Miruna Troncota, profesoreshë në Universitetin Publik të Rumanisë dhe eksperte e çështjeve të Ballkanit Perëndimor, ka thënë se Rumania do të humbte argumentet për mos ta njohur Kosovën, po që se Serbia pajtohet për marrëveshje në kuadër të dialogut Kosovë-Serbi.
Në një intervistë në “Interaktiv” të KTV-së të premten, Troncota ka thënë se pa ndryshim zyrtar të qëndrimit të Serbisë, as Rumania nuk mund ta ndryshojë pozicionin.
Megjithatë, sipas saj, ka pasur raste të shumta e ngjarje në të cilat Rumania është treguar më shumë fleksibile ndaj Kosovës sesa vendet tjera mosnjohëse të Bashkimit Evropian.
Si njohëse e çështjeve të Ballkanit Perëndimor, Troncota ka thënë se tensionet në rajon kryesisht bëhen në “zona që dominohen nga serbët, që janë të lidhur me politikën në Beograd, në mënyrë për ta mbajtur jostabilitetin në këto shtete”.
Ajo ka thënë se kjo gjendje shkon në favor me qëndrimet e Serbisë.
Troncota ka punuar edhe në Bosnjë për një kohë. Sipas saj, ka dallim në mes të Asociacionit të komunave me shumicë serbe në Kosovë dhe Republikës Serbe në Bosnjë. Sipas saj, Asociacioni në Kosovë “do të ishte i integruar në sistemin lokal të qeverisjes” dhe do të “ishte garanci dhe rrugë drejt besimit”. “Dallimin” me Republikën Serbe e ka përmendur te “bllokimi i vendimeve” në Bosnjë.
Rumania është një nga pesë vendet e Bashkimit Evropian që ende s’e kanë njohur Kosovën, bashkë me Greqinë, Spanjën, Sllovakinë dhe Qipron.
Intervista e plotë:
KOHA: Do e fillojmë këtë intervistë vetëm një javë para se të shënojmë 15-vjetorin e shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Nuk janë të shumtë që e dinë se 15 vjet më parë, më 17 shkurt 2008, madje edhe në Rumaninë që ende nuk e njeh pavarësinë e Kosovës, është festuar për shpalljen e pavarësisë. Ka pasur edhe njerëz që kanë dalë rrugëve të qyteti të Kluzhit, atje ku minoriteti hungarez brenda Rumanisë kishte marshuar për ta festuar pavarësinë e Kosovës. Sidoqoftë, në Bukuresht, kryeqytetin e Rumanisë, ende asgjë s’ka ndryshuar sa i përket qëndrimit për Kosovën. Rumania mbetet një nga 5 vendet e Bashkimit Evropian që nuk e njeh pavarësinë e Kosovës. A mund të na tregosh pse ky qëndrim nuk ka ndryshuar këta 15 vjet?
MIRUNA TRONCOTA: Nuk ka ndryshuar në mënyrë zyrtare. Doja fillimisht ta vija këtë në theks sepse ani pse nuk ka pasur njohje formale dhe në njëfarë mënyre nuk e kemi pritur të ndodhte ndonjë ndryshim në këtë qëndrim. Sepse këshilltari i presidentit tonë që ka ofruar argumente për vendimin e mosnjohjes kur u shpall pavarësia, tash është ministër i Jashtëm i Rumanisë. Zotëri Bogndan Aurescu. Një ekspert i mirë i së drejtës ndërkombëtare. Kështu që ai e lidhi respektimin e qëndrimeve të shteteve për respektimin e sovraniteti të tyre, në rastin konkret të Serbisë sa i përket Kosovës. Kështu që përderisa nuk ka ndonjë ndryshim zyrtar të Serbisë sa i përket çështjes, Rumania ka thënë se nuk munde ta ndryshojë pozicionin e saj.
Por në ndërkohë, kishte shumë raste dhe ngjarje regjionale ku Rumania ka treguar më shumë fleksibilitet ndaj Kosovës sesa vendet e tjera mosnjohëse të Bashkimit Evropian. Në fakt, unë e kam shkruar një analizë vitin e kaluar për portalin “European Western”, që është një portal në gjuhën angleze, bashkë me Arolda Elbasanin, profesoreshën e famshme, e cila jeton në SHBA, por ka origjinë shqiptare dhe ne e kemi parë se si kanë ndryshuar vendet mosnjohëse në këto 15 vjet. Dhe bazuar në mënyrën e sjelljes së Rumanisë ndaj Kosovës, e kemi vendosur Tumaninë si një nga vendet me qëndrim më të butë ndaj Kosovës në krahasim me vendet e tjera mosnjohëse.
KOHA: Bashkë me Greqinë, apo jo....
MIRUNA TRONCOTA: Saktësisht. Bashkë me Greqinë dhe pjesërisht Spanjën dhe të tjerat kanë mbajtur një qëndrim më të fortë ndaj Kosovës. Për shembull, Rumania e ka lejuar madje edhe e ka ftuar Kosovën kur kishte takime regjionale, apo kur Rumania ishte në krye të Presidencës së Këshillit të Bashkimit Evropian. Kështu që në këtë kuptim nuk kishte kundërshti ndaj Kosovës. Ne kemi lejuar ministrat e Kosovës për të ndjekur ngjarjet regjionale e kështu me radhë. Mendoj se nëse në fillim, ish-presidenti ynë në atë kohë, Traian Basescu, bëri disa qëndrime të forta, të qarta kundër shpalljes së pavarësisë së Kosovës, mendoj se tash nuk është rasti i njëjtë, por gjithsesi qëndrimi i tanishëm mbetet i lidhur me pozicionin e Serbisë dhe në pajtim me të drejtën ndërkombëtare, siç e kanë thënë. Por po ashtu ne të gjithë e dimë se është një çështje politike po ashtu, apo jo?
KOHA: A ka frikë nga lëvizje secesioniste në vendin tuaj, posaçërisht në rajonin e Transilvanisë nëse Rumania do ta njihte Kosovën pa e bërë një gjë të tillë Serbia?
MIRUNA TRONCOTA: Mund të ketë paksa dyshime për një gjë të tillë. Por në njëfarë mënyre kjo është më pak e rëndësishme për Rumaninë do të thosha sesa ndikimi që mund të kishte njohja e Kosovës në Republikën e Moldavisë. Republika e Moldavisë, siç e dini, është një nga prioritetet tona dhe e dimë se një pjesë e territorit të Moldavisë – Transnistria është e okupuar nga ushtria ruse dhe tash në kontekstin e luftës në Ukrainë, situata madje është përkeqësuar atje. Kështu që praktikisht, ndryshimi dhe impakti i madh mund të ishte në Republikën e Moldavisë, sepse Tranistria do të thoshte të nesërmen “Në rregull, ju e njohët Kosovën e pavarur, na njihni edhe neve tash”. Që do të kishte ndikim të madh në Republikën e Moldavisë. Për Rumaninë si një shtet në Bashkimin Evropian që i ka kufijtë e saj të garantuar me Kushtetutën e saj dhe me një Kushtetutë që ka garanci të gjera për minoritetet, kjo ideja se mund të kishte ndikim te minoriteti hungarez është absurde. Kështu që nuk ka dyshime të vërteta për secesionizëm atje, por më shumë një diskutim politik.
KOHA: E kam hulumtuar çështjen e mosnjohjes së Kosovës nga Rumania dhe kam folur edhe me njerëz të tjerë në Bukuresht për këtë gjë. Marrëdhëniet ndërkombëtare funksionojnë në bazë të interesave, apo jo. Dhe ka edhe të tillë që thonë se Rumania nuk e ka njohur pavarësinë e Kosovës, duke e përdorur këtë si mundësi për të përmirësuar pozitën e vllahëve në Serbi. Rreth 30 mijë vllahë jetojnë në Serbi, apo jo.. Sa qëndron ky argument.. Apo fuqia ekonomike e Serbisë. Kur i shihni marrëdhëniet tregtare mes Rumanisë dhe Serbisë janë disproporcionale në raport me tregtinë mes Kosovës e Rumanisë. A janë këto arsye po ashtu të rëndësishme pse Rumania nuk e ndryshoi qëndrimin ndaj Kosovës?
MIRUNA TRONCOTA: Atëherë, definitivisht duhet thënë se Serbia është një aleat historik e tradicional i Rumanisë. Dhe ne kemi një thënie: “Serbia dhe Deti zi janë fqinjët tanë më të mirë”. Ndonëse jo tash me këtë kontekstin e luftës në Ukrainë. Veçanërisht në kontekstin që Serbia po mban një qëndrim të dyanshëm ndaj Federatës Ruse, duke qenë po ashtu vendi i vetëm që nuk ka vendosur sanksione ndaj Rusisë. Mendoj se kjo i ka vendosur raportet mes Rumanisë e Serbisë në pozitë shumë të vështirë. Mirëpo edhe vetë kam hulumtuar se cili është investimi më i rëndësishëm i Agjencisë sonë Ndërkombëtare të Zhvillimit që është e lidhur me Ministrinë tonë të Jashtme dhe Republika e Moldavisë dhe e Serbisë kanë pasur investimet më të larta, investime qeveritare.
Kështu që ekonomia ka rëndësi, por po e them prapë, qëndrimi zyrtar që qeveria dhe presidenti ynë kanë si bartës të marrjes së vendimeve në politiken e jashtme në Rumani, për rastin e Kosovës ka të bëjë me të drejtën ndërkombëtare dhe jo të tjera argumente.
KOHA: Por qëndrimi juaj nuk ka ndryshuar as kur Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë, Serbisë, përmes opinionit të lëshuar më 2010 ka saktësuar se ‘shpallja e pavarësisë së Kosovës nuk e ka shkelur të drejtën ndërkombëtare.”
MIRUNA TRONCOTA: Paj, po. Unë nuk jam eksperte e së drejtës ndërkombëtare, por kam lexuar se vendimi nuk e ka konfirmuar legalitetin e vendimi të marrë në Parlament për shpalljen e pavarësisë, por ka thënë se shpallja e pavarësisë në vetvete nuk e ka shkelur të drejtën ndërkombëtare. Por në fakt kjo nuk është ekuivalente që do ta bënte pavarësinë legjitime.
Por si eksperte e marrëdhënieve ndërkombëtare do ta shihja si një konfrontim të fuqive më të mëdha. Ne nuk mund ta shmangim rolin e Shteteve të Bashkuara në tërë këtë proces dhe përplasjen e vizioneve mes SHBA-së dhe Federatës Ruse për çështjen e Kosovës. Dhe tash që po materializohet edhe në këtë luftë fatkeqe të agresionit rus në Ukrainë. Është pra po ashtu edhe për luftën mes fuqive të mëdha dhe jo vetëm të së drejtës ndërkombëtare, apo jo..
KOHA: Në javët apo muajt e fundit ka një përpjeke të shtuar për të zgjidhur mospajtimet mes Kosovës dhe Serbisë me të ashtuquajturin plani-franko gjerman, që tash Bashkimi Evropian po thotë se është BE-ja autor i këtij propozimi. Ndonëse ende ky propozim nuk është bërë publik, por nga ajo që kemi mësuar në plan nuk përfshihet njohja eksplicite e ndërsjellë mes Kosovës dhe Serbisë. Pra jo njohje formale. Nëse do të arrihej kjo marrëveshje kështu dhe Serbia nuk do ta njihte Kosovën, por as nuk ta pengonte Kosovën për t’u anëtarësuar në organizatat ndërkombëtare: a mendoni se qëndrimi i Rumanisë ndaj pavarësisë së Kosovës do të ndryshonte?
MIRUNA TRONCOTA: Edhe pse e thashë në fillim të intervistës se Rumania është treguar nga vendet me qëndrim të butë ndaj Kosovës në mesin e 5 shteteve mosnjohëse, duke treguar paksa fleksibilitet në rastin e Kosovës, në këtë vendim të veçantë, mendoj se do të ishte më e komplikuar. Dhe duhet të marrim për bazë edhe elementet e tjera të kontekstit. Për shembull, presionin e zgjedhjeve të brendshme. Në vitin 2024 ne do t’i kemi zgjedhjet kombëtare. Si për zgjedhjen e presidentit të ri dhe zgjedhjet parlamentare. Kështu që ky kontekst mundet të ndikojë që t’i bëjë disa akterë, sikurse presidentin apo ministrin e Jashtëm, të mendojnë për koston politike që do të kishte vendimi i njohjes së Kosovës.
KOHA: Po thoni se zhvillimet e brendshme kanë më shumë rëndësi sesa aspektet ndërkombëtare. Nëse Greqia do të merrte një vendim të tillë, që shihet që është një nga vendet që është afër për ta njohur Kosovën nga 5 vendet mosnjohëse, a nuk do të përcillej kjo nga Rumania?
MIRUNA TRONCOTA: Definitivisht besoj se kjo do të duhej të vendoste presion mbi Rumaninë. Sepse argumenti për mosnjohje ishte që: Ne duhet ta respektojmë vendimin e Serbisë derisa të arrihet një marrëveshje në rastin e Kosovës. Kështu që nëse Serbia do të pajtohej të kishte një marrëveshje, do të ishte hap logjik për Rumaninë për të bërë një gjë të tillë. Por çfarë po argumentoja nuk ishte se politika e brendshme nuk është siç disa thonë për frikën nga lëvizjet secesioniste, por është një kombinim i fokusit në të drejtën ndërkombëtare, por edhe në pasojat e një vendimi të tillë.
Kështu që, definitivisht mendoj se sidomos në kontekst të NATO-s dhe presionit të shumtë amerikan, njohja e Kosovës do të ishte një hap për ta konsideruar nga Rumania. Do të ishte vështirë për Rumaninë të gjente argumente të tjera nëse Greqia e vendet e tjera do ta njihnin Kosovën.
KOHA: A ka pasur ndonjë debat të brendshëm në Rumani për Kosovën, sidomos pas agresionit rus në Ukrainë në shkurt të vitit të kaluar?
MIRUNA TRONCOTA: Fatkeqësisht ka pasur diskutime, por më shumë të lidhura rreth Ballkanit. Dhe krejt këto lidhen me lajmet ndërkombëtare që janë plasuar. Fatkeqësisht vetëm lajme alarmuese kanë qarkulluar. Unë personalisht jam ftuar disa herë në Televizionin Publik të Rumanisë për të komentuar zhvillimet politike në Ballkan. Sidomos për të biseduar për çështjen e tensioneve në kufij mes Kosovës e Serbisë. Për të diskutuar çështjen e targave e të tjera çështje. Dhe diskutimet nëse një luftë e re po fillon në Ballkan. Sepse kështu alarmohej në media. Kishte tensione që ishin zhvilluar. Dhe mendoj se kjo pamje negative që e ka asociuar Kosovën me tensione e probleme me Serbinë nuk e ka ndihmuar publikun rumun për ta kuptuar situatën këtu. Dhe më kujtohet se kur isha vetëm studente e nivelit master dhe kur erdha për herë të parë në Kosovë, prindërit e mi, që janë njerëz të arsimuar, porse të ndikuar nga ajo që kanë parë në televizion, më pyesnin: “A është Kosova vend i sigurt që ti të shkosh atje apo duhet të kesh kujdes me kë po ec në rrugë?” dhe ajo kishte shumë ndikim tek unë para se të arrija në Kosovë. Por realiteti ishte shumë ndryshe... Kështu që besoj se gjërat po ndryshojnë... p.sh tash kam shumë studentë të mi të doktoratës që janë të fokusuar në hulumtime rreth çështjes së Kosovës e Serbisë dhe Ballkanin Perëndimor. Dhe tash pra ka më shumë ekspertizë dhe interes në Rumani për Ballkanin Perëndimor. Por në përgjithësi, opinioni publik në Rumani nuk është shumë i interesuar se çfarë ndodh këtej.
KOHA: Ju keni një përfaqësues për Ballkanin Perëndimor, apo jo?
MIRUNA TRONCOTA: Jo. Ne kemi një departament brenda Ministrisë së Jashtme që merret me Ballkanin Perëndimor. Integrimi i Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Evropian definitivisht është një nga prioritetet tona të politikës së jashtme. Një gjë e tillë është në të mirën e të gjithëve dhe dua ta theksoj se Ballkani Perëndimor është evropian tashmë dhe se nuk ka nevojë ta dëshmojë një gjë të tillë, por vetëm të ecë para drejt progresit, që është një nga prioritetet tona.
"Tensionet në Ballkan i shkojnë në favor qëndrimeve të Serbisë"
KOHA: E përmendët çështjen e sigurisë. Sa vëreni se është e shqetësuar Rumania sa i përket mundësisë së përshkallëzimit të situatën në Ballkanin Perëndimor?
MIRUNA TRONCOTA: Po. Pasi filloi lufta në Ukrainë dhe specifikisht tensionet në Republikën serbe në Bosnjë gjatë zgjedhjeve atje dhe pasigurive që ndërlidheshin me zgjedhjet, çështjet e sigurisë ishin diskutuar si kërcënime dhe të gjithë e dimë se në Madrid, në Samitin e NATO-s verën e kaluar, siguria në Bosnjë është diskutuar dhe cilësuar si shqetësuese, madje edhe në koncept-dokumentin strategjik. Pra, ky asociim i frikës dhe jostabilitetit dhe kërcënimeve si në Bosnjë dhe Kosovë, në njëfarë mënyrë janë keqpërdorur nga disa politikanë, për ta krijuar imazhin e ekzagjeruar të këtij jostabiliteti.
Nëse i shihni komunitetet ku krijohen këto probleme, janë zona që dominohen nga serbët që janë të lidhur me politikën në Beograd, në mënyrë për të mbajtur jostabilitetin në këto shtete. Atëherë e kuptoni se kjo gjendje shkon në favor me qëndrimet e ndara në dysh të Serbisë - mes Rusisë e Bashkimit Evropian.
KOHA: Dhe si e vlerësoni këtë tolerancë të Perëndimit ndaj Beogradit sepse shumë kritikë kanë vërejtur se jo vetëm që Serbia nuk ka vënë sanksione ndaj Rusisë, por po e luan edhe lojën e dy karrigeve në politikën e jashtme dhe po provon të shkaktojë probleme në të njëjtën kohë sikurse në Bosnjë-Hercegovinë, Kosovë apo edhe në Mal të Zi. Çfarë vlerësimi keni ju për këtë?
MIRUNA TRONCOTA: Po. Është e qartë se presioni i ri që vjen nga Washingtoni në fund të vitit të kaluar dhe me iniciativën franko-gjermane, duke kulmuar me vizitat që po bën Lajçaku prej Prishtinës e në Beograd, po tregon se fuqitë e mëdha, një dekadë pas Marrëveshjes së Brukselit, e kanë humbur durimin. Sidomos pas kontekstit dhe telasheve me luftën në Ukrainë. Fuqitë e mëdha në BE dhe NATO nuk kanë më durim për këto lloj sjelljesh. Nga kjo perspektivë, do të thosha se kemi arsye të bazuara të presim që në mes të këtij viti, ndoshta në pranverë apo verë, të kemi një marrëveshje mes Serbisë dhe Kosovës dhe do të shohim se me çfarë kushte do të jetë ajo marrëveshje. Por një marrëveshje e tillë duket se do të miratohet dhe do të jetë në të mirë të të gjithë akterëve.
KOHA: Si e shini ju marrëveshjen më të mirë: njohje e ndërsjellë apo një marrëveshje të ndërmjetme për t’i dhënë Perëndimit edhe pak kohë, 5 apo 10 vjet dhe për t’ia lënë këtë gjë së ardhmes?
MIRUNA TRONCOTA: Mendoj se marrëveshja më e qëndrueshme do të ishte ajo që nuk do të imponohej nga jashtë. Pra, një marrëveshje që do të kishin pronësi Kosova dhe Serbia.
KOHA: Nuk duket diçka aq e mundur....
MIRUNA TRONCOTA: Është e vërtetë. Është e vërtetë. Por nëse nuk ndërmerrni pronësinë në këtë marrëveshje, atëherë nuk është e qëndrueshme. Pas një apo dy vjetëve e njëjta marrëveshje do të sulmohet prapë. Dhe e kemi këtë shembull të marrëveshjes së Brukselit. Kishte 10 vjet që nuk kishte zgjidhje konkrete. Dhe në rastin e Kosovës, nuk mendoj se do të kishte mundësi të bëhej një gjë e tillë pa i gjetur zgjidhje Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe... Dhe tash ka një draft-propozim nga FES-i që përmban disa perspektiva ligjore serioze.
E kam lexuar ditë më parë dhe tashmë kemi diçka në tavolinë në të cilën mund të punohet dhe në anën tjetër, Serbia duhet që definitivisht të përfshihet në njohjen e Kosovës duke i ofruar Kosovës një stabilitet territorial në mënyrë që të ndërtohet besimi. Kështu që kjo marrëveshje duhet që në mënyrë përfundimtare të jetë në avantazh të qytetarëve të të dyjave vendeve.
"Asociacioni nuk është si Republika Serbe"
KOHA: Meqë keni punuar në Bosnjë për një kohë, ka frikë që qarkullon në Kosovë se Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe do të ishte vetëm një kopje tjetër e Republikës serbe në Bosnjë. Këta zëra kritikë thonë se do të kishim një entitet që do ta minonte sovranitetin e Kosovës në të ardhmen... Si e shihni ju këtë argument?
MIRUNA TRONCOTA: Do të thosha se ky është një vështrim negativ. Republika serbe ishte dizajnuar në Dejton dhe konteksti i Marrëveshjes së Dejtonit është totalisht ndryshe nga konteksti i këtij draftit të FES-it, i cili duhet t’i nënshtrohet Kushtetutës së Kosovës. Dhe mendoj se ky është një hap i madh përpara. Të kesh një Asociacion të Komunave me Shumicë Serbe, i cili do të ishte i integruar në sistemin lokal të qeverisjes së Kosovës. Kjo është një garanci dhe rrugë drejt besimit. Derisa, në rastin e Bosnjës, do të thosha se definitivisht se sistemi i Dejtonit dhe abuzimi me veto i Republikës serbe për t’i bllokuar vendimet nuk është i qëndrueshëm. Kështu që Marrëveshja e Dejtonit duhet të ndryshojë në Bosnjë dhe Kushtetuta e Kosovës siç e dimë është nga më gjenerozet në respektimin e të drejtave të minoriteteve, kështu që janë të gjitha premisat për të besuar se nëse vetëm do të kishte vullnet politik, ky asociacion vetëm sa do të ndihmonte integrimin dhe bashkëpunimin e minoritetit serb me shqiptarët...
KOHA: Siç na thatë ju e shumë të tjerë, Kushtetuta e Kosovës është e moderuar sa u përket të drejtave të minoriteteve: atëherë pse na duhet një krijesë tjetër juridike?
MIRUNA TRONCOTA: Nuk do të thosha se është një tjetër krijesë. Është një formë e garancisë dhe ndërtimit të besimit. Mendoj se qytetarët serbë në shumë raste kanë treguar se nuk janë integruar plotësisht dhe kishte incidente për të cilat ju e dini më mirë se unë dhe ende ka frikë për vizitë në Mitrovicën e Veriut.
KOHA: Por a nuk do t’i ndante ata dhe t’i vendoste ata në një flluskë, një tjetër krijesë, që do t’i bënte ata sikur të jetonin në një ishull.
MIRUNA TRONCOTA: Nuk do të thosha se kjo krijon ndjenjën e një ishulli, por të një ishulli që bashkëpunon me një arkipelag, me ishujt e tjetër që janë asambletë dhe asociacionet e komunave të tjera që funksionojnë në Kosovë. Pra duke e parë se si Kosova është e organizuar në qeverisjen lokale kjo vetëm sa do ta kompletojë peizazhin dhe në një mënyrë mendoj se gjithashtu është provë e besimit. Është gjithashtu provë dhe garanci se shteti i Kosovës tani ka aftësinë institucionale për t’i trajtuar qytetarët serbë si shtetas të Kosovës dhe të shmangë frikën se të drejtat e tyre mund të abuzohen dhe mendoj se ky është edhe një test i maturisë për institucionet e Kosovës.
KOHA: Pyetja ime e radhës ka të bëjë me përvjetorin që për koincidencë është me 10 shkurt të vitit 2007, dy protestues në Prishtinë, Mon Balaj dhe Arben Xheladini, u vranë nga dy pjesëtarë të UNMIK-ut, që rastisën të ishin shtetas rumunë. Deri më tani nuk është vënë drejtësia për këtë rast, a ka qenë ky rast në media në Rumani dhe cili është mendimi juaj për këtë?
MIRUNA TRONCOTA: Nga ajo që mbaj mend ishte diskutuar atëherë në vitet 2007-2008, por për shkak se ishin në mision ndërkombëtarë nuk kishte lidhje direkte mes shtetësisë së tyre dhe në njëfarë mënyre edhe drejtësia është më e vështirë të arrihet, sepse në rastin e misioneve ndërkombëtare dhe rasteve me protesta si rasti në fjalë, punëtorët mbrohen nga ligjet ndërkombëtare, prandaj do të them se rasti është specifik dhe nuk duhet të lidhet me shtetin e Rumanisë, ndoshta veprimet e tyre ishin vendosur nga kontaktet dhe duhet të shikohen si individuale.
KOHA: Edhe Amnesty International e kishte dënuar atë që kishte ndodhur dhe ishte protestë e qartë civile kundër planit të Ahtisaarit dhe ishte organizuar nga partia e tanishme në pushtet, por dua ta di mendimin tuaj për këtë çështje.. Pyetja ime e fundit është se si i vlerësoni marrëdhëniet e përgjithshme mes Rumanisë dhe Kosovës
MIRUNA TRONCOTA: Qëkur kam nisur të shkruaj dhe të studioj, Kosovën e kam bërë më të mirën për të krijuar lidhje dhe për të bërë intervista. Unë jam edhe shkrimtare, jo vetëm analiste politike. Isha e ftuar në “Polip Festival”, festivali i letërsisë në Prishtinë. E kam intervistuar Jeton Neziraj, në një prej revistave më të njohura të kulturës në Rumani. Kam ftuar regjisorin e “Dokufestit” në Bukuresht dhe ai e prezantoi festivalin dhe si rezultat kemi bërë një ekspozitë me fotografi në qendër të Bukureshtit dhe studentët e mi kanë marrë pjesë në Universitetin Veror të Prishtinës dhe kur u kthyen në universitet, organizuan një ekspozitë të madhe me fotografi me përjetimet e tyre në Prizren dhe Prishtinë.
Kështu që, kam ndjenjën se sidomos në fushën e kulturës ka shumë bashkëpunim dhe kontaktet mes njerëzve për shembull në projektin “Erasmus”. Unë jam në Prishtinë si rezultat i bashkëpunimit me Universitetin e Prishtinës. Pra nga kjo pikëpamje, mendoj se jemi edhe më të lidhur dhe pajtohem me ju se ka nevojë për më shumë diskutime publike në mediat rumune për situatën reale në Kosovë dhe në mendjet e njerëzve kufijtë janë vetëm konstruksione kulturore. Dhe të gjithë e dimë këtë.
