Pse i ka kthyer Izraeli sulmet në Gaza?

Izraeli ka rikthyer sulmet në shkallë të gjerë në Gaza me një valë sulmesh ajrore kundër objektivave në të gjithë territorin e shkatërruar. Më shumë se 400 persona janë vrarë dhe qindra të tjerë janë plagosur, nga sulmet e së martës sipas autoriteteve palestineze.

Viktimat përfshijnë disa zyrtarë të lartë të Hamasit dhe shumë civilë, duke përfshirë gra dhe fëmijë.

Spitalet dhe ekipet e mbrojtjes civile thonë se janë mbingarkuar.

Izraeli ka lëshuar gjithashtu urdhra evakuimi për disa pjesë të Gazës veriore dhe qendrore afër perimetrit, duke sugjeruar se një lloj sulmi që përfshin trupat në terren është i pashmangshëm. Qindra, ndoshta mijëra, palestinezë në territor, të cilët janë kthyer kohët e fundit në shtëpitë e tyre, shpesh në gërmadha, janë përsëri në lëvizje.

Pse po ndodh tani?

Qeveria izraelite ka kërcënuar se do të nisë një ofensivë prej javësh.

Zyrtarët izraelitë thonë se vënia në shënjestër e udhëheqjes së Hamasit, e cila është rishfaqur javët e fundit për të marrë sërish kontrollin e Gazës, do të sjellë lirimin e më shumë pengjeve. Shumë familje pengjesh në Izrael e kundërshtojnë këtë.

Më praktikisht, Izraeli tani ka aftësi që i mungonin gjashtë javë më parë. Rezervat e municioneve janë rimbushur, pjesërisht për shkak të dërgesave të SHBA-së, dhe janë identifikuar objektiva të rinj të mundshëm midis udhëheqësve të Hamasit. Avionët dhe pajisjet e tjera janë riparuar. Trupat kanë pushuar.

Çfarë do të thotë kjo për armëpushimin?

Ofensiva e re vjen 16 ditë pasi përfundoi e para nga tri fazat e një armëpushimi të rënë dakord në janar. Të tri fazat supozohej të çonin në një fund përfundimtar të luftës, një tërheqje totale izraelite nga Gaza dhe lirimin e të gjithë pengjeve të mbetura izraelitë të mbajtur nga Hamasi që nga sulmi i tij i befasishëm i 7 tetorit 2023 në Izrael, i cili shkaktoi konfliktin. Ai sulm vrau 1,200 njerëz, kryesisht civilë. Ofensiva izraelite që pasoi ka vrarë më shumë se 48,700 njerëz, përsëri kryesisht civilë.

Bisedimet indirekte për të parandaluar rikthimin e dhunës kanë ngecur. Izraeli ka propozuar zgjatjen e fazës së parë të armëpushimit me 30 deri në 60 ditë për të lejuar lirimin e më shumë pengjeve në këmbim të të burgosurve palestinezë. Hamasi e ka refuzuar këtë.

Qeveria izraelite argumenton se Hamasi ka thyer marrëveshjen origjinale të armëpushimit duke refuzuar lirimin e pengjeve të reja. Hamasi thotë se Izraeli e ka thyer marrëveshjen duke refuzuar angazhimin e tij të mëparshëm për të kaluar në fazën e dytë të planifikuar, gjatë së cilës do të bëheshin lirime të tjera pengjesh.

Cilat arsye të tjera po përmenden për sulmet e reja?

Kritikët e Benjamin Netanyahut, kryeministrit izraelit, japin arsye të tjera për ofensivën e re, ose të paktën për kohën e saj.

Njëra sipas tyre është se Netanyahu nuk ka pasur kurrë ndonjë qëllim për të kaluar në fazën e dytë të armëpushimit, që do të nënkuptonte tërheqjen e forcave izraelite nga Gaza, duke lënë në fakt Hamasin si sundimtarin e tij de facto. Organizata militante islamike ka rivendosur kontrollin e saj javët e fundit, thonë zyrtarët humanitar atje, teksa zyrtarët civilë janë kthyer në postet e mëparshme dhe krahu ushtarak ka gjetur mijëra rekrutë të rinj. 

Një arsye e dytë e përmendur është se Izraeli kishte mbështetjen e plotë të administratës Trump për ripërtëritjen e sulmeve kundër Hamasit.

Pastaj janë faktorët politikë të brendshëm, të përmendur gjerësisht nga kritikët e kryeministrit izraelit.

Netanyahu ka nevojë për mbështetje nga aleatët e djathtë për të fituar vota vendimtare në parlamentin e Izraelit në ditët dhe javët e ardhshme, dhe për të ruajtur kontrollin e tij në pushtet. Këta aleatë kanë kundërshtuar ashpër përfundimin e përhershëm të armiqësive në Gaza, me një dorëheqjen nga një post ministror në shenjë proteste ndaj armëpushimit të janarit. Kjo mbështetje jetike tani është e siguruar, të paktën në afat të shkurtër.

Netanyahu është gjithashtu në gjyq për korrupsion. Nëse shpallet fajtor, ai mund të përballet me burgim. Të martën, një gjykatë miratoi kërkesën e Netanyahut për të mos u paraqitur në një seancë dëgjimore të martën "për shkak të rikthimit të sulmeve ", raportuan mediat izraelite.

Të dielën, Netanyahu njoftoi se do të kërkonte të shkarkonte kreun e shërbimit të sigurisë së brendshme të Izraelit. Kjo është parë si një përpjekje e mëtejshme për të kapërcyer kontrollet demokratike në Izrael, teksa protesta të mëdha priten më vonë këtë javë. Këto tani mund të portretizohen si jopatriotike nga mbështetësit e Netanyahut. 

Sondazhet e njëpasnjëshme të kohëve të fundit kanë treguar se izraelitët janë në një masë dërrmuese në favor të një armëpushimi në Gaza për të rikthyer 59 pengjet ende atje, megjithëse mbështetja për një luftë deri në "fitoren totale" ndaj Hamasit mbetet e fortë.

Çfarë mund të ndodhë më pas?

Realiteti i zymtë është se pauza e brishtë dymujore në armiqësitë midis Izraelit dhe Hamasit tani ka përfunduar. Duket e pamundur që një marrëveshje që do t'i jepte fund sulmeve të reja izraelite mund të arrihet së shpejti.

Zyrtarët izraelitë e kanë bërë të qartë se sulmet janë thjesht fillimi i një ofensive potencialisht shumë më të gjerë që do të vazhdojë derisa Hamasi të lirojë 59 pengjet izraelitë të mbajtur ende në Gaza, prej të cilëve më shumë se gjysma supozohet të jenë të vdekur. Kjo në mënyrë të pashmangshme do të nënkuptonte viktima të konsiderueshme civile atje, zhvendosje të mëtejshme masive dhe akoma më shumë shkatërrim.

Kriza humanitare në Gaza u lehtësua vetëm pjesërisht nga një fluks masiv ndihmash gjatë armëpushimit, i cili hyri në fuqi më 19 janar. Dy javë më parë, Izraeli vendosi një bllokadë totale në territor, duke pretenduar se Hamasi po shfrytëzonte ndihmën për përfitimin e tij dhe kishte shkelur marrëveshjen. 

Kjo u mohua nga Hamasi. Agjencitë e ndihmave dhe dyqanet në Gaza aktualisht kanë rezerva të gjërave thelbësore që zgjasin rreth tre javë, thonë zyrtarët humanitar, por dhuna e re do ta bëjë shpërndarjen shumë më të vështirë.