“Dijeni sa shumë ju duam”

Ndërsa shumë vende të botës e kanë festuar Ditën e Babait, katër burra në Gaza, Ukrainë, Afganistan dhe Sudan ndajnë dashurinë, frikën dhe ëndrrat për fëmijët e tyre, përmes letrave. Në këto vende të prekura nga lufta, baballarët po përpiqen t’i qetësojnë fëmijët e shqetësuar nga tmerret e përditshme

Ukrainë
 

Danylo Khomutovsky është shofer dhe mjek i vijës së frontit me “Hospitallers”, grup vullnetar në Ukrainë. Gruaja e tij, Lera, dhe djali 9-vjeçar, Sasha, janë larguar pas fillimit të pushtimit rus dhe tani janë në Holandë. Ata kanë qenë të ndarë nga Danylo që atëherë.
Të dashur Lera dhe Sasha,

Kam vendosur se është më mirë t’ju shkruaj, meqë interneti këtu është i dobët dhe se mbase jeni të shqetësuar. Ne jemi kthyer nga një patrullë nga pylli afërt frontit të Donbasit. Ky mision ka qenë jashtëzakonisht i rëndë dhe shpresoj se gjërat do të lehtësohen. Ne kemi evakuuar një ushtar të rënë. Nuk jam i sigurt pse, por bartja e tij ka qenë jashtëzakonisht e vështirë. Barela vetëm më rrëshqiste nga gishtat për shkak të peshës së tij. Ka qenë ndjenjë e komplikuar – shumë e trishtueshme dhe gjithashtu në të njëjtën kohë je në vetëdije të ekzistencës tënde, si kurrë më parë. Mendon: “Ky burrë është i vdekur tani dhe unë jam i gjallë”. Mund ta ndiesh jetën në trupin tënd dhe e di se dëshiron të mbetet ashtu.

Moti në Ukrainën lindore është i tmerrshëm. Automjetet tona kanë ngecur në lloç dhe është rrezik në pyll. Rusët na kanë qëlluar me artileri. Komandantit tim, Borsukut, as nuk i ka lëvizur qerpiku, – ai ka thënë se është larg – por unë jam përkulur nga frika.

Një dron ka fluturuar sipër nesh dhe na është dashur të mos lëviznim, që të mos na dallonte. Jam ndier sikur kam qenë te “Terminator 2”, duke u ndjekur nga makineri të pashpirta. Gjatë rrugës kthyese ne kemi blerë byrekë me patate – ata ishin byrekët më të shijshëm ndonjëherë.

Më ka marrë malli shumë për ju dhe i ëndërroj pushimet tona së bashku. E kam rezervuar një shtëpi në malet Karpate, diku ku nuk ka fqinjë e as grua që gatuan për ne. Jam duke punuar shumë për ta realizuar këtë.

Jam shumë i impresionuar nga ti, Sasha im, se si në pak vjet që je larguar për sigurinë tënde në Holandë, e ke mësuar një gjuhë të re. Duke të të parë në thirrjet me video teksa shikon filma vizatimorë në holandisht, gjuhë plotësisht e panjohur për mua, kjo është diçka e pabesueshme, ndjenjë e çuditshme dhe e mrekullueshme.

Jam duke i numëruar ditët – mbetën edhe tri javë që nga takimi ynë. Është pritje e shkurtër në krahasim me muajt sa kemi qenë larg njëri-tjetrit. Jam i emocionuar të shoh se si je rritur. Besoj se me të vërtetë ke dhunti të lindur për matematikë dhe, larg Ukrainës dhe kësaj lufte të tmerrshme, do të arrish ta përdorësh.

Do të shkojmë për të peshkuar shumë shpejt. Do të ngjitemi në malin Pikui së bashku, siç bënim para luftës. Së shpejti interneti do të jetë më i mirë dhe do të jem në gjendje të të thërras e të të lexoj një përrallë para gjumit.

Të lutem tregoi nënës tënde se e dua dhe se më merr malli të jem pranë jush. Ju dua thellësisht dhe mezi pres të të përqafoj.

Puthje dhe dashuri,

Babi

Gaza

Mohammed Hashem, 38-vjeçar nga Khan Younis, po e rrit djalin e tij 2-vjeçar i vetëm, pasi gruaja e tij, Reem, dhe djali i madh, Ismaili, kanë vdekur në një sulm ajror izraelit në dhjetor.

I dashur Yusef,

Nuk ka fjalë për t’i përshkruar tmerret që i kemi kaluar gjatë këtyre muajve të fundit. Vitin e kaluar jemi ulur në tavolinë si familje katëranëtarëshe, duke bërë plane për të ardhmen. Tani jemi vetëm ne të dy – dhe e vetmja shpresë që na ka mbetur është për të mbijetuar në të nesërmen.

Shpesh i mendoj piknikët e familjes në plazh të verës së kaluar. Vëllai yt Ismaili vraponte drejt detit dhe nëna jote e ndiqte, të dy duke qeshur. Unë qëndroja ulur duke të të mbajtur nën hije dhe duke kam shikuar –  mendoja më vete: Duhet të jem burri më me fat në botë.

Por në më pak se një vit, gjithçka ka ndryshuar.

Një ditë, tre muaj në luftë, kam shkuar të gjej bukë. Vëllai yt, Ismaili, ka dashur të vinte me mua, por nëna jote ishte shumë e sëmurë, prandaj i kam kërkuar që të qëndronte me të. Ti fillove të qaje dhe të mora nga krahët e saj, duke shpresuar se do t’i ofroja pak qetësi. Por kur ne jemi kthyer e kemi gjetur ndërtesën të rrënuar pasi ishte goditur nga një raketë izraelite.

Ti ke qenë shumë i ri për ta kuptuar këtë, Yusef. Natën ti më kërkon të t’i këndoj ninullat që nëna jote i ka kënduar për t’ju vendosur në gjumë. Por unë nuk i di të gjitha fjalët. Unë gjej fjalë të tjera qesharake dhe ti buzëqesh.

Kam qenë gjithmonë djali qesharak, por ty të duhet një baba, e jo kloun. Mendoj se sa kohë do të të duhet që ti ta harrosh nënën tënde dhe ninullat e saj. Ti ke filluar të pyesësh për të më pak – dhe nuk qan për të siç bëje dikur.

Ti nuk e meriton këtë, Yusef; asnjë fëmijë nuk e meriton.

Ti duhet të jesh duke luajtur kukafshehtas me vëllanë tënd. Në vend të kësaj, ti je i strukur në errësirë afër meje; duke u fshehur nga raketat izraelite, duke kërkuar mbrojtje nga sulmi i ardhshëm ajror.

Çdo natë vendosi dorën në zemrën tënde që rrah dhe jam mirënjohës që është duke rrahur akoma.

Falënderoj Allahun që je akoma gjallë dhe lutem që të jesh këtu edhe në mëngjes.

Ti je mësuar me zhurmat e eksplodimeve tani, madje disa net fle pa problem. Por trupi yt i vogël, i bërë grumbull afër timit, akoma kërcen nga instinkti.

Sa herë zgjohesh, gjejmë shkatërrimet që kanë ndodhur nga bombardimet. Ne ecim përgjatë rrënojave, dora jote e vogël në timen, ndërsa kërkojmë për ushqim. Ky nuk është vend për fëmijë. 

Në mesin e vdekjeve dhe shkatërrimeve që i kalojmë përditë – ti je drita që shndrit në errësirë, triumf mbi frikën.

Yusef nëse vdes para teje, dua ta dish sa shumë të kemi dashur. Shpresoj se do të rritesh duke e ditur vendin tënd në këtë botë. Shpresoj se duart e tua do të mbledhin ullinj nga pemët. Shpresoj se ne të dy do të kthehemi në plazh dhe të shikojmë perëndimin afër detit.

Im bir, dua ta dish se ekzistenca jote është akt i rezistencës, lirisë dhe shpresës.

Nuk është diçka për të cilën mund të mendoj tani, por e di këtë: Do të bëj gjithçka në fuqinë time për t’u siguruar se do t’i mbijetojmë kësaj lufte. Ne do të ngrihemi nga hiri dhe do të vazhdojmë të ekzistojmë.

Do të të mësoj të luash futboll dhe të notosh. Do të të mësoj t’i gatuash recetat e nënës tënde dhe t’i mbash mend ninullat e saj. Do të bëhem babai më i mirë që mund të jem.

Kur lufta të mbarojë, do të mbledhim pjesët e thyera dhe do ta gjejmë një mënyrë për t’i bashkuar përsëri. Ky është premtimi im.

Babai yt,

Mohammed Hashem

Afganistani

Ali është babai i dy vajzave adoleshente në Afganistan, të cilat nuk kanë qenë në gjendje të shkojnë në shkollë, që nga marrja e pushtetit nga talebanët në vitin 2021.

Vajzat e mia të dashura,

Po e shkruaj këtë letër për t’i ndarë mendimet dhe ndjenjat e mia me të dyja, me shpresën se do t’i lexoni kur të rriteni, sepse nuk e di nëse do të jem në gjendje t’i ndaj këto mendime dhe ndjenja të vështira me ju ballë për ballë. 

Çdo mëngjes zgjohem me një zemër të rënduar me dhimbje dhe fajësi. Duket se s’mund të bëj asgjë për ta ndryshuar realitetin e errët në të cilin jemi duke jetuar.

Ndërsa bëhem gati për punë dhe e shoh se asnjëra nga ju ose nëna nuk është duke u bërë gati për ta filluar ditën me mua, siç kemi bërë tre vjet më parë, një zjarr digjet brenda meje, duke e lënduar zemrën time të thyer.

Ndonjëherë mendoj se pse kam zgjedhur të kem fëmijë, kur i shoh vajzat e mia të zgjuara dhe të bukura të larguara nga mundësitë, të cilat doja që ju t’i kishit. Por pastaj më kujtohen ditët e gëzuara kur ju jeni lindur në familjen tonë.

Shoqëria në të cilën jam lindur dhe rritur ka qenë patriarkale, ku lindja e vajzave është konsideruar dobësi, madje edhe fat i keq. Çdo baba, dhe shumë nëna, në Afganistan luten për një djalë dhe rrallë e mirëpresin lindjen e një vajze.

Por nëna jote dhe unë nuk kemi mundur të kërkonim bekim më të madh në jetë sesa ju të dyja. Jam shumë krenar që jam babai juaj.

Nuk mund as të filloj të përshkruaj lumturinë dhe emocionet që i kam ndier në ditët e lindjes suaj.

Me secilën nga lindjet tuaja kam filluar t’i planifikoj të ardhmet tuaja me seriozitet të madh.

Nëna juaj dhe unë kemi debatuar dhe argumentuar për orë të tëra çdo ditë, se në cilat shkolla dhe universitete do t’ju dërgonim; edhe pse ishit akoma në kopsht. Nuk mund ta harroj sa krenar jam ndier në ditën tuaj të parë të shkollës. Jam ndier sikur ju do ta pushtonit botën dhe do t’i tregonit shoqërisë se vajzat nuk janë dobësi, por burim i një fuqie të madhe.

Vajzat e mia më të dashura, është shumë e vështirë t’i shkruaj fjalët këtu, për sa traumatike ka qenë për mua kur talebani u ka ndaluar shkollën dhe universitetin vajzave.

Kur i kam dëgjuar lajmet për herë të parë, jam ndier sikur dikush më ka shtyrë në një pus të thellë dhe të errët ku nuk ka pasur fare dritë. Jam i shqetësuar për nënën tuaj, për të gjitha gratë dhe vajzat e Afganistanit, por sidomos për ju të dyja – sepse vetëm një vit më parë ju kishit të ardhme të ndritur para jush dhe tani duket sikur ka vetëm errësirë përpara.

Dua që ju ta dini se sa krenar jam për juve kur e shikoj se, pavarësisht çdo gjëje, ju jeni duke u përpjekur të mësoni nga nëna juaj, nga televizori dhe nga gjithçka rreth jush. I çmoj buzëqeshjet që ju m’i jepni çdo ditë, edhe pse më duket sikur nuk i meritoj.

Pavarësisht errësirës dhe injorancës rreth nesh, nuk duhet t’i humbasim shpresat dhe duhet të inspirohemi nga gratë afgane të fuqishme dhe trime rreth jush, siç është nëna juaj. Dhe në ndërkohë, do të gjej mënyra për t’ju fuqizuar në çdo mënyrë të mundshme.

Jam i sigurt që këto ditë të errëta do të përfundojnë dhe ju premtoj se nuk do të dorëzohemi nga e ardhmja juaj.

Babai juaj i dashur,

Ali

Sudan

Mohamed Abakar Khatir, 61-vjeçar, është baba i dy djemve dhe dy vajzave. Ata janë duke jetuar në kampin e refugjatëve “Ambilia” në Adré, në kufirin e Çadit me rajonin Darfurin të Sudanit. Vitin e kaluar ai gati sa nuk vdiq, pasi është qëlluar në një sulm nga Forcat e Mbështetjes së Shpejtë dhe milicitë arabe afër shtëpisë së tyre në zonën Ardamata të El Geneina. Familja veçse është larguar nga një kamp tjetër refugjatësh atje. Ka pak gjasa që të kthehen në atdheun e tyre së shpejti.

Të dashur Ahmed dhe Anas,

Dua t’ju tregoj se e di se sa e vështirë është bërë jeta jonë. Ndonjëherë trishtohem se kemi humbur gjithçka, por ju kam ju të dyve, motrat e juaja dhe nënën tuaj, e për mua këto janë gjëja më e çmuar në jetë.

Tani jemi pa shtëpi, por ju premtoj se gjërat do të bëhen më mirë. Ne duhet të kemi besim. Unë e mbaj besimin se një ditë ëndrrat tona për edukim dhe jetesë më të mirë do të realizohen.

Ahmed – kur jam qëlluar nga milicia Janjaweed vitin e kaluar dhe gjithkush ka menduar se kisha vdekur -  ishe ti, djali im i dashur, ai që e  mbajte besimin se isha gjallë.

Ti i ke kaluar shumë pika kontrolluese i vetëm, për të arritur te unë dhe ke refuzuar të më lësh të vetëm. Ti më ke shpëtuar dhe ti dhe vetëm ti je arsyeja se pse jam gjallë sot.

Me fal që nuk mund t’ju jap gjërat që ju duhen. E di se të duhen shumë syzet dhe nuk mund të t’i blej tani për tani. Për shkak të lëndimeve të mia nuk mund të punoj më, përndryshe, Zoti e di, se do të pranoja çdo punë për t’ua bërë jetën më të mirë.

Ju premtoj se do të bëj gjithçka për t’ju parë duke studiuar në të ardhmen. Kur kjo luftë të mbarojë, ne do të shkojmë në tokën tonë të dashur, El-Geneina në Dafurin Perëndimor, me dinjitet dhe drejtësi.

Në mes të kësaj rrëmuje dhe mizorie që jemi duke e jetuar në Adré, e falënderoj Zotin që jemi akoma së bashku. Ky është bekimi ynë më i madh. Siç themi ne: “Të gjitha plagët zhduken përpos atyre të shpirtit”.

Ju të dy jeni shpresa ime se e ardhmja do të bëhet më e ndritshme.

Babai juaj