Rrugëtimi i KOHËS për në Ukrainë: Postblloqe e kontrolle të rrepta

Shehyni është fshati i parë i Ukrainës sapo e kalon kufirin e Polonisë. Në këtë fshat vërehen gjurmët e luftës. Sapo të hysh në këtë fshat, sheh vetura të shumta private që po presin njerëz nga Ukraina që po rikthehen në vendin e tyre. Rruga deri në Lviv, qytetin më të afërt në këtë shtet, kontrollohet nga policë e ushtarë ukrainas

Qyteti ukrainas i Lvivit në kohë lufte duket i largët për vendet paqësore. I largët është veçanërisht për kosovarët.

Për të arritur në këtë qytet, që është bërë pikë shprese për refugjatët, por që rrezikon të kthehet në vatër lufte, duhet ta kalosh Medykan, fshatin kufitar të Polonisë. Medyka ka një distancë prej rreth 12 kilometrash nga Przmesyli - qytet që konsiderohet si “zemra”’ e Polonisë Lindore. Me afërsisht 2 mijë 400 banorë, ky fshat vazhdon të jetë destinacion i miliona ukrainasve që po ikin nga agresioni i presidentit të Rusisë, Vladimir Putin.

Në një perimetër prej rreth një kilometri, në këtë zonë janë dy pika kufitare. Në njërën prej këtyre pikave kalojnë veturat e autobusët. Numri i tyre është i madh. Pjesa dërrmuese bartin refugjatë, kryesisht nga qytetet tashmë të shkatërruara. Pika tjetër është më pak e ngarkuar. Ka veç shteg këmbësorësh dhe ata mund të përdorin autobusët vetëm pasi ta kalojnë kufirin.

Vula e rrallë

Një derë e hekurt lëvizëse përbën portën hyrëse. Janë dy sportele që merren me kontrollin e pasaportave. Të martën e 21 marsit, në ndërresë ishin dy police. Të dyja rreth të tridhjetave.

Pasaporta e Kosovës nuk u bën problem, ndonëse e kontrollojnë me shumë sesa pasaportat e udhëtarëve të tjerë. Por vula e këtij shteti nuk mjafton që gazetarët kosovarë të shkojnë për raportim te vatrat e luftës në Ukrainë.

Posa ta kalosh këtë objekt, duhet ta përshkosh një shteg të ngushtë, me tela e gjemba përreth. I ngjason një oborri burgu.

Krejt pamje tjetër ka pika e kontrollit të pasaportave për këmbësorë në rajonin e Ukrainës.

Në këtë kohë, kur burrat ukrainas janë të angazhuar në luftë, një pjesë e madhe e grave janë të vendosura në pikat kufitare.

Një grua bionde rreth të dyzetave, merr dhe e shikon pasaportën. Provon ta konfigurojë në sistem. Duket se nuk i bën.

“E paske pasaportën e kualitetit të dobët”, thotë me një gjysmë qeshje. Nuk pyet fare për atë nëse Ukraina s’e njeh Kosovën si shtet dhe rrjedhimisht s’i pranon pasaportat e saj.

Por “kualitetin e dobët të pasaportës” e ndihmon karta identifikuese e gazetarit. Sapo e sheh, e vendos vulën.

“Paçi udhëtim të bukur, edhe pse nuk e di se sa i bukur mund të jetë udhëtimi në këtë kohë në Ukrainë”, thotë ajo sërish duke qeshur.

Një rrugicë edhe më e ngushtë prej këtij sporteli të dërgon në rrugë kryesore. Nga aty, shihen autobusë e mjete të tjera që futen nga pika tjetër në Ukrainë.

Tashmë je në fshatin Shehyni në Ukrainë.

Rikthimi

Atë ditë në atë fshat kishte veçanërisht shumë vetura, siç treguan vetë njerëzit që frekuentojnë përditë nëpër këtë pjesë. Disa ukrainas kishin dalë për t’i pritur familjarët refugjatë, që kishin vendosur të ktheheshin sërish në vendet e tyre. Arsyet e tyre ishin të ndryshme.

Dikush po kthehej për të bindur të tjerë familjarë që ta braktisnin vendin, dikush për ta kryer ndonjë punë, e të tjerë për t’iu bashkuar rezistencës. Në të tilla raste ka edhe gra. Nuk janë të pakta në numër.

Burrat kryesisht presin mos po shohin ndonjë refugjat, që kërkon të kthehet në shtëpi. Vetë ata e kanë kaluar kufirin e kanë dalë në Poloni, për t’u bërë zgjidhje familjarëve. Sapo u gjejnë strehim, kthehen në vatrat e luftës, veshin uniformat e kapin armët. ”Nuk është zgjidhje e mirë të udhëtosh me ndonjë prej këtyre veturave private. Nuk u besojnë shumë të huajve”, thotë Nikita, një 16-vjeçar ukrainas që tashmë ka një muaj që del për të kryer punë vullnetare në pikën kufitare në Ukrainë.

Por, të rrallë janë autobusët që të dërgojnë në Lviv, qytetin ukrainas që është kthyer në qendrën e funksionimit të shtetit. Lviv funksionon edhe për qytete që tashmë janë të shkatërruara e në duar të ushtarëve rusë.

Një pjesë e rrugës duhet të kalohet në këmbë. Rruga është e mundimshme, veçanërisht nëse je vetë dhe e ke për herë të parë rrugëtimin në këtë zonë. Edhe ato pak shënjime nëpër këto rrugë janë me shkronjat cirilike.

Një shitore fshati tregon që ka jetë në atë zonë. Në grilat e çelikta, që dukën si të mos jenë ngjyrosur kurrë, janë të vendosura shumë produkte që tashmë janë mbuluar me pluhur. Këtu nuk mund të paguash asgjë me euro. Pyetjes se sa rivnia ukrainase (valuta vendase) janë të barabarta me një euro, zor që i gjen përgjigje në këtë fshat.

“Sa është vlera e euros?”, kundërpërgjigjet me pyetje shitësja.

Pak metra mbi këtë vend është një objekti vjetër. Duket i braktisur. Një 12-vjeçar i këtij fshati, i vetmi që gjendet në rrugë e që kupton anglisht, tregon se ky objekt është stacioni i autobusëve. Janë krejt 3 peronë në këtë stacion. Duket që qarkullimi nga ky fshat nuk është i shpeshtë.

Në atë stacion gjen veç një punonjëse. Kjo grua rreth të gjashtëdhjetave, me flokë të thinjura, bën me dorë nga pika ku duhet të pritet për autobus, sapo e dëgjon emrin
“Lviv”.

Për t’u nisur duhet pritur 2 orë.

Hallet e udhëtarëve

Në stacion nuk ka asnjë njeri. Udhëtarët nisin të mblidhen 45 minuta para nisjes së autobusit.

E para vjen një grua rreth të shtatëdhjetave. Me vete ka dy çanta. Pas saj, një grua tjetër. Edhe kjo ka shumë qese. Pjesa e fundit e autobusit mbushet me gjërat e këtyre dy grave.

Autobusi mbushet e niset në terminin e zakonshëm. Të tillë autobus, kaq të vjetër, zor të gjesh në Kosovë, madje edhe në zonat e thella. Mbulesat e karrigeve aty-këtu janë të grisura. Shenja të papastërtive në formë hartash janë të ‘stampuara’ anembanë autobusit.

Heshtja mbretëron teksa autobusi niset. Qetësinë e prishin tre djem të rinj -adoleshentë të ulur kah fundi i autobusit. Janë të vetmit persona me të cilët mund të komunikosh.

Pyetjes se pse po kthehen sërish refugjatët që një herë e kanë braktisur vendin, Bohuslavi, një 19-vjeçar nga qyteti i Lvivit, i përgjigjet me ngrehje të supeve.

“... ndoshta se e kanë parë që këto ditë gjendja në Lviv është e qetë”, thotë ai.

“Tri ditë më parë, njerëzit filluan të frikësohen të jetojnë edhe në Lviv”, vazhdon ai.

Lvivi ka qenë qytet i qetë për disa javë. Nuk është prekur fare nga luftimet. Por, më 18 mars, tri ditë para rrugëtimit tonë për në këtë qytet, u dhanë sinjale të forta nga ushtria ruse që megjithatë as Lvivi nuk është vend i sigurt.

Në orën 6 të kësaj dite, sirenat u dëgjuan në të gjithë qytetin e Lvivit. Një gjë e tillë ndodh shpesh në këtë zonë. Por atë ditë, alarmi nuk ishte i rremë. Tym i madh po dilte nga vendi ku ndodhej aeroporti ndërkombëtar “Lviv Danylo Halytskyi”, që ka rreth gjashtë kilometra distancë nga qendra e qytetit.

Andriy Sadovy, kryetar i Lvivit, nuk kishte siguruar se qyteti tash e tutje do të ishte i sigurt.

“Është kohë luftë, asgjë nuk mund të parashikohet”, kishte thënë ai.

Kaq mjaftoi që më 19 mars, shumë refugjatë të merrnin vendimin për t’u larguar nga qyteti. Kështu na tha edhe një vullnetar, që kishim takuar ditë më parë në Medyka.

“Pas sulmit në aeroport, gjithë natën kishte ardhje të refugjatëve. Njerëzit ishin frikësuar”, tregoi ai.

Por, dy ditë të tjera të qeta do t’ua kthenin shpresën ukrainasve.

“Pasi e panë që sulmet nuk po vazhdojnë, qytetarët tashmë kanë filluar të kthehen”, thotë Buhoslavi.

Vetë ai udhëton çdo ditë për në Poloni, për t’i ndihmuar refugjatët ukrainas.

“Njerëzit në Ukrainë nuk kanë dalë kurrë jashtë shtetit. Së paku, shumica e tyre. Ata nuk e dinë si të sillen në një vend tjetër, dhe për më tepër, janë të rrallë njerëzit që flasin ndonjë gjuhë tjetër. Është shumë e vështirë për ta”, tregon ai.

Dhe, ashtu është në të vërtetë. Nga i gjithë autobusi, vetëm tre adoleshentë kuptojnë gjuhën angleze. Pjesa më e madhe e njerëzve të tjerë nuk e dinë as çfarë gjuhe është. Një grua i thotë diçka në gjuhën ukrainase Borislavit. Krejt çka kuptohet nga KOHA është fjala “engliski”.

“Po pyet a jeni anglez”, tregon ai.

Posa kjo grua e kupton që në autobus ndodhet një gazetare, fillon të ankohet.

“E gjithë bota po e mbron Rusinë. Mua para 7 vjetësh më është vrarë vëllai nga rusët. As atëherë askush nuk e ndihmoi Ukrainën”, thotë ajo në ukrainishte, teksa Buhislavi përkthen.

Shoferi i autobusit, kthen shpeshherë kokën mbrapa, për të parë se kush po flet.

“Unë kam dy djem në luftë. Ndoshta s’do t’i shoh më”, thotë ajo me një qeshje të pazakontë për një rrethanë të tillë.

“Po qeshi nga derti. S’e di a po me kuptoni”, shton.

Dy dhëmbë të arit i vërehen nga larg. Në fakt, dhembët ngjyrë ari te gratë e moshuara të Ukrainës, janë shumë të shpeshtë.

Pesë postblloqe deri në Lviv

Kanë kaluar 20 minuta rrugë.

Tashmë autobusi ka filluar të lëvizë më ngadalë. Në rrugë mund ta shohësh postbllokun e parë të Policisë së Ukrainës. Dhjetëra vetura presin në radhë, derisa pasagjerët kontrollohen e japin sqarime se pse po udhëtojnë drejt Lvivit.

Një polic bën me shenjë që autobusi mund të vazhdojë.

“Zakonisht autobusët i kontrollojnë. Por, për autobusë lokalë që kanë linja të brendshme në Ukrainë, nuk kontrollojnë edhe aq shumë. Por, po të udhëtoje me autobus që ka ardhur nga Polonia, do të kontrollonin më shumë”, thotë Buhoslavi.

Duke lënë prapa dhjetëra vetura që presin për kontroll, autobusi vazhdon rrugën për në Lviv.

Dallimi i rrugëve të Ukrainës me të Polonisë është i madh. Këtë e vëren nga shkundjet e shpeshta që t’i shkakton autobusi. Rreth 15 minuta më pas, duhet të ndalesh në postbllokun e radhës. Një i ri që nuk duket se ka uniformë policie, por që mban armë të gjatë, futet deri te shoferi.

Flet diçka me të. Nuk dëgjohet asnjë zë tjetër. Shikon gjithë autobusin, përshëndetet me shoferin dhe del jashtë.

Autobusi e vazhdon rrugën.

Ndalet edhe në dy postblloqe, por pasagjerët nuk kontrollohen detajisht.

Në postbllokun e katërt, një nga policët të kërkon dokumentin e identifikimit. Teksa e hap çantën për ta nxjerrë pasaportën, dikush nga udhëtarët i drejtohet me “zhurnalist” duke ia bërë me dije se është një gazetare.

Polici posa e kupton që je nga Kosova, kërkon një dokument që dëshmon që je gazetare. E analizon me kujdes, dhe kjo i mjafton për ta konsideruar të pranueshëm për vazhdimin e rrugëtimit në Ukrainë.

Rrugëtimi vazhdon. Autobusi shkon deri në një stacion brenda, për të parë nëse ka ndonjë udhëtar. Pret rreth 5 minuta dhe sërish niset për në Lviv.

Nuk vonon shumë dhe nga larg duket postblloku i pestë. Është dukshëm më i madh se të tjerët. Një rreth betoni e dallon. Përreth ka plot thasë të bardhë. Tanimë këtu nuk ka njerëz me uniformë të policisë, të gjithë janë me uniforma ushtarake, por ka edhe persona civilë.

Një burrë flet me nervozizëm, kur sheh që po tentojmë të bëjmë fotografi.

"Mos fotografo. Fotografimi e incizimi i këtij postblloku është i ndaluar. Mund të shkosh për këtë në burg”, përkthen Buhislav.

Kërkim-falja e qetëson këtë burrë. Rrugëtimi vazhdon.

Një tjetër grua , rreth të katërdhjetave, tregon se pse po kthehet.

“I kam lënë fëmijët në Poloni. Po kthehem te burri. Atij dhe ushtarëve iu duhet ndihma jonë”, thotë ajo. Por, kur pyetet për emrin, refuzon ta tregojë, madje pyet me dyshim se pse një gazetare mund të ketë interes për emrin e saj.

Dhjetë kilometra para se të arrijë në Lviv, autobusi ndalon.

“Këtu është stacioni i fundit”, përkthen Buhislavi.

Tashmë duhet gjetur një tjetër autobus që të dërgon deri në qytet.

Ka dhe të tjerë njerëz që duan të shkojnë në qendrën e Lvivit. Pas 15 minutash, autobusi arrin. Për herë të parë sheh shumë burra ukrainas. Deri tani mund ta hasje aty-këtu ndonjë burrë që po kthehej në Ukrainë, pasi kishte strehuar familjen. Atmosfera në këtë autobus ngjan krejt normale.

Pesëmbëdhjetë minuta më vonë arrin në qendër të Lvivit. Në pamje të parë, qyteti ka gjallëri e duket krejt i zakonshëm. Por kjo është vetëm pamja e parë e qytetit. Lvivi është larg i të qenit qytet i zakonshëm.

(Në pjesën e dytë mund të lexoni për jetën në luftë të qytetarëve të Lvivit. Se si shumë vullnetarë, përpos punës së tyre parësore, dalin e patrullojnë nëpër qytet, të armatosur me armë të gjata. Për numrin e madh të të rinjve ukrainas që duan t’i bashkohen ushtrisë dhe drojën për përpjekjet për infiltrim nga shërbimet ruse)