Evropa mbetet donatorja më e madhe e Ballkanit Perëndimor, por ndikimi i Kinës po rritet me hapa të shpejtë, falë dhënies së kredive me më pak burokraci – por në kushte që vijnë me pasoja të padukshme. Kështu shkruan gazeta prestigjioze austriake “Die Presse”, duke e cilësuar rajonin si fushëbetejë ekonomike mes fuqive të mëdha.
Ballkani Perëndimor, rajoni që përfshin Kosovën, Shqipërinë, Malin e Zi, Maqedoninë e Veriut, Bosnjë-Hercegovinën dhe Serbinë, është gjithashtu i kontestuar në kuptimin figurativ. Megjithatë, lufta për ndikim në këtë rajon nuk bëhet me armë, por me para.
Ndërsa Bashkimi Evropian mbetet donatori kryesor, me kredi dhe grante që kanë ndihmuar zhvillimin e infrastrukturës në rajon, Kina po përfiton nga vonesat burokratike dhe procedurat e ngadalta të Brukselit për të rritur praninë e saj, veçanërisht përmes nismës “Belt and Road”.
Paratë në vend të armëve
Sipas një analize të fundit nga Instituti i Vjenës për Ekonominë Ndërkombëtare (WIIW), ndikimi i BE-së në rajon është në rënie, ndërsa Pekini po e shfrytëzon këtë vakum.
“Në Ballkanin Perëndimor, beteja për ndikim nuk bëhet me armë si në Ukrainë – por me para”, thuhet në artikullin e “Die Presse”.
Autori i analizës, Branimir Jovanoviq nga WIIW, ka thënë se Kina po arrin hapin me BE-në si kreditor, megjithëse kushtet e saj janë shpesh më të vështira. Nga viti 2008 deri në vitin 2023, BE-ja ka dhënë 25 miliardë euro për projekte infrastrukturore në rajon, ndërsa Kina ka premtuar 17 miliardë dollarë – me Serbinë si shembullin më të theksuar të ndikimit kinez, që tashmë ka kaluar ndihmën evropiane.
Kreditë kineze: të shpejta, por me kosto
Sipas Jovanoviqit, megjithëse shumica e qeverive të Ballkanit preferojnë kreditë evropiane për shkak të kushteve më të favorshme, shumë zgjedhin ofertat kineze për shkak të fleksibilitetit dhe kërkesave më të vogla. Kreditë nga Kina janë më të shtrenjta dhe afatet e shlyerjes janë më të shkurtra, por procesi është më i thjeshtë.
Megjithatë, Pekini ofron shumë pak ndihmë të pakthyeshme. Nga viti 2007 deri në vitin 2023, BE-ja ka dhënë rreth 13 miliardë euro në grante, ndërsa Kina vetëm 350 milionë euro në dy dekada.
Evropa: financuesja më e madhe, por donatore e ngadaltë
Pavarësisht se është financuesja më e madhe në rajon, Evropa përballet me kritika për burokracinë dhe zvarritjen në zbatimin e projekteve. “Shumë prej projekteve evropiane zbatohen me ngadalësi të rraskapitshme”, ka thënë Jovanoviq.
Sipas tij, BE-ja duhet ta shohë Ballkanin jo vetëm si pjesë të zgjerimit të ardhshëm, por si një zonë të rëndësishme gjeopolitike dhe gjeoekonomike. Sepse prania në rritje e Kinës nuk është pa pasoja.
Pasojat e padukshme të ndikimit kinez
Përfshirja e kompanive kineze me punëtorë të importuar nga Kina, shqetësime për transparencën, kualitet të dobët të projekteve, shkelje të të drejtave të punëtorëve, dhe ndikim negativ në mjedis – janë prej efekteve negative që vijnë nga investimet e Kinës.
“Roli i Kinës po rritet kryesisht sepse BE-ja e lejon këtë dhe nuk vepron me vendosmëri”, përfundon analiza.
