Në një diskutim të hapur mes publicistit Veton Surroi dhe profesorit të historisë së Evropës Juglindore në Universitetin e Vjenës, Oliver Schmitt, në podcastin PIKË u trajtua çështja e miteve historike shqiptare dhe nevoja për rishikimin kritik të tyre.
Surroi ngriti pyetjen nëse shoqëria shqiptare ka kapacitetin për të kontestuar dhe reinterpretuar mitet e ndërtuara në shekullin e 20-të, siç janë figura e Skënderbeut, kontinuiteti ilir-shqiptar, apo ideja e tejkalimit të fesë në ndërtimin kombëtar. Ai vuri në dukje se çdo përpjekje për rishikim të këtyre miteve ka shkaktuar emocione të mëdha në opinionin publik.
Në përgjigje, Schmitt theksoi se mënyra se si shoqëria reagon ndaj rezultateve shkencore reflekton stadin e zhvillimit të saj demokratik. Sipas tij, krahasuar me fillimin e këtij shekulli, shoqëria në Kosovë dhe Shqipëri është më stabile dhe ka më pak reagime emocionale ndaj çështjeve historike, ndonëse ato ekzistojnë ende, sidomos në kontekste ndëretnike si në Maqedoni.
Schmitt theksoi se, ndryshe nga e kaluara kur frika nga manipulimet e huaja ishte e madhe, sot pavarësia dhe identiteti kombëtar i Kosovës janë më të konsoliduara. Ai shtoi se interesimi për historinë është në rënie, gjë që tregon një shoqëri më të qetë dhe më të sigurt në vetvete.
Duke marrë si shembull figurën e Skënderbeut, Surroi theksoi nevojën për të kaluar nga interpretimi romantik, ku Skënderbeu shihet si unifikues i shqiptarëve dhe "atlet i Krishtit", drejt një qasjeje më realiste. Schmitt sqaroi se, ndonëse Skënderbeu kishte synime për të krijuar një Mbretëri të Arbërisë me mbështetjen e Papës, realiteti politik i kohës ishte shumë më kompleks, me krerë të fuqishëm rajonalë që shpesh kundërshtonin dominimin e tij, siç ishte rasti i Lekë Dukagjinit.
Megjithatë, Schmitt theksoi se ideja e krijimit të një shteti të bashkuar ekzistonte dhe se Skënderbeu përfaqësonte këtë aspiratë politike, ndonëse nuk u realizua plotësisht në praktikë.
