Grupi gueril kolumbian që mund t’i japë goditjen përfundimtare planit të paqes

“Segunda Marquetalia” i përbërë prej 1,700 anëtarësh, është një nga pjesa e vogël e grupeve guerile të mbetura që po zhvillojnë bisedime me presidentin e parë të majtë të Kolumbisë, Gustavo Petro, i cili është përpjekur të vendosë marrëveshje të reja paqeje, përpara përfundimit të mandatit të tij në vitin 2026. Qeveria ka shprehur optimizëm se një marrëveshje me “Segunda Marquetalia” mund të jetë e mundur.

Mes nxehtësisë dhe lagështisë ngufatëse në xhunglën e largët kolumbiane, guerilët që mbajnë mitraloza dhe pushkë zvarriten, duke patrulluar përgjatë një lumi ku prania e tyre siguron kontroll mbi rrugët e rëndësishme të transportit të kokainës që ata taksojnë.

Grupi “Segunda Marquetalia” u formua në vitin 2019 nga anëtarë disidentë të Forcave të Armatosura Revolucionare të Kolumbisë (FARC), tashmë të çmobilizuara. Anëtarët e grupit thonë se Qeveria ka dështuar t’i përmbushë kushtet e një marrëveshjeje paqeje të vitit 2016, që i dha fund pjesës së FARC-ut në konfliktin e gjatë në Kolumbi. Tani anëtarët e grupit duan më shumë lëshime, përpara se të heqin dorë nga armët e tyre.

“Segunda Marquetalia” mbetet besnike ndaj idealeve marksiste, si rishpërndarja e tokës, që frymëzoi themelimin e FARC-ut në vitin 1964 dhe shumë drejtues të “Segunda Marquetalia” janë veteranë të FARC-ut, tani në të 60-at e tyre.

Disa luftëtarë, në një kamp të vizituar nga “Reuters” - hera e parë që grupi ka lejuar ndonjë organizatë mediatike të vizitojë një nga kampet e tij -  ende mbajnë simbole, si për shembull: një rrip dore me një imazh të Che Guevara, i lidhur prej kohësh me grupet rebele të Amerikës Latine.

Por kohët kanë ndryshuar. Shumë prej tyre, disa ende vetëm adoleshentë, kanë celularë. Një gjenerator në kampin në Kolumbinë jugperëndimore mundëson një lidhje interneti satelitore që i lejon ata të kontaktojnë nëpërmjet videolidhjes me familjet e tyre.

“Segunda Marquetalia” i përbërë prej 1,700 anëtarësh, është një nga një pjesë e vogël e grupeve rebele të mbetura që po zhvillojnë bisedime me presidentin e parë të majtë të Kolumbisë, Gustavo Petro. Petro është përpjekur të arrijë marrëveshje të reja paqeje, përpara përfundimit të mandatit të tij në vitin 2026.

Megjithëse këto bisedime në përgjithësi kanë qenë të lëkundura, qeveria ka shprehur optimizëm se një marrëveshje me “Segunda Marquetalia” mund të jetë e mundur dhe mund t’i jap fund gjashtë dekadave konflikte te armatosura që kanë lënë të vdekur të paktën 450,000 njerëz.

Megjithatë, kryenegociatori i “Segunda Marquetalia” i ka thënë Reuters se rebelët duan të shohin përparim të rëndësishëm në investimet sociale, përpara se të diskutojnë dorëzimin e armëve të tyre. 

"Kjo është ajo që ne do të donim, të arrijmë marrëveshje dhe të nënshkruajmë një marrëveshje paqeje”, ka thënë kryenegociatori Walter Mendoza, në një intervistë në një shtëpi fshati prej druri, me çati prej kallaji disa orë larg kampit. 

“Por dy vjet janë shumë pak dhe opozita ndaj qeverisë së Petros është e jashtëzakonshme”, ka shtuar ai. 

Mendoza, i cili në moshën 67-vjeçare është një veteran rebel prej katër dekadash, ka thënë se investimi në pjesë të vendit të lënë pas dore prej kohësh, është një prioritet për guerilët përpara se ata t’i dorëzojnë armët.

"Për momentin as armët dhe as demobilizimi nuk janë në tryezë në bisedime”, është shprehur Mendoza, ndërsa ka të veshura pantallona kamuflazhi. Ai ka shtuar se së pari duan të shohin ndërtimin e rrugëve, shkollave dhe klinikave, si dhe furnizimin me energji elektrike në rajonet më të largëta të Kolumbisë. 

"Së pari duam të shohim transformimet e zonave rurale, duam hapa konkretë. Vijat e kuqe janë: asnjë demobilizim apo dorëzim i armëve paraprakisht”, ka deklaruar Mendoza.

Rekrutimi i të rinjve

Mendoza udhëzoi një grup guerilësh që t'u tregonin gazetarëve të Reuters një kamp të “Segunda Marquetalia”. Gazetarët udhëtuan katër orë me një varkë motorike, me një veturë  dhe në këmbë për të arritur deri te kampi.

Rebelët shpjeguan se një rrjet i gjerë furnizimi sjell ushqim dhe benzinë në kamp nëpërmjet varkave ose automjeteve. Luftëtarët kryesisht hanë ushqime si oriz, patate, pasta, mish viçi dhe mish pulë.
Komuniteti më i afërt rural është thellësisht i varfër. Disa banorë kultivojnë “koka”, përbërësi bazë në kokainë, si dhe kultura për mbijetesë, si bananet. Shenjat në ndërtesat e shkatërruara shënojnë rebelët.

Në një terren parakalimi të improvizuar, rreth 50 rebelë që ktheheshin nga patrulla qëndronin të vëmendshëm me pajisjet e tyre ushtarake, duke mbajtur pushkë M16 dhe AK-47.

Megjithëse shumë nga rebelët janë veteranë të thinjur, disa luftëtarë janë të rinj, madje ka edhe 16-vjeçarë.

Grupet rebele të Kolumbisë dhe bandat e krimit rregullisht rekrutojnë me forcë të rinj e po ashtu edhe gra, ose i joshin ata me premtime për mundësi ekonomike ose luftë politike, në një përpjekje për të kontrolluar një pjesë të territorit thelbësor për trafikun e drogës dhe nxjerrjen e paligjshme të arit, për të cilat burimet e sigurisë thonë se janë burimet kryesore të financimit të grupeve të armatosura.

Mendoza mohoi se grupi ishte i lidhur drejtpërdrejt me trafikun e drogës, por pranoi se tatonte fitimet nga droga në zonat nën kontrollin e tij.

“Segunda Marquetalia” ka shmangur betejat e drejtpërdrejta me forcat e armatosura që nga themelimi i saj, por ka luftuar grupe të tjera të armatosura për territor dhe kontroll të industrive të paligjshme, thotë qeveria.

Mendoza pranoi gjithashtu se “Segunda Marquetalia” ka një prani në Venezuelë, "në një zonë neutrale" që ai tha se u jep komandantëve hapësirë për t'u marrë me çështjet politike, logjistike dhe financiare.
Zyrtarët kolumbianë kanë akuzuar shpesh guerilët se i shmangen ofensivave ushtarake duke u strehuar në Venezuelë me lejen e presidentit Nicolas Maduro, diçka që Karakasi e mohon.

Dorëzimi i armëve

Armando Novoa, kryenegociatori i Qeverisë në bisedimet me “Segunda Marquetalia”, i ka thënë Reuters se dy vjet do të ishin kohë e mjaftueshme për të rënë dakord dhe zbatuar një marrëveshje me grupin.

Por ai e ka pranuar se mbeten "vështirësi dhe pengesa të mëdha", duke thënë se dorëzimi i armëve të grupit ishte një element kyç i negociatave për Qeverinë.

“Nuk e di nëse është një vijë e kuqe apo jo, por sigurisht për ne është një aspekt qendror i negociatave”, ka deklaruar ai.

Qeveria pajtohet me nevojën për të luftuar varfërinë dhe për të investuar në kujdesin shëndetësor dhe arsimin, ka thënë Novoa, por ky zhvillim kërkon "një fund të dhunës".

Eduardo Pizarro, një ish-ambasador dhe përfaqësues i viktimave në bisedimet e FARC-ut, ka thënë se refuzimi i grupit për të hequr dorë nga armët "vret mundësinë e negociatave të suksesshme paqeje".

"Mbajtja e armëve është absolutisht e paqëndrueshme, ajo helmon plotësisht besueshmërinë e procesit”, është shprehur ai.

Përpjekjet e Qeverisë me grupet e tjera të armatosura pothuajse kanë dështuar.

Një armëpushim gjashtëmujor me guerilët më të mëdhenj të Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare (ELN) skadoi kohët e fundit dhe ELN-ja ka paralajmëruar vazhdimisht se negociatat janë në krizë.

Diskutimet me kryetarin e Bashkisë Qendrore të Estados, një tjetër fraksion disident i FARC-ut, po zhvillohen me më pak se gjysmën e njësive origjinale të atij grupi, ndërsa banda e krimit “Clan del Golfo” fillimisht refuzoi negociatat e dorëzimit, megjithëse Qeveria autorizoi këtë muaj biseda paraprake.

Një fitore e një kandidati të krahut të djathtë në zgjedhjet e Kolumbisë 2026 mund të nxisë konfliktin, sipas Mendozës.

"Guerilët nuk do të zhduken. Përderisa populli të na mbështesë, lufta e armatosur do të vazhdojë”, është shprehur ai.

Në kampin “Segunda Marquetalia”, Ernesto Rojas ka thënë se ai kishte qenë një luftëtar rebel për më shumë se një dekadë, fillimisht me FARC-un dhe më pas me “Segunda Marquetalia”, ku ai tani është një komandant i njësisë “Jacobo Arenas”. Ai ka thënë se një marrëveshje paqeje nuk do të ndodhë brenda natës, por mund të arrihet.

"Ne do të jemi gjithmonë të hapur për një zgjidhje politike të konfliktit, qoftë me këtë qeveri apo me qeverinë tjetër, për sa kohë që shteti është gjithashtu i hapur ndaj tij”, ka thënë Rojas, ndërsa mbante një pushkë mes këmbëve.