Çfarë ndikimi mund të ketë vendimi i fundit i Bidenit për Ukrainën?

Vendimi i presidentit në largim të SHBA-së, Joe Biden, për ta lejuar Ukrainën që t’i përdorë armët me rreze të gjatë të prodhuara në SHBA, për t’i sulmuar caqet thellë brenda Rusisë, ka habitur të gjithë. Kjo, pasi SHBA-ja kishte refuzuar deri më tani që t’ia jepte Ukrainës dritën e gjelbër për t’i përdorur armët e saj për këtë qëllim, nga frika e përshkallëzimit të tensionit me Rusinë. Presidenti rus, Vladimir Putin, ka deklaruar vazhdimisht se kjo do të nënkuptonte përfshirjen e NATO-s në konflikt.

Zyrtarët amerikanë thonë se presidenti në largim i SHBA-së, Joe Biden, i ka dhënë dritën e gjelbër Ukrainës që të përdorë raketa me rreze të gjatë veprimi, të cilat i ka marrë nga Washingtoni, për të goditur thellë brenda Rusisë.

Washingtoni kishte refuzuar më parë të lejonte sulme të tilla me raketa ATACMS të prodhuara nga SHBA-ja, sepse kishte frikë se ato do të përshkallëzonin luftën.

Mirëpo, ndryshimi i madh i politikës vjen dy muaj përpara se presidenti Joe Biden t'ia dorëzojë pushtetin Donald Trumpit, zgjedhja e të cilit ka ngritur frikën për të ardhmen e mbështetjes së SHBA-së për Ukrainën.

Pse e mori Bideni këtë vendim?

Ukraina ka përdorur Sistemin Raketor Taktik të SHBA-së, i njohur si ATACMS, në objektivat ruse në territorin e pushtuar të saj.

Por SHBA-ja nuk ka lejuar kurrë që Kievi t’i përdorë raketat brenda Rusisë, të paktën jo deri më tani.
Raketat balistike “Lockheed Martin” janë disa nga më të fuqishmet e ofruara deri më tani në Ukrainë, të afta për të fluturuar deri në 300 km.

Ukraina kishte argumentuar se moslejimi i përdorimit të armëve të tilla brenda Rusisë ishte sikur t’i kërkohej të luftonte me një dorë të lidhur pas shpine.

Ndryshimi i politikës amerikane thuhet se vjen si përgjigje ndaj vendimit të fundit për vendosjen e trupave të Koresë së Veriut për ta mbështetur Rusinë në rajonin kufitar Kursk, ku Ukraina ka pushtuar territorin që nga gushti i këtij viti.

Gjithashtu, rikthimi i Donald Trumpit në Shtëpinë e Bardhë po ngre frikën për të ardhmen e mbështetjes së SHBA-së për Ukrainën dhe presidenti në largim Joe Biden me sa duket është i prirë të bëjë gjithçka që mundet për të ndihmuar sa më shumë në pak kohë që ka mbetur në detyrë.
Forcimi i dorës së Ukrainës ushtarakisht, kështu është menduar, mund t'i japë Ukrainës fuqi në çdo bisedë paqeje që mund të zhvillohet në të ardhmen.

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky nuk e ka konfirmuar ende këtë veprim. Por ai ka thënë të dielën se "Sulmet nuk bëhen me fjalë... Raketat do të flasin vetë.

Çfarë janë ATACMS?

Sistemi i Raketave Taktike (ATACMS) është një raketë balistike tokë-tokë e aftë për të goditur objektivat deri në 300 km, dhe është distanca e tyre që i bën ato veçanërisht të rëndësishme për Ukrainën.

Të ndërtuara nga prodhuesi i mbrojtjes “Lockheed Martin”, ato janë lëshuar ose nga sistemi i raketave M270 (MLRS) ose nga sistemi i raketave të artilerisë me lëvizshmëri të lartë M142 (HIMARS).
ATACMS nisen nga një shtytës raketash dhe ndjekin një rrugë balistike në atmosferë përpara se të zbresin me shpejtësi të lartë dhe kënd të lartë, duke i bërë ato të vështira për t'u kapur.
Ato mund të konfigurohen për të mbajtur dy lloje të ndryshme kokash. E para është një grup i pajisur me qindra bomba të dizajnuara për të shkatërruar njësi të blinduara më të lehta në një zonë të gjerë. Këto mund të përfshijnë avionë të parkuar, mbrojtje ajrore dhe përqendrime trupash. Kokat e grupit, ndonëse të dobishme, rrezikojnë të lënë pas bomba të pashpërthyera, të cilat paraqesin rrezik shumë kohë pasi luftimet të kenë përfunduar.

Lloji i dytë është një kokë lufte e vetme, një variant i lartë shpërthyes 225 kg, i cili është projektuar për të shkatërruar objektet e ngurtësuara dhe strukturat më të mëdha.
ATACMS kanë qenë për dekada. Ato u përdorën për herë të parë në Luftën e Gjirit të vitit 1991. Ushtria amerikane po e zëvendëson atë me raketën “Precision Strike” të gjeneratës së ardhshme, një armë më e shpejtë dhe më e hollë që mund të shkojë deri në 500 km. Nuk ka asnjë pritje se Ukraina mund t'i marrë këto.

Çfarë efekti do të kenë raketat në fushën e betejës?

Ukraina tani do të jetë në gjendje të godasë objektiva brenda Rusisë, me shumë mundësi fillimisht rreth rajonit të Kurskut, ku forcat ukrainase mbajnë mbi 1,000 km katrorë territor.
Zyrtarët ukrainas dhe amerikanë presin një kundërsulm nga trupat ruse dhe koreano-veriore për ta rimarrë territorin në Kursk.

Ukraina mund të përdorë ATACMS për t'u mbrojtur kundër sulmit, duke synuar pozicionet ruse, përfshirë bazat ushtarake, infrastrukturën dhe depot municioneve.
Furnizimi me raketa ndoshta nuk do të jetë i mjaftueshëm për ta kthyer valën e luftës. Pajisjet ushtarake ruse, si avionët, tashmë janë zhvendosur në fusha ajrore më tej brenda Rusisë në pritje të një vendimi të tillë.

Por armët mund t'i japin Ukrainës njëfarë avantazhi në një kohë kur trupat ruse po fitojnë terren në lindje të vendit dhe morali i ushtrisë ukrainase ka rënë.
"Unë nuk mendoj se do të jetë vendimtare”, ka thënë një diplomat perëndimor në Kiev për BBC, duke kërkuar anonimitetin për shkak të ndjeshmërisë së çështjes.
“Megjithatë, është një vendim simbolik i vonuar për të demonstruar mbështetje ushtarake për Ukrainën. Kjo mund të rrisë koston e luftës për Rusinë”, ka shtuar ai.
Ka gjithashtu pyetje se sa municion do të sigurohet, ka thënë Evelyn Farkas, e cila shërbeu si zëvendësndihmëse sekretare e Mbrojtjes në administratën e Barrack Obamës.
"Pyetja është, natyrisht, sa raketa kanë ato? Kemi dëgjuar se Pentagoni ka paralajmëruar se nuk ka aq shumë nga këto raketa që mund t'i vënë në dispozicion të Ukrainës”, është shprehur ajo.
Farkas ka shtuar se ATACMS mund të ketë një "ndikim pozitiv psikologjik" në Ukrainë nëse ato përdoren për të goditur objektiva si Ura e Kerchit, e cila lidh Krimenë me Rusinë.
Autorizimi i SHBA-së do të ketë gjithashtu një efekt të mëtejshëm: do t’i nxitë Mbretërinë e Bashkuar dhe Francën që t'i japin Ukrainës lejen për t’i përdorur raketat "Storm Shadow" brenda Rusisë. “Storm Shadow” është një raketë lundrimi me rreze të gjatë, prodhim franko-britanik, me aftësi të ngjashme me ATACMS amerikane.

A mund të çojë në përshkallëzim të luftës?

Administrata Biden kishte refuzuar për muaj të tërë t’ia lejonte Ukrainës të godiste Rusinë me raketa me rreze të gjatë veprimi, nga frika e përshkallëzimit të konfliktit.
Presidenti rus, Vladimir Putin ka paralajmëruar kundër lejimit të përdorimit të armëve perëndimore për të goditur Rusinë, duke thënë se Moska do ta konsideronte këtë si "pjesëmarrje të drejtpërdrejtë" të vendeve të NATO-s në luftën në Ukrainë.

“Kjo do të ndryshonte thelbësisht vetë thelbin, natyrën e konfliktit”, ka thënë Putin në shtator. “Kjo do të thotë se vendet e NATO-s, SHBA-ja dhe shtetet evropiane, po luftojnë me Rusinë”, ka shtuar ai.
Rusia ka vendosur edhe më parë “vijat e kuqe”. Mirëpo disa prej tyre, duke përfshirë sigurimin e tankeve moderne të betejës dhe avionëve luftarakë për Ukrainën, janë kaluar që atëherë pa shkaktuar një luftë të drejtpërdrejtë midis Rusisë dhe NATO-s.
Kurt Volker, një ish-ambasador i SHBA-së në NATO ka thënë se “duke kufizuar gamën e përdorimit të armëve amerikane nga Ukraina, SHBA-ja po vendoste në mënyrë të pajustifikueshme kufizime ndaj Ukrainës”.
Ai ka shtuar se vendimi për të kufizuar përdorimin e ATACMS ishte "plotësisht arbitrar” dhe i bërë nga frika e "provokimit" të Rusisë.
“Megjithatë, është gabim të bësh publik një ndryshim të tillë, pasi i jep Rusisë njoftim paraprak për sulmet e mundshme të Ukrainës.”

Si do të reagojë Donald Trumpi?

Lëvizja vjen vetëm dy muaj para se Donald Trumpi të kthehet në Shtëpinë e Bardhë.
Ai ka thënë gjatë fushatës presidenciale se synon t'i japë fund të shpejtë luftës në Ukrainë, pa specifikuar se si planifikon ta bëjë këtë. Trumpi mund të anulojë përdorimin e raketave sapo të marrë detyrën në janar.

Presidenti i zgjedhur Trump nuk ka thënë ende nëse ai do të vazhdojë politikën e mbështetjes për Ukrainën, por disa nga aleatët e tij më të afërt e kanë kritikuar tashmë atë.
Donald Trump Jr, djali i Trumpit, ka shkruar në mediat sociale se "kompleksi industrial ushtarak duket se dëshiron të sigurohet që të fillojë Lufta e Tretë Botërore përpara se babai im të ketë një shans për të krijuar paqe dhe për të shpëtuar jetë".

Shumë nga zyrtarët më të lartë të Trumpit, si zëvendëspresidenti i sapozgjedhur JD Vance, thonë se SHBA-ja nuk duhet të ofrojë më ndihmë ushtarake për Ukrainën.
Por të tjerët në administratën e ardhshme të Trumpit kanë një pikëpamje të ndryshme. Këshilltari i Sigurisë Kombëtare, Michael Waltz ka argumentuar se SHBA-ja mund të përshpejtojë dërgesat e armëve në Ukrainë për ta detyruar Rusinë të negociojë.

Se cilën rrugë do ta ndjekë presidenti i sapozgjedhur Trump është e paqartë. Por shumë në Ukrainë kanë frikë se ai do të ndërpresë dërgesat e armëve, duke përfshirë ATACMS.
"Ne jemi të shqetësuar. Shpresojmë që Trumpi të mos e ndryshojë vendimin”, i ka thënë BBC-së Oleksiy Goncharenko, një deputet ukrainas.