Emmanuel Macron – nga një politikan i ri i suksesshëm, në një udhëheqës të dobësuar

Dështimi i pritshëm politik i presidentit francez, Emmanuel Macron në zgjedhjet vendimtare parlamentare të dielën mund të paralizojë vendin, ta dobësojë atë në arenën ndërkombëtare dhe të errësojë trashëgiminë e tij, në kohën kur Franca përgatitet të jetë në qendër të vëmendjes globale si mikpritëse e Lojërave Olimpike të Parisit.

Presidenti më i ri i Francës është i njohur në skenën ndërkombëtare për përpjekjet e tij të palodhura diplomatike dhe iniciativat pro-evropiane. Tani, shumë pyesin se si do të arrijë ai t’i mbajë frenat e vendit me gjasë pa shumicë në parlament dhe një qeveri konfrontuese. I ndaluar me Kushtetutë të kandidojë për një mandat të tretë radhazi në vitin 2027, Macron, 46 vjeç, po përballet me një luftë për të mos u bërë një “rosë e çalë”.

Cilido qoftë rezultati i balotazhit të së dielës, nuk pritet të jetë një lajm i mirë për Macronin. Mediat franceze kanë përshkruar kohët e fundit një atmosferë si "fundi i mbretërimit" në pallatin presidencial Elysee. Sondazhet zbulojnë se aleanca centriste e Macronit po shkon drejt humbjes në balotazhin e së dielës, pasi doli në vendin e tretë në rundin e parë.

“Duket sikur në votimin e parë, francezët donin të ndëshkonin presidentin e tyre”, ka thënë për Associated Press analisti politik me bazë në Paris, Dominique Moisi.

Nëse Tubimi Kombëtar i ekstremit të djathtë dhe aleatët e tij fitojnë një shumicë në parlament, kjo do ta vendoste presidentin e qendrës në situatën e vështirë për t'u detyruar të punojë me një kryeministër nacionalist kundër imigracionit. Përndryshe, Macron mund të duhet të kërkojë një mënyrë për të formuar një qeveri funksionale, ndoshta duke ofruar një marrëveshje për rivalët e tij të majtë. Në çdo rast, ai nuk do të ishte më në gjendje të zbatonte planet e tij, të cilat janë bazuar në politika pro-biznesit që synojnë të nxisin ekonominë e Francës.

“Jemi në të panjohurën. E panjohura e panjohur. Sepse qeveritë e koalicionit nuk janë një traditë franceze”, ka thënë Moisi.

Jashtë vendit, Macroni shfaqet si një lojtar kyç botëror i njohur për aktivizmin e tij diplomatik pa ndalesë.

Ai ka qenë thellësisht i përfshirë në hapat perëndimor të ndërmarrë për të mbështetur Ukrainën që nga fillimi i pushtimit të Rusisë, në shkurt 2022. Në Lindjen e Mesme, Franca ka shtyrë për përpjekje diplomatike me partnerët e saj arabë. Në fillim të këtij viti, Macroni gjithashtu përshkroi vizionin e tij për Bashkimin Evropian, duke i kërkuar bllokut të 27 vendeve që të ndërtojë mbrojtjen e tij të fuqishme dhe të ndërmarrë reforma të mëdha tregtare dhe ekonomike në mënyrë që të konkurrojë me Kinën dhe SHBA-në.

Kushtetuta franceze i jep presidentit disa kompetenca mbi politikën e jashtme, çështjet evropiane dhe mbrojtjen. Por ndarja e pushtetit me një kryeministër nga një parti rivale mbetet e paqartë, dhe pa mbështetjen e një qeverie, roli i Macronit mund të përfundojë i kufizuar.

Politikat e tij pro-biznesit ulën papunësinë, por ishin ende të diskutueshme

Në të 30-at e tij, Macron la punën e tij si bankier në Rothschild për t'u bërë këshilltar ekonomik i presidentit socialist, Francois Hollande, duke punuar për dy vjet në krah të Hollande në pallatin presidencial. Më pas, si ministër i Ekonomisë në qeverinë e Hollande nga viti 2014 në 2016, ai promovoi një paketë masash, veçanërisht duke lejuar hapjen e më shumë dyqaneve të dielave dhe mbrëmjeve dhe hapjen e sektorëve të rregulluar të ekonomisë.

I zgjedhur për herë të parë president në vitin 2017 pas largimit nga socialistët, Macroni ishte atëherë një i ri i suksesshëm politik 39-vjeçar. Ai u përpoq të bënte tregun e punës më fleksibël dhe miratoi rregulla të reja për ta bërë më të vështirë për të papunët të kërkojnë përfitime. Qeveria e tij uli gjithashtu taksat për bizneset për të rritur punësimin.

Protestat antiqeveritare shpërthyen shpejt kundër padrejtësisë së perceptuar sociale, duke bërë që Macroni të quhej "presidenti i të pasurve". Ai ende perceptohet nga shumë njerëz si arrogant dhe pa kontakt me njerëzit e zakonshëm. Kundërshtarët në të majtë e akuzuan atë për shkatërrimin e mbrojtjes së punëtorëve. Macroni argumentoi se papunësia ka rënë nga mbi 10% në 7.5% tani dhe Franca është renditur vendi më tërheqës evropian për investimet e huaja në vitet e fundit.

Macroni u rizgjodh në vitin 2022, duke mundur për herë të dytë radhazi rivalen e tij të ekstremit të djathtë, Marine Le Pen në balotazhin e zgjedhjeve presidenciale. Por ai humbi shumicën e tij parlamentare, edhe pse aleanca e tij centriste mori pjesën më të madhe të vendeve në Asamblenë Kombëtare. 

Më pas ai luftoi për të miratuar një plan jopopullor për të rritur moshën e pensionit nga 62 në 64 vjeç, duke shkaktuar muaj protestash masive që dëmtuan udhëheqjen e tij. Trazirat përfshinë qindra qytete, dhe fshatra në vitin 2023.

Thirrja e tij për zgjedhje të parakohshme në fakt shtyu përpara dy forca kryesore: Tubimin Kombëtar të ekstremit të djathtë dhe një koalicion të gjerë të majtë, duke përfshirë socialistët, të gjelbërit dhe të majtën e fortë “France Unboëed”.

Vetë kampi i Macronit vuri në pikëpyetje aftësitë politike të presidentit pasi ai njoftoi vendimin e papritur për të shpërndarë Asamblenë Kombëtare muajin e kaluar. Bruno Le Maire, ministri i tij i Financave për shtatë vjet, ka thënë për radion France Inter se “ky vendim ka krijuar – në vendin tonë, te populli francez, kudo, shqetësim, moskuptim, ndonjëherë zemërim”. 

Ish-kryeministri i Macronit, Edouard Philippe, e akuzoi atë se kishte "vrarë" shumicën e tij qendrore.

Fati i Macronit mund të bëhet një temë për diskutim javën e ardhshme në një samit të NATO-s në Washington, një ngjarje në të cilën pritet që liderët botërorë të takohen me kryeministrin e ri britanik, Keir Starmer.

“Paradoksi i situatës aktuale është se si rezultat i dy zgjedhjeve të fundit në Britaninë e Madhe dhe në Francë, do të ketë më shumë Britani të Madhe dhe më pak Francë në samitin e NATO-s. Personaliteti më i fortë do të jetë kryeministri i ri i Britanisë së Madhe. Dhe personaliteti i dobët do të jetë presidenti i Francës”, ka thënë analisti Moisi.