria, Çekosllovakia dhe Jugosllavia - morën pjesë në Panairin e Librit të Frankfurtit për herë të parë më 1955.
Po atë vit, Gjermania Lindore ofroi gjithashtu kontributin e saj të parë në një shtand kolektiv të quajtur “Libra nga tregtia e brendshme gjermane”.
Siç përshkruhet nga gazeta “Frankfurter Rundschau” në 1957, Panairi i Librit ishte në atë kohë ngjarja e vetme e biznesit në botë që lejonte “iluzionin e një bote të bashkuar” të ringjallej përkohësisht në mes të rivalitetit të vazhdueshëm politik që kundërshtonte Perëndimin dhe Lindjen: “Për librin përballë në Frankfurt, nuk ka vend të askujt mes kundërshtarëve, ata janë ngjitur nga llogoret, duke i dhënë dorën njëri-tjetrit pa detyruar një buzëqeshje diplomati”.
Megjithatë, Perdja e Hekurt e errësoi Panairin deri në vitin kur ra Muri i Berlinit. Në vitin 1989, autori disident çek, Vaclav Havel, fitoi Çmimin e Paqes të Tregtisë Gjermane të Librit, por atij nuk iu dha një vizë daljeje për të marrë pjesë në ceremoni.
Batica u kthye në mënyrë dramatike disa muaj më vonë; në fund të po atij viti, Havel ishte bërë president i Çekosllovakisë.
Pati edhe fërkime brenda skenës botuese të Gjermanisë.
Në vitet e para të Panairit, figura të njohura të tregtisë së librit kërkuan që botuesve neonazistë t’u ndalohej pjesëmarrja në aktivitet. Por organizatorët vendosën që për sa kohë që botuesit nuk do të zbuloheshin se kishin shkelur ligjin gjerman, ata nuk do të përjashtoheshin nga ngjarja.
Edhe pse kjo mbetet një çështje e diskutueshme edhe sot e kësaj dite, pozicioni i Panairit të Librit nuk ka ndryshuar, duke synuar shmangien e censurës dhe promovimin e lirisë së shprehjes.
Megjithatë, kjo çoi në shumë protesta kundër botuesve të krahut të djathtë gjatë 75 vjetëve të Panairit të Librit. Në vitin 1955, ekspozues të ndryshëm u bashkuan për të nxjerrë nga ekspozita një botues neonazist, por duke vepruar relativisht me maturi, “në mesditë, kur situata është më e qetë”, thuhet në ueb-faqen e Panairit të Librit të Frankfurtit.
Protestat e tjera nuk ishin aq të qeta. Policia duhej të ndërhynte në vitin 2017 kur protestuesit ndërprenë një lexim nga Björn Höcke, lideri i Alternativës për Gjermaninë (AfD) të ekstremit të djathtë në shtetin e Thuringias, i cili, në fillim të këtij muaji, bëri që AfD të dilte para në zgjedhjet e mbajtura në shtetin e tij.
Politikani, i cili ligjërisht mund të përshkruhet si “fashist” sipas një gjykate gjermane, u kthye në Panairin e Librit të Frankfurtit për një lexim tjetër nën mbrojtjen e policisë në vitin pasues.
Panairi i Librit në Frankfurt filloi gjithashtu të shërbente si një skenë për demonstratat lidhur me çështjet ndërkombëtare në vitin 1966, kur mërgimtarët kroatë demonstruan kundër ekspozuesve jugosllavë.
Një vit më vonë, botuesit grekë u përballën me studentë dhe librashitës që protestonin kundër diktaturës ushtarake në Greqi që erdhi në pushtet në prill 1967.
Panairi në vitin 1968, një vit i shënuar nga protesta masive të studentëve në Gjermaninë Perëndimore dhe në mbarë botën, hyri në historinë e Frankfurtit si “Panairi i Policisë”. Atë vit, Çmimi i Paqes i Tregtisë Gjermane të Librit iu dha presidentit të parë të Senegalit, Leopold Sedar Senghor, i njohur gjithashtu si poet dhe teoricien kulturor. Protestuesit në Frankfurt denoncuan sundimin gjithnjë e më autoritar të Senghor. Demonstratat e studentëve senegalezë ishin shtypur me dhunë në fillim të atij viti.
Në vitin 1971, protestat gjatë Panairit të Librit u fokusuan në Iran, pasi përpjekjet për të përmbysur Shahun u përballën me dhunë të paprecedentë.
Ashtu si shumë të majtë të tjerë, romancieri britaniko-amerikan me origjinë indiane Salman Rushdie denoncoi Shahun e Iranit dhe fillimisht ishte një mbështetës i Revolucionit Islamik të Iranit të vitit 1979. Por 10 vjet më vonë, autori u bë objektivi më i shquar i Ruhollah Khomeinit, udhëheqësit suprem të Iranit, i cili lëshoi një fetva duke urdhëruar vrasjen e Rushdies për shkak të romanit të tij “Vargjet Satanike”, i cili është pjesërisht i frymëzuar nga jeta e profetit islamik, Muhamed.
Thirrja për vrasje bëri që organizatorët e Panairit të Librit të përjashtonin Iranin nga pjesëmarrja për shumë vite, përfshirë në vitin 1998, kur Rushdie bëri një paraqitje të papritur në ceremoninë e hapjes, me masa të rrepta sigurie.
Irani gjithashtu ka bojkotuar Panairin e Librit të Frankfurtit në raste të ndryshme, përfshirë në vitin 2015 kur Rushdie u ftua për të mbajtur fjalimin e hapjes.
Në vitin 2023, Rushdie fitoi Çmimin e Paqes të Tregtisë Gjermane të Librit pasi i mbijetoi një goditjeje me thikë.
Frymëzuar nga suksesi i përqendrimit të Panairit të Librit të Frankfurtit në librat indian në vitin 1986, koncepti i vendit të Mysafirit të Nderit u prezantua zyrtarisht dy vjet më vonë, duke filluar me Italinë e cila gjithashtu ndodh që të kthehet në qendër të vëmendjes këtë vit. Këtë herë, vendi ka ndezur polemika për mospërfshirjen e Roberto Savianos në delegacionin zyrtar. Autori më i shitur antimafia është i njohur edhe si kritik i qeverisë italiane.
Turqia u ftua si e Ftuara e Nderit në vitin 2008, duke promovuar diversitetin e letërsisë së saj nën sloganin “me ngjyra magjepsëse”.
Autorët duke përfshirë Asli Erdogan, Elif Shafak dhe Sebnem Isiguzel u dalluan si zëra të rinj të fortë nga ky vendi.
Por në fjalën e hapjes së ngjarjes, Orhan Pamuk, shkrimtari më i shitur i Turqisë dhe laureat i çmimit “Nobel” në Letërsi 2006, kritikoi mungesën e lirisë së shprehjes në vendin e tij. Pamuk kishte testuar më parë kufijtë e lirisë së fjalës në Turqi duke bërë deklarata për gjenocidin armen dhe vrasjet masive të kurdëve, gjë që çoi në padi kundër tij dhe shkatërrim të librave të tij nga turmat e zemëruara.
Pjesëmarrja e Kinës si Mysafir i Nderit në vitin 2009 shkaktoi një polemikë edhe më të madhe.
Disa javë para ngjarjes tregtare, autorë disidentë kinezë që do të merrnin pjesë në një simpozium të lidhur me Panairin e Librit, u ftuan nga organizatorët, nën presionin e Kinës. Autorët megjithatë morën pjesë, duke bërë që shumë delegatë kinezë të largoheshin nga simpoziumi.
Kur kancelarja gjermane, Angela Merkel, hapi më vonë Panairin, e shoqëruar nga homologu i saj kinez, Xi Jinping, ajo trajtoi mosmarrëveshjen në fjalimin e saj, duke vënë në dukje se duke pranuar të ngjitej në skenën e Frankfurtit, Kina ishte plotësisht e vetëdijshme se “zërat kritikë do dhe duhet të ishin dëgjuar” në ngjarje.
Në të njëjtin fjalim hapës, ajo iu referua censurës që përjetoi në rininë e saj në Gjermaninë Lindore komuniste, duke theksuar fuqinë demokratike të librave: “Kjo është një nga arsyet kryesore pse librat censurohen apo edhe digjen në diktatura. Librat kanë një ndikim të madh. Kanë potencial të madh për liri”.
