Turqit do të dalin edhe një herë në zgjedhje më 28 maj për ta mbajtur në krye të vendit presidentin Recep Tayyip Erdogan ose t’ia japin besimin kandidatit opozitar Kemal Kiliçdaroglu. Erdogani akuzohet për politika autoritare, derisa rivali i tij premton kthim të demokracisë në Turqi. Gara e ngushtë ka rrokur edhe vëmendjen e Perëndimit për shkak të rëndësisë strategjike të Turqisë në raport me shtetet e trazuara të Lindjes së Mesme dhe me luftën në Ukrainë
Turqit duket se do ta zgjedhin presidentin në balotazh, pasi raundi i parë nuk ka nxjerrë fituesin. Presidenti Recep Tayyip Erdogan, i cili ka qeverisur vendin qe njëzet vjet, po prin kundrejt rivalit të tij më të madh, por nuk i ka dalë që për pak të sigurojë fitoren pa balotazh.
Në kryeqytetin Ankara qytetarët kanë shprehur mendimet e tyre pas publikimit të rezultateve.
“Zgjedhjet rezultuan qysh pritem. Më 28 maj, dashtë Zoti, nëse Tayyip Erogani përmbush pritjet, do të fitojë”, ka theksuar Engin Duran, votues turk.
Me 99.4 për qind të votave brenda Turqisë dhe me 84 për qind të votave të diasporës të numëruara, Erdogani ka fituar 49.4 për qind të votave, derisa rivali më i madh, Kemal Kiliçdaroglu, ka marrë 45 për qind të përkrahjes. Kandidati i tretë, nacionalisti Sinan Ogan, mori 5.2 për qind të mbështetjes. Erdogani, 69 vjeç, u ka thënë mbështetësve se do ta fitojë edhe balotazhin.
Erdogani “i shpifjeve dhe i sharjeve”
“Nëse kombi ka thënë fjalën në favor të raundit të dytë të zgjedhjeve, atëherë kjo është e mirëseardhur. Ne besojmë se do të përfundojmë këtë raund me 50 për qind të votave”, ka deklaruar Erdogani.
Zgjedhjet janë përcjellë nga afër për të parë nëse vendi strategjik i NATO-s – që shtrihet përgjatë Detit të Zi në veri dhe ka fqinj Iranin, Irakun dhe Sirinë në jug – mbetet nën kontroll të presidentit përherë e më autoritar ose mund të ndjekë diskurs më demokratik, të proklamuar nga Kiliçdaroglut.
“Pavarësisht të gjitha shpifjeve e sharjeve, Erdogani nuk ia doli të siguronte rezultatet e pritura”, ka deklaruar Kiliçdaroglu.
Rezultatet zgjedhore kanë treguar se partia në pushtet e Erdoganit, Partia e Zhvillimit dhe e Drejtësisë, nuk pritet të fitojë shumicën në Parlamentin me 600 deputetë, megjithëse Kuvendi ka humbur shumicën e fuqisë legjislative pas referendumit të vitit 2017, që e fuqizoi pushtetin e presidentit.
Secili kandidat u përpoq të ringjallte votuesit pasi rezultatet filluan të dilnin në sipërfaqe në orët e para të së hënës, në komente që përcaktuan qasjet e tyre kundërshtuese konservatore dhe laike ndaj pushtetit.
Erdogan tha se ai ishte "tashmë përpara" se "rivali i tij më i afërt".
“Tashmë jemi përpara rivalit tonë më të afërt me 2.6 milionë vota. Presim që kjo shifër të rritet me rezultatet zyrtare”, ka komentuar ai.
Ai shtoi se kampi i tij nuk e di ende "nëse zgjedhjet presidenciale kanë përfunduar në raundin e parë", por ishte i bindur se e ka fituar garën e së dielës.
Kritikat për keqmenaxhim
Udhëheqësi i Partisë për Drejtësi dhe Zhvillim (AK) në pushtet mori një sërë kritikash në muajt para zgjedhjeve, duke ngritur akuza për neglizhencë pas tërmetit vdekjeprurës të 6 shkurtit dhe duke mbikëqyrur një politikë fiskale joortodokse që e ka zhytur vendin në një kosto krizash jetese.
Vendimi i tij për të mbajtur marrëdhënie të ngushta me Rusinë në mes të luftës së Kremlinit në Ukrainë ka shkaktuar gjithashtu fërkime me aleatët e NATO-s, pasi ai bllokoi kërkesat për pranimin e Finlandës dhe Suedisë në aleancën ushtarake transatlantike. Ai bëri fushatë në një manifest që mbrojti stabilitetin e sundimit të tij të gjatë, politikën e jashtme të pavarur dhe uljen e moshës së pensionit.
Kiliçdaroglu, i cili përfaqëson një koalicion zgjedhor të gjashtë partive opozitare, ka premtuar rishikim të politikave të Erdoganit me prirje islamike në favor të një slogani politik të bazuar në sekularizmin dhe ndreqjen e problemeve ekonomike të Turqisë.
Kiliçdaroglu tha në një video-mesazh në Twitter se "do të luftojë deri në fund".
“Betohem se do të luftoj deri në fund. Unë ja ku jam”, tha ai në videon të cilën e publikoi pas njoftimit se balotazhi do të mbahet më 28 maj.
Më parë ai përshëndeti mundësinë e një balotazhi dhe tha se partia e tij do të triumfojë.
“I treti, i vërteti”
Mbështetësit për të dy kandidatët pretenduan se momenti ishte në anën e kandidatit të tyre, por rezultatet përfundimtare të balotazhit mund të përcaktoheshin nga një komponent i tretë kyç.
Përpara zgjedhjeve të së dielës, Sinan Ogan ishte politikan i skajshëm, ultranacionalist praktikisht i panjohur jashtë Turqisë. Por tani mund të kthehet në mbret për secilin lider.
Kandidati 55-vjeçar i ekstremit të djathtë, i cili mori 5.17% të raundit të parë të votave të Turqisë, ka mjaftueshëm mbështetje nga raundi i parë për të zhvendosur votën në favor të Erdoganit ose Kiliçdaroglut, në varësi se kë do të zgjedhë të mbështesë.
“Do të ketë edhe 15 ditë të tjera të vështira përpara”, tha Ogan të dielën në një konferencë shtypi në Ankara.
“Ne do të bëjmë çmos që ky proces të jetë i mirë për kombin dhe vendin tonë. Në këtë moment nuk po themi se do të mbështesim njërën apo tjetrën parti”.
Ai i tha CNN-it të hënën se "ne do ta vendosim këtë me konsultim", duke shtuar se "elektorati ynë është shumë i lidhur me ne, natyrisht kudo që të kemi nevojë, ata do të vijnë me ne”, tha ai.
Ai i tha Reutersit të hënën se nëse nënshkruan një aleancë me cilindo krah, nuk do të ketë lëshime për "dërgimin e refugjatëve" në atdheun e tyre, pasi pranimi i azilkërkuesve nga Siria fqinje është bërë temë qendrore në debatin politik në Turqi.
“Ne kemi disa vija të kuqe (për të mbështetur çdo kandidat), të tilla si lufta kundër terrorizmit dhe kthimi i refugjatëve. Ne i kemi shprehur këto kushte më parë”, tha Ogan në komentet e bëra përpara shpalljes së balotazhit.
“Nëse vendosim të jemi me një aleancë, do të nënshkruhet një protokoll me ta dhe themi me fjalë se nuk do të bëhen lëshime në lidhje me Partinë Demokratike Popullore (prokurde)”, shtoi ai.
