Hungaria merr në dorë drejtimin e BE-së

Me ardhjen e 1 korrikut, që shënon marrjen e kryesimit të Bashkimit Evropian nga Hungaria për gjashtë muaj të tjerë, shumë njerëz kanë filluar të kenë frikë nëse kryeministri hungarez Viktor Orban do ta përdorë “pushtetin” e tij mbi bllokun për t’i shkatërruar edhe më shumë politikat e tij. Liderët në Bruksel u panë duke nxituar të shtynin përpara vendime të rëndësishme politike si hapja e bisedimeve të anëtarësimit me Ukrainën e Moldavinë, ndërsa në krye ishte ende Belgjika.

Me marrjen e drejtimin të Bashkimit Evropian nga Hungaria, më 1 korrik, shumë politikanë në Bruksel do të kenë të njëjtën gjë në mendjen e tyre: nëse kryeministri populist Viktor Orban do ta përdorë rolin për të çuar më tej reputacionin e tij si shkatërruesi kryesor i bllokut.

Orban në vitet e fundit duket se i shijon mundësitë për të bllokuar ose vonuar vendimet kyçe të BE-së, duke shkuar në mënyrë rutinore kundër mendjes së shumicës së liderëve të tjerë për çështje si: lufta në Ukrainë, marrëdhëniet me Rusinë dhe Kinën dhe përpjekjet për të mbrojtur demokracinë dhe sundimin e ligjit.

Kundërshtimi i tij publik ndaj politikave dhe qëndrimeve të BE-së ka frustruar prej kohësh partnerët e tij në bllok dhe e ka shtyrë atë në margjinat e rrjedhës kryesore të kontinentit. Motoja e Hungarisë për presidencën e saj “Bëje Evropën përsëri të Madhe”, ngriti shqetësime për ngjashmërinë e saj me moton e famshme të ish-presidentit të SHBA-së, Donald Trump.

Presidenca e BE-së rrotullohet midis vendeve anëtare dhe ndërsa posti ka pak fuqi reale, ajo u lejon vendeve të vendosin prioritetet e tyre lart në agjendën e Evropës.

Tani, ndërsa Hungaria kryeson mbi bllokun 27-vendesh për gjashtë muajt e ardhshëm, ka të ngjarë të vazhdojë retorikën e saj anti-BE, sipas Dorka Takacsy, një studiuese në Qendrën për Integrim Euro-Atlantike dhe Demokraci.

Por afati kohor i presidencës së tij, duke filluar me një pushim të gjatë veror dhe një periudhë kalimtare të formimit të Parlamentit të ri Evropian dhe komisionit ekzekutiv, do t'i japë Budapestit pak mundësi për të dëmtuar në mënyrë të konsiderueshme prioritetet e bllokut, ka shtuar ajo.
"Këta gjashtë muaj nuk janë krejtësisht të gjatë, që do të thotë se Hungaria nuk mund të bëjë shumë dëm potencialisht, edhe sipas kritikëve”, është shprehur Takacsy.

Me afrimin e marrjes së pushtetit nga Hungaria, liderët në Bruksel u panë duke nxituar të shtynin përpara vendime të rëndësishme politike ndërsa Belgjika ishte ende në krye. Të martën, për shembull, BE-ja nisi bisedimet e anëtarësimit me vendet kandidate, Ukrainën dhe Moldavinë.

Orban ka kundërshtuar me zë dhe kërcënuar se do të bllokojë kandidaturën e Ukrainës. Qeveria e tij ka ndalur gjithashtu përpjekjet e BE-së për të furnizuar Ukrainën me fonde shumë të nevojshme.

Megjithatë, me procesin e pranimit të Ukrainës tashmë të nisur, sipas Takacsy, më e shumta që mund të bëjë Hungaria tani nën presidencën e saj është të vonojë hapat e mëtejshëm drejt anëtarësimit të saj në BE, një proces që në çdo skenar ka të ngjarë të marrë shumë vite.

"Të gjithë hapat kuptimplotë nga pala evropiane në lidhje me Ukrainën janë bërë tashmë. Një vonesë (hungareze), sipas shumicës së liderëve evropianë, tashmë është llogaritur dhe po merret në konsideratë sikur të jetë diçka që ka shumë të ngjarë të ndodhë”, ka shtuar ajo. 

Orban është akuzuar prej kohësh për shpërbërjen e institucioneve demokratike dhe shkeljen e standardeve të BE-së për sundimin e ligjit, duke bërë që legjislatura e bllokut në maj të bëjë thirrje që presidenca të hiqet tërësisht nga duart e Hungarisë.

Në një rezolutë, parlamenti i BE-së argumentoi se mangësitë demokratike ngritën pyetje se "si Hungaria do të jetë në gjendje të përmbushë në mënyrë të besueshme këtë detyrë në vitin 2024". 

Dy vjet më parë, Komisioni Evropian ngriu miliarda euro fonde për Budapestin për shkak të shqetësimeve në lidhje me prapambetjen demokratike nga qeveria.

Por disa zyrtarë hungarezë kanë theksuar se ata planifikojnë të veprojnë në mënyrë konstruktive gjatë presidencës së tyre. Javën e kaluar, ministri hungarez për çështjet e BE-së, Janos Boka u ka thënë gazetarëve se “ne do të jemi ndërmjetës të ndershëm, duke punuar besnikërisht me të gjitha shtetet anëtare dhe institucionet”.

“Kryerja e funksioneve të presidencës është detyrimi ynë, por ne e shohim atë kryesisht si një mundësi. Në fillim të ciklit të ri institucional, ne mund të inicojmë një debat dhe të vendosim agjendën për çështje që janë të rëndësishme për ne”, ka deklaruar Boka.

Ndër çështjet që Hungaria ka prioritizuar në programin e saj prej shtatë pikash, është zgjerimi i BE-së në Ballkanin Perëndimor për vende si Serbia, Maqedonia e Veriut, Mali i Zi dhe Shqipëria përmes një procedure “të bazuar në merita”.

Budapesti është zotuar gjithashtu të forcojë kufijtë e jashtëm të BE-së, të përshpejtojë kundër imigrimit të paligjshëm, dhe të adresojë “sfidat demografike” që përfshijnë një popullsi të plakur në Evropë, dy prioritete që pasqyrojnë imazhin e Orbanit si një kundërshtar i vendosur i emigracionit dhe mbrojtës i vlerave familjare.