“Ne i lindim vetëm për t’i humbur”

Pavarësisht rënkimeve të herëpashershme nga dhimbjet, korridoret e qeta të repartit të Gazës në spitalin “Hamad” të Dohas janë krejtësisht të ndryshme prej objekteve të stërmbushura spitalore të Gazës. Pas çdo dere ka një histori mbijetese të mrekullueshme, por që ka sjellë humbje të pangushëllueshme

Raneem Hijazit i kujtohet sa fort e kishte mbajtur djalin e saj 1-vjeçar, Azzouz, para goditjes ajrore nga Izraeli. Droni që po fluturonte mbi ndërtesën e tyre në Gaza, po bënte shumë zhurmë dhe ajo e kishte ndjesinë se diçka e keqe do të ndodhte. “Çfarëdo që më ndodh mua, i ndodh edhe atij”, thotë ajo, për arsyen se e kishte mbajtur aq afër barkut të saj.

Asaj nuk i kujtohet momenti i goditjes, por kujtimet pas kësaj janë të ngulitura në trurin e saj. “Nuk e ndien vetë goditjen, vetëm hap sytë dhe je nën rrënoja”, thotë ajo.

Ajo menjëherë kishte filluar të kërkonte rreth saj, duke e kërkuar Azzouzin, derisa vjehrra e saj kishte bërtitur. “Ajo e gjeti atë mbi barkun tim. E kapi. Trupi i tij ishte në duart e saj dhe koka e tij ra mbi barkun tim”, tregon ajo.

Që nga ai moment, më 24 tetor, ajo e ka vënë në dyshim vullnetin e saj për të jetuar. Ajo në fillim i kishte thënë familjes së saj ta linin të vdiste, por ata kishin shkuar për të kërkuar ndihmë, në mënyrë që ta nxirrnin nga rrënojat e shtëpisë së shkatërruar në Khan Younis. 

“Këmba ime nuk shihej. Krahu im varej në trupin tim në një copë të vogël mishi. U përpoqa ta shkulja nga vendi, por nuk arrita, kështu që e lash mbi barkun tim”, thotë ajo.

Derisa kishte arritur në spital, ajo supozohej se ishte e vdekur, thotë ajo. Shtatzënia e saj tetëmuajshe i kishte shtyrë mjekët ta rishikonin dhe ata e kishin sjellë në jetë vajzën e saj, Mariam, me prerje cezariane.

“Teksa ajo mori frymën e parë, unë u ringjalla. Mjekët më thanë se kjo ishte një mrekulli”, thotë ajo.

Hijazi e tregon historinë e saj me zë të ulët, e shtrirë në krevatin e spitalit në Doha, kryeqytet i Katarit. Krahu i saj i majtë është amputuar dhe të dy këmbët kishin pësuar dëme të shumta, çka ka kërkuar transplantim kockash për t’i riparuar.

Vonesë kritike

Pavarësisht rënkimeve të herëpashershme nga dhimbjet, korridoret relativisht të qeta të repartit të spitalit “Hamad” të Gazës, në Doha, janë krejtësisht të ndryshme prej objekteve të stërmbushura mjekësore të Gazës. Pas çdo dere ka një histori mbijetese të mrekullueshme, të ndotur me humbje të pangushëllueshme. Nënat që janë duke u trajtuar për lëndime të rënda më në fund mund ta perceptojnë humbjen e fëmijës dhe të luftojnë me aftësinë e tyre kufizuese për t’u kujdesur për fëmijët e mbijetuar.

“Vajza ime është ajo që më ka shpëtuar. Kur jam lënduar herën e parë, thosha: ‘Nuk e dua atë. Dua të më rikthehet djali’”, thotë Hijazi. “Nuk mund as ta ngrija kokën. Nuk mund ta shihja atë, e aq më pak të kujdesesha për të”. Ajo shpreson se një ditë vajza e saj do t’i japë energji për të vazhduar tutje. 

Hijazi ishte evakuuar nga Gaza për trajtim mjekësor një muaj pas lëndimeve të saj. Mariami, pothuajse e vjetër sa lufta dhe me faqe topolake si të vëllait të saj të ndjerë, është me gjyshërit e saj në Egjipt. Hijazi e ka shikuar Mariamin të rritet përmes thirrjeve me video. Ajo nuk e ka mbajtur atë në krah për gjashtë muaj. Në Doha ajo largohet nga spitali mes operacioneve dhe mjekët e sigurojnë se do të jetë në gjendje të ecë përsëri.

“Kam punuar në ortopedi për gati 21 vjet. Llojet e lëndimeve, ashpërsia e tyre, llojet e humbjes së eshtrave dhe llojet e infeksioneve me të cilat jemi përballur te pacientët e Gazës janë përtej çdo gjëje që kam parë”, thotë Hasan Abuhejleh, kirurg ortopedik në spitalin “Hamad”. Atij i është dashur t’u tregonte shumë pacientëve se amputimet e tyre, edhe pse të rëndësishme për t’ua shpëtuar jetën, mund të ishin shmangur nëse kishte pasur më shumë burime në dispozicionin e tyre në Gaza.

Më shumë se 4.800 njerëz janë evakuuar nga Gaza për trajtime mjekësore që nga fillimi i ofensivës ushtarake të Izraelit, si kundërpërgjigje ndaj sulmit të Hamasit më 7 tetor dhe mijëra të tjerë në gjendje të rëndë janë duke pritur të largohen. Izraeli i ka mohuar 42% të kërkesave të bëra për evakuime mjekësore, kanë thënë Organizata e Kombeve të Bashkuara dhe agjencitë e ndihmave më 10 maj. Ditëve të fundit, kanë shtuar ata, “mbyllja e vendkalimit në Rafah i ka penguar papritmas të gjitha evakuimet mjekësore jashtë Gazës të pacientëve në gjendje kritike dhe të lënduar”.

Vonesat në evakuime mjekësore kanë pasur ndikim të madh në rastet që vijnë në spitalin e Abuhejlehut.

Fotoja tmerruese

Dhimbja kumbon në frekuenca të ndryshme nëpër dhomat e spitaleve. Shaimaa Al-Ghouli e tregon historinë e saj nga një dhomë e izoluar e spitalit. Si shumë pacientë që dalin jashtë Gazës, ajo ka një infeksion që është i qëndrueshëm ndaj ilaçeve, i marrë nga spitalet e territorit.

Al-Ghouli ka humbur burrin dhe dy nga katër fëmijët e saj prej një sulmi ajror në Rafah në shkurt. Familja ka qenë duke fjetur në një dhomë, kur papritmas, “krevati është ndarë në dysh dhe kam rënë në katin përdhesë”, thotë ajo.

“E kam dëgjuar Hothaifan (djali i saj 11-vjeçar) duke iu lutur shpëtuesve të mos e linin mbrapa. Nuk e kam dëgjuar burrin tim, ose Jenanin, ose Mohamedin, prandaj e kam ditur se ata janë martirë”, thotë ajo.

Ajo ishte në muajin e nëntë të shtatzënisë dhe beson se predha që e kishte goditur në bark gjithashtu ia kishte vrarë djalin. Abdullahu kishte lindur i vdekur ditën tjetër. 

Al-Ghouli ndan foto të lumtura të fëmijëve të saj para luftës, të ndjekura nga një foto e trupit të vajzës së saj Jenan, me gjymtyrët e poshtme të prera dhe të hedhura nga shpërthimi. Ajo dëshiron t’i tregojë tmerret i luftës dhe kujtimet që e mundojnë atë dhe të tjerët në repart.

Djali i saj, Hothaifa, lëviz nëpër korridoret e spitalit me patericat e tij. Këmba e tij e lënduar është shumë e ënjtur për ta duruar peshën trupore. Të qeshurat që i vijnë lehtësisht motrës së tij 6-vjeçare, Mariam, e cila nuk ishte me familjen e saj atë natë dhe ishte evakuuar e padëmtuar, duken të huaja për muskujt e fytyrës së tij. 

Mariami futet në një dhomë të pacientëve që kanë treguar histori të tmerrshme të dhimbjes dhe humbjeve. Ajo luan në krevatin e lirë, kur pacientët dalin jashtë me karroca invalidi për të marrë pak ajër të pastër gjatë perëndimit të diellit.

Jeta pas humbjes

Brenda asaj dhome, Shahed Alqutati, 23-vjeçare, sapo ka përfunduar fizioterapinë. Këmba e saj e majtë është amputuar dhe tjetra është vendosur në korniza metali, për t’ia mbajtur kockat bashkë. Sulmi që e ka goditur apartamentin e saj në katin e tretë në veri të Gazës më 11 tetor i kishte hedhur atë dhe burrin e saj Ali, profesor universiteti 26-vjeçar, në rrugë.

E tronditur, ajo i kishte hapur sytë, për të parë se këmba e saj ishte shqyer dhe se kishte gjak gjithandej. “Burri im ishte përballë meje. Ai gjithashtu ishte i plagosur. Ai i kishte humbur të dy këmbët dhe dorën. E thirra ‘Ali, Ali’. Ai më ka dëgjuar dhe më ka thirrur ‘Shahed’. Ai ka shikuar krahun e lënduar dhe më ka pyetur ‘Ku e kam krahun’”.

Këto ishin fjalët e tyre të fundit së bashku. Të dy ishin dërguar në spital, por Aliu nuk kishte mbijetuar. Ajo ka humbur dashurinë e jetës dhe foshnjën që do ta kishin së bashku.

“Një javë para luftës, ne kemi blerë gjithçka për foshnjën, të gjitha rrobat, të gjitha bluzat. Rozë, rozë, rozë. Ishim shumë të emocionuar”, thotë ajo. Vajza e saj, Sham, kishte lindur e vdekur dy ditë pas sulmit, dy muaj para kohës së lindjes. 

Vuajtjet e saj nuk kanë përfunduar aty. Alqutati ishte dërguar në spitalin “Al-Shifa” të Gazës për trajtim – dhe në nëntor kishte përjetuar bastisjen izraelite që i ka lënë pacientët dhe stafin mjekësor pa ushqim dhe ujë dhe me pak pajisje mjekësore. Pas dy javësh, ushtria izraelite i kishte detyruar të largoheshin nga spitali.

Babai i saj e kishte shtyrë me karrocë nëpër rrugët e dëmtuara. Në një pikë kontrolli, thotë ajo, “ushtarët izraelitë kishin qëlluar me armë në ajër dhe u kishin thënë njerëzve të kthehen. Ku të kthehen? Nuk ka vend për të shkuar. Kemi ecur dhe ecur gjatë për shumë orë”, thotë ajo. Kjo pengesë i kishte shtuar një ditë rrugëtimit të tyre të mundimshëm.

Kur kishin arritur në Rafah, kishte pasur gjakrrjedhje nga plagët dhe i ishin infektuar, thotë Alqutati, por ajo ishte e frikësuar ende nga hyrja në spital, duke luftuar për ta përballuar fluksin ditor të njerëzve të lënduar në konflikt. “Nëse shkoja në spital, do të vdisja, nuk do të rikuperohesha ose nuk do të shërohesha”, thotë ajo. Babai i saj ia kishte trajtuar plagët jashtë spitalit.

Trajtimi kishte ardhur pasi ajo ishte evakuuar jashtë Gazës dhe me këtë edhe kohën për ta perceptuar humbjen. Nga shumë videot e saj, burri i saj i ndjerë Ali shihet duke buzëqeshur kur e kishte vërejtur duke e incizuar.

“Askush nuk mund ta ndiejë dhimbjen time. Me njerëzit, jam e fortë, e lumtur, duke qeshur. Por kur jam vetëm ndiej diçka që më dhemb këtu”, thotë ajo duke treguar te zemra e saj. “Nuk mund të shërohem nga kjo”.

“Kjo do të më përcjellë gjithë jetën time. Amputimi, frakturat, djegiet, problemet me nerva... Nuk ka këmbë të re për mua. Kjo është diçka që nuk do të harrohet kurrë. Si mund ta harroj? Kam humbur burrin tim të dashur dhe foshnjën time”, shton ajo.

Pavarësisht rezultateve të ndryshme të shtatzënive të tyre, Alqutati dhe Hijazi i përshkruajnë dhimbjet e njëjta që i lidhin me tmerret e luftës në Gaza. Si shumë të evakuuar mjekësorë, ato janë të pasigurta për të ardhmen e tyre e se ku do të përfundojnë, dhe janë të shqetësuara për anëtarët e familjes të bllokuar në Gaza.

“Jeta ka përfunduar. Nuk ka më gëzime”, thotë Hijazi. “I mbylli sytë dhe më pushtojnë kujtimet. Kam shkuar në qendër tregtare dhe kam parë formulën e foshnjave, me të cilën kam ushqyer djalin tim dhe u ndjeva sikur isha duke vdekur. Dhe e gjitha kjo vetëm nga formula. Mund ta imagjinosh se çfarë do të ndodhë nëse i shoh fotot ose videot, ose lodrat, ose rrobat e tij”, shton ajo. I rrjedhin lotët kur e sheh videon e Azzouzit duke qeshur. 

“Dhimbja nuk do të largohet kurrë. Janë gjëra që nuk mund të harrohen”, thotë ajo. “Ne lindim vetëm për t’i humbur fëmijët”.