Pse shqetësohet kaq shumë Putini kur Ukraina nuk po anëtarësohet në NATO

Rusët kërkojnë garanci ligjore që Ukrainës t’i mohohet anëtarësimi në NATO, duke e ditur se NATO-ja si një çështje parimore nuk e ka përjashtuar asnjëherë anëtarësimin e mundshëm për asnjë vend evropian – madje edhe Rusinë – por nuk ka plan për ta nxitur Ukrainën në rrugën drejt anëtarësimit në të ardhmen e parashikueshme. Parimi i cituar nga NATO-ja është se të gjitha shtetet duhet të jenë të lira të zgjedhin me kë të rreshtohen

Në thelb kriza në Ukrainë është një enigmë: Pse presidenti rus, Vladimir Putin, do ta shtyjë Evropën në prag të luftës për të kërkuar që Perëndimi të mos bëjë diçka që nuk ka plan ta bëjë gjithsesi?

Rusia thotë se NATO-ja, aleanca e udhëhequr nga Amerika, që ka në duart e saj krizën më të madhe evropiane për dekada, nuk duhet të ofrojë kurrë anëtarësim për Ukrainën, e cila fitoi pavarësinë pasi Bashkimi Sovjetik u shpërbë rreth 30 vjet më parë. Ukraina ka aspiruar prej kohësh të anëtarësohet në NATO, por aleanca nuk është gati të ofrojë ftesë, pjesërisht për shkak të korrupsionit zyrtar të Ukrainës, mangësive në ngritjen e saj të mbrojtjes dhe mungesës së kontrollit mbi kufijtë e saj ndërkombëtarë.

Kërkesat e Putinit shkojnë përtej çështjes së lidhjes së Ukrainës me NATO-n, por kjo lidhje është thelbësore për ankesën e tij se Perëndimi e ka shtyrë atë në kufijtë e durimit duke iu afruar kufijve rusë. Ai pohon se zgjerimi i NATO-s vite më parë ka rritur sigurinë e saj në kurriz të Rusisë.

Rusët kërkojnë garanci ligjore që Ukrainës t'i mohohet anëtarësimi në NATO, duke e ditur se NATO-ja si një çështje parimore nuk e ka përjashtuar asnjëherë anëtarësimin e mundshëm për asnjë vend evropian – madje edhe Rusinë – por nuk ka plan për ta nxitur Ukrainën në rrugën drejt anëtarësimit në të ardhmen e parashikueshme. Parimi i cituar nga NATO-ja është se të gjitha shtetet duhet të jenë të lira të zgjedhin me kë të rreshtohen.

Pse, atëherë, Moska po e bën tani çështje të marrëdhënieve të Ukrainës me NATO-n? Përgjigja është e ndërlikuar.

Shqetësimi rus

Arsyeja e deklaruar është se zgjerimi i mëtejshëm drejt lindjes i NATO-s do të përbënte kërcënim sigurie për Rusinë. Uashingtoni dhe aleatët e tij mohojnë se ky është shqetësim i vlefshëm, pasi asnjë vend i NATO-s nuk po kërcënon të përdorë forcën kundër Rusisë.

Më gjerësisht, Putini dëshiron që NATO-ja të tërheqë praninë e saj ekzistuese ushtarake në Evropën Lindore, e cila përfshin një seri stërvitjesh me rotacion të rregullt në Lituani, Letoni dhe Estoni, të gjitha ish-shtete sovjetike. Nuk ka trupa amerikane të vendosura përgjithmonë në këto tri vende baltike; Aktualisht ka rreth 100 që shërbejnë në një turne me rotacion në Lituani dhe rreth 60 në Estoni dhe Letoni së bashku, thotë Pentagoni.

Putini gjithashtu kundërshton praninë e mbrojtjes raketore të NATO-s në Rumani, një ish-shtet satelit sovjetik, dhe një bazë të ngjashme në zhvillim në Poloni, duke thënë se ato mund të shndërrohen në armë sulmuese të afta për të kërcënuar Rusinë.

Presidenti Joe Biden miratoi këtë javë dërgimin e një shtese prej 2.700 trupash amerikane në Evropën Lindore – 1.700 në Poloni dhe 1.000 në Rumani – plus 300 në Gjermani.

Ukraina ka lidhje të thella historike dhe kulturore me Rusinë, dhe Putini ka pohuar vazhdimisht se rusët dhe ukrainasit janë “një popull”. Ai ka thënë se pjesë të mëdha të territorit ukrainas janë pjesë historike të Rusisë që iu dhanë Ukrainës në mënyrë arbitrare nga udhëheqësit komunistë nën Bashkimin Sovjetik.

Fuqizimi i ndjenjës kombëtare ukrainase

Veprimet e vetë Putinit, megjithatë, kanë shërbyer për të forcuar ndjenjën e identitetit kombëtar të ukrainasve. Pasi Rusia pushtoi Gadishullin e Krimesë dhe nxiti një rebelim në Ukrainën lindore në vitin 2014, dëshira e Ukrainës për t'u lidhur me Perëndimin dhe për t'u bashkuar me NATO-n vetëm sa u rrit.

Putini së fundmi përshkroi më konkretisht shqetësimin e tij për Ukrainën. Ai skicoi një skenar, në të cilin Ukraina mund të përdorë forcën ushtarake për të rimarrë gadishullin e Krimesë ose për të rimarrë zonat në Ukrainën lindore që tani kontrollohen efektivisht nga separatistët e mbështetur nga Rusia.

“Imagjinoni që Ukraina të bëhet anëtare e NATO-s dhe të nisë ato operacione ushtarake”, tha Putini. “A duhet ta luftojmë NATO-n atëherë? A ka menduar dikush për këtë?”

Në të vërtetë, disa në NATO kanë menduar për perspektivën e një lufte të zgjeruar me Rusinë brenda Ukrainës. Është shenjë kujtese se çfarë do të thotë anëtarësimi në NATO - një sulm ndaj njërit është një sulm ndaj të gjithëve, që në rastin teorik të Ukrainës që sulmohet nga Rusia do të nënkuptonte një angazhim ligjor nga çdo anëtar i NATO-s për t'i dalë në mbrojtje të saj.

Mundësitë e anëtarësimit të Ukrainës

Moska thotë se nuk ka ndërmend të pushtojë Ukrainën, megjithatë gjatë disa muajve të fundit ajo ka mbledhur një grup të fortë forcash luftarake përgjatë kufijve të Ukrainës dhe ka lënë të kuptohet se do të ndërmarrë veprime të ngjashme nëse kërkesat e saj ndaj Uashingtonit dhe NATO-s nuk përmbushen. Administrata Biden thotë se Rusia tani është e aftë për një gamë të gjerë veprimesh, duke përfshirë një pushtim në shkallë të plotë për të kapur Kievin.

Putin thotë se NATO-ja ka shkuar shumë larg jo vetëm duke i ofruar Ukrainës armatim dhe trajnim ushtarak, por edhe duke vendosur forca në vende të tjera të Evropës Lindore që komprometojnë sigurinë ruse.

Është gjithashtu e vërtetë se rritjet gjatë dekadës së fundit së praninë ushtarake të SHBA-së dhe NATO-s në Evropën Lindore u shkaktuan nga aneksimi i Gadishullit të Krimesë nga Rusia dhe inkursioni i saj në Ukrainën lindore në vitin 2014. Këto veprime ruse e shtynë NATO-n të dyfishonte fokusin e saj në sigurinë kolektive. Në shtator 2014, udhëheqësit e NATO-s krijuan një forcë të re të reagimit të shpejtë, të aftë për t'u vendosur brenda disa ditësh dhe ata riafirmuan premtimet për të rritur shpenzimet e tyre të mbrojtjes.