Fuqitë bërthamore të Azisë në prag të luftës

Konflikti ndërmjet Indisë dhe Pakistanit, dy vende fqinje me një histori të gjatë përplasjesh, është ndezur sërish pas një sulmi vdekjeprurës në rajonet Jammu dhe Kashmir, ku humbën jetën 26 persona, shumica prej tyre turistë indianë.

Ngjarja tragjike shkaktoi reagime të menjëhershme dhe dramatike nga të dyja palët — duke filluar nga dëbimi i diplomatëve dhe mbyllja e kufijve, deri te pezullimi i marrëveshjeve dypalëshe dhe kërcënimet për përshkallëzim ushtarak. Edhe pse tensionet midis këtyre dy fuqive të armatosura me armë bërthamore janë realitet i vazhdueshëm që nga ndarja e Indisë Britanike në vitin 1947, vala e re e përplasjes e ka rritur ndjeshëm rrezikun e një konflikti të hapur.

Masakra në Pahalgam: Shkëndija e krizës

Sulmi ndodhi të martën në mëngjes, më 22 prill 2025, pranë vendpushimit turistik të Pahalgamit, një nga destinacionet më të njohura në pjesën indiane të Kashmirit. Autoritetet raportuan se persona të armatosur, të cilët besohet se ishin anëtarë të një grupi militant të panjohur më parë me emrin “Rezistenca e Kashmirit”, hapën zjarr ndaj një grupi turistësh vendas gjatë një udhëtimi, shkruan Klix.

Shumë prej viktimave ishin gra dhe fëmijë. Reagimi i Indisë ishte i shpejtë: autoritetet indiane fajësuan Pakistanin për sulmin, duke pretenduar se militantët kishin kaluar kufirin nga pjesa pakistaneze e Kashmirit dhe se infrastruktura militante që ata përdorën mbështetet nga shteti pakistanez. Islamabadi, siç pritej, mohoi çdo përfshirje, duke i cilësuar akuzat si “të pabaza” dhe “nxitëse të rrezikshme”.

Pas ngjarjes, New Delhi ndërmori një sërë masash ndëshkuese ndaj Pakistanit. Së pari, i anuloi të gjitha vizat për pakistanezët, e më pas uli ndjeshëm numrin e diplomatëve pakistanezë në vend, duke e kufizuar në vetëm 30. Gjithashtu, India tërhoqi ambasadorin nga Islamabadi dhe ndërpreu çdo komunikim diplomatik në nivelet e larta.

Por ajo që ka shkaktuar shqetësimin më të madh në këtë përplasje është vendimi i Indisë për të pezulluar zbatimin e Traktatit të Ujit të Indusit – një marrëveshje historike e vitit 1960 që rregullon ndarjen e ujërave të sistemit të lumit Indus mes dy vendeve. India ka sinjalizuar mundësinë e devijimit të një pjese të rrjedhave që ndodhen nën kontrollin e saj, çka do të kishte pasoja të rënda për Pakistanin, i cili tashmë përballet me sfida të mëdha si thatësira, ndryshimet klimatike dhe infrastrukturë të brishtë ujore.

Përgjigjja e Pakistanit: “Një akt agresioni”

Islamabadi reagoi ashpër ndaj veprimit, duke e quajtur “deklaratë lufte”. Qeveria e kryeministrit Shehbaz Sharif paralajmëroi se çdo përpjekje për të ndaluar rrjedhën e ujit drejt rajoneve pakistaneze, veçanërisht Punjab dhe Sindh, do të konsiderohej vijë e kuqe që nuk mund të tolerohet.

Në kundërpërgjigje, Pakistani mbylli hapësirën ajrore për fluturimet indiane dhe pezulloi të gjitha marrëdhëniet tregtare, përfshirë edhe ato që zhvilloheshin përmes vendeve të treta si Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Omani. Gjithashtu, Islamabadi revokoi vizat për shtetasit indianë dhe deklaroi se po shqyrton tërheqjen nga Marrëveshja Simla e vitit 1972 – një traktat që, pas luftës së vitit 1971, përcaktonte Vijën e Kontrollit (LoC) si kufirin de facto në Kashmir dhe parashikonte zgjidhjen e mosmarrëveshjeve përmes dialogut dypalësh.

Përshkallëzim ushtarak në terren

Ndërkohë, situata në terren po përshkallëzohet me shpejtësi. Të dyja ushtritë kanë shtuar ndjeshëm praninë e tyre përgjatë vijës së demarkacionit. India ka zhvendosur disa brigada tankesh dhe ka përforcuar praninë e forcave speciale në pjesën veriore të Kashmirit. Nga ana tjetër, Pakistani ka aktivizuar njësi të ushtrisë dhe ka zhvilluar ushtrime të mëdha ushtarake pranë kufirit, përfshirë simulime të sulmeve ajrore.

Burime të inteligjencës raportojnë se Pakistani ka vendosur sisteme raketash me rreze të mesme veprimi, ndërsa radarët indianë kanë regjistruar rritje të aktivitetit nga Forcat Ajrore Pakistaneze.

Reagimi ndërkombëtar: Thirrje për përmbajtje

Bashkësia ndërkombëtare është thellësisht e shqetësuar për situatën, për shkak të kapaciteteve bërthamore të të dy vendeve. Shtetet e Bashkuara kanë bërë thirrje për “përmbajtje maksimale”, ndërsa Bashkimi Evropian dhe Kombet e Bashkuara kanë kërkuar rifillimin e dialogut sa më parë.
Megjithatë, kanalet diplomatike aktualisht janë pothuajse tërësisht të ngrira. Një faktor shtesë për tensionin është dinamika e brendshme politike në Indi, ku kryeministri Modi përballet me kritika në rritje nga opozita përpara zgjedhjeve të ardhshme – një situatë që mund ta shtyjë të tregojë vendosmëri përmes forcës. Ndërkohë, Pakistani, edhe pse ekonomikisht i dobësuar, nuk mund të lejojë të duket i nënshtruar për arsye politike të brendshme.

Kashmiri – thelbi i konfliktit

Nuk është hera e parë që India dhe Pakistani gjenden në prag të një konflikti të armatosur. Pas sulmeve në Mumbai më 2008 dhe sulmit vetëvrasës në Pulwama në vitin 2019, tensionet arritën nivele alarmante, me operacione ushtarake të Indisë pranë apo brenda territorit pakistanez.
Këtë herë, ndjenja e armiqësisë është ndikuar edhe nga ndryshimi i statusit ligjor të Kashmirit në vitin 2019, kur India shfuqizoi nenin 370 të Kushtetutës, duke ia hequr rajonit autonominë. Kjo ka çuar në ndryshime të mëdha demografike dhe politike që kanë shkaktuar pakënaqësi të thellë në popullsinë vendase dhe kanë forcuar ndjenjat e rezistencës.

Kashmiri mbetet në thelb të konfliktit – një plagë e hapur e marrëdhënieve Indo-Pakistaneze. Të dyja palët e akuzojnë njëra-tjetrën për nxitjen e dhunës, por realiteti është se mungesa e një vullneti të sinqertë politik për zgjidhje të qëndrueshme ka bërë që ky konflikt të mbetet i ngrirë, por tepër i rrezikshëm.

Rrezik global

Situata aktuale është dëshmi e qartë se sa e brishtë është balanca mes paqes dhe luftës në Azinë Jugore. Duke marrë parasysh arsenalet bërthamore të të dy vendeve dhe aftësitë e tyre ushtarake, çdo përshkallëzim mund të çojë në një katastrofë me përmasa rajonale, madje edhe globale. Paqja midis Indisë dhe Pakistanit nuk është vetëm çështje dypalëshe – është domosdoshmëri për sigurinë globale.