Shkatërrimi i objekteve fetare në Gaza

Forcat e Mbrojtjes të Izraelit (IDF) thonë se luftëtarët e Hamasit po përdorin vendet e adhurimit për t'u mbrojtur edhe si vende nga ku mund të nisin sulmet - diçka që Hamasi e mohon.

Gaza është shtëpia e disa prej kishave dhe xhamive më të vjetra në botë, mirëpo shumë prej tyre nuk i kanë shpëtuar shkatërrimit të gjerë të ofensivës ushtarake të Izraelit.

Nga 117 objekte fetare që thuhet se u dëmtuan ose u shkatërruan midis 7 tetorit, kur filloi fushata e Izraelit dhe 31 dhjetorit, BBC-ja ka verifikuar 74 raste. Shtatëdhjetë e dy janë xhami dhe dy kisha. Ofensiva e Izraelit u shkaktua nga sulmi i paprecedentë i Hamasit më 7 tetor.

Në hetimin e saj, BBC-ja përdori imazhe satelitore dhe përmbajtje të krijuar nga përdoruesit për të ekzaminuar provat nga para dhe pas goditjes së ndërtesave.

Në një deklaratë, Hamasi - grupi islamik palestinez që sundon Gazën - njoftoi se 378 xhami dhe tri kisha ishin goditur deri më 9 janar, megjithëse kjo shifër nuk është verifikuar.

Forcat e Mbrojtjes të Izraelit (IDF) thonë se luftëtarët e Hamasit po përdorin vendet e adhurimit për t'u mbrojtur dhe si vende nga ku mund të nisin sulmet - diçka që Hamasi e mohon.

“Vdekje e menjëhershme”

Besohet se është një nga kishat më të vjetra në botë, Shën Porfiri është një pjesë e vogël e vendosur rreth Rripit të Gazës. Shumë nga popullsia e vogël e krishterë e territorit, e cila para luftës numëronte rreth një mijë persona, ka lidhje të fortë me tokën. Shën Porfiri ishte peshkop i shekullit të 5-të në Gaza, varri i të cilit gjendet nën kishë.

Ashtu si shumë të krishterë palestinezë, Marian Saba dhe familja e saj kërkuan strehim brenda territorit të kishës, duke besuar se do të ishin të sigurt. Por më 19 tetor, gjersa nata po afrohej, një raketë izraelite goditi një nga ndërtesat e jashtme të kishës, duke vrarë 18 njerëz dhe duke plagosur shumë të tjerë.

Marian tha se kunati i saj 34-vjeçar Soliman u vra teksa mbronte djalin e tij nga një mur që po shembej. “Ishte një skenë e tmerrshme. Unë kurrë nuk kam parë një trup të pajetë. Nuk dija çfarë të them”, ka treguar ajo. “Ishte një vdekje e menjëhershme”.

Rami Tarazi ishte në një nga sallat e kishës në momentin e shpërthimit.

“Ne nxorëm 16 persona të bërë copë - copë dhe dy kufoma”, kujton ai. Një nga personat e vrarë ishte kushëriri i Ramit, Suliman, 36-vjeçar, për të cilin Rami thotë se kishte “folur e qeshur” me të vetëm një orë më parë.

Sipas ligjit ndërkombëtar humanitar, shënjestrimi i qëllimshëm i ndërtesave fetare gjatë konfliktit është një krim lufte. Megjithatë, ekziston një përjashtim nëse vende të tilla përdoren për qëllime ushtarake.

Videot e publikuara nga IDF-ja në mediat sociale tregojnë ushtarët që hyjnë në ndërtesat fetare që ajo ka shënjestruar dhe tregojnë tunele nëntokësore që thotë se përdoreshin nga Hamasi.

Në këtë rast IDF-ja i tha BBC-së se kisha nuk ishte objektivi i synuar i sulmit, pavarësisht se oborri i saj u godit si rezultat. Ushtria njoftoi se ngjarja ishte nën shqyrtim.

Disa video dhe foto që shpërndahen në internet gjithashtu synojnë të tregojnë ushtarët izraelitë që nuk respektojnë shenjtërinë e vendeve fetare dhe krenohen me shkatërrimin.

Një imazh i parë në X, i njohur më parë si Twitter, tregon një ushtar izraelit duke pozuar përpara një minareje të rënë, e cila është grafituar në hebraisht me fjalët “tempulli do të rindërtohet” - referencë për legjendën se një tempull i tretë hebre do të ndërtohet në vendin e shenjtë të kontestuar në Jerusalem, i njohur për hebrenjtë si Mali i Tempullit dhe për myslimanët si Haram al-Sharif ose kompleksi i xhamisë al-Aksa.

IDF-ja ka treguar se sjellja e ushtarit në imazh ishte “e rëndë dhe jo në përputhje me vlerat e IDF-së”, duke shtuar se po hetonte incidentin.

Dr Georgia Andreou nga Instituti i Arkeologjisë në Kolegjin Universitar të Londrës ka kërkuar shkatërrimin e vendeve të trashëgimisë në Rripin e Gazës. Ajo thotë se shumë vende të shenjta kanë një rëndësi të madhe historike dhe se shkatërrimi i vendeve të shenjta, si dhe të trashëgimisë, në Gaza është “më i keqi që ka parë ndonjëherë”.

“Më mungon zëri i lutjeve”

Shumë prej xhamive në Gaza janë shkatërruar dhe ndryshe nga ata që strehohen në kisha, myslimanët palestinezë po zgjedhin të kërkojnë strehim larg vendeve të tyre të adhurimit.

Në Khan Younis BBC-ja verifikoi se xhamia Khalil Al-Rahman, e cila thuhet se ishte goditur nga një sulm ajror në zonë, ishte dëmtuar. Si myslimane e devotshme, Renad Alaa al-Bataa frekuentonte këtë xhami, ku mësoi të mësonte përmendësh Kuranin. Por që nga fillimi i luftës ajo nuk është kthyer më.

“Më parë IDF-ja rrallë synonte xhamitë, përveç nëse kishte objektiva të dyshuar militantë. Por këtë herë, ata kanë shkatërruar disa xhami të bukura që na ushqyen me dituri dhe na mësuan për fenë tonë”, tha ajo.

Gjatë një armëpushimi njëjavor që u zhvillua në nëntor, thotë ajo, myezini - personi që thërret ezanin - krijoi një minare të improvizuar dhe filloi të thërriste për namaz pesë herë në ditë nga maja e asaj që kishte mbetur nga Khalil Al- Xhamia e Rahmanit. Ajo thotë se kjo i solli asaj një ndjenjë sigurie që përfundoi kur Izraeli rifilloi luftën kundër Hamasit.

Një nga imazhet më të tmerrshme të shkatërrimit që ka dalë nga Khan Younis është një video që tregon rrafshimin e papritur dhe të shpejtë të xhamisë Khalid bin Al-Waleed. Është parë gati 15 milion herë në X.

Sipas Chris Partridge, analist armësh për BBC-në, video duket se tregon një bombë të drejtuar me saktësi që është hedhur nga një avion duke goditur xhaminë përpara se të shpërthejë në një re flakë dhe tymi. E dhëna në zgjedhjen e municionit, thotë ai, është saktësia e tij.

Është e paqartë se sa prej objekteve fetare që kemi verifikuar janë shkatërruar nga IDF-ja ose sa janë përdorur nga Hamasi. Megjithatë, IDF-ja thotë se po vepron në përputhje me ligjin ndërkombëtar për të çmontuar aftësitë ushtarake dhe administrative të Hamasit dhe duke marrë masa paraprake për të zbutur dëmtimin e civilëve.

BBC pyeti IDF-në nëse kishte goditur xhaminë Khalil bin Al-Rahman dhe Khalid bin Al-Waleed. Një zëdhënës tha se ata kishin goditur vende “të cilat Hamasi i përdorte për qëllime terroriste”, pa specifikuar.

Mes shkatërrimit të shumë prej vendeve të adhurimit të Gazës, besimi është bërë gjithnjë e më shumë një “mbulesë” sigurie shpirtërore për shumë palestinezë që ikin nga vdekja.

Marian Saba dhe familja e saj vazhdojnë të strehohen në Kishën e Shën Porfirit me rreth 300 të tjerë, duke marrë pjesë në Meshën e së Dielës çdo javë.

Nëntë ditë pasi u dëmtua, vajza e saj Kylie u pagëzua. Ajo e përshkroi atë si një moment të hidhur. Ajo që duhet të kishte qenë një rast i gëzueshëm u soll me ankth nga frika se fëmija i saj mund të vritej pa pagëzim.

Në një kamp për palestinezët e zhvendosur në Rafah, Renad Alaa al-Bataa është larg shtëpisë së saj dhe xhamisë në Khan Younis. Instagrami është tashmë ditari i saj, me nostalgji shpeshherë, pasi ajo poston foto nga jeta e saj e vjetër, duke përfshirë edhe kohën e saj si studente e stomatologjisë.

Por ajo thotë se Kurani, të cilin e lexon çdo ditë, është vendi i saj i ngushëllimit: “Ai e zvogëlon rëndimin e natës. Sikur ta dinit sa të vështira janë netët në Gaza”.

Përktheu: Blerta Haxhiu