“Çfarë unë mendoj është se na duhet depërshkallëzim i situatës. Depërshkallëzimi nënkupton të flasësh me palën tjetër. Mos arrestoni, mos hyni në një luftë mediatike me njëri-tjetrin, të jeni të qartë, të jeni transparentë, por tash për tash ne shohim që të dyja palët po bëjnë të kundërtën. Për mua, po ashtu, është e papranueshme që pala serbe flet për akte terroriste, kur tre policë – nëse është e vërtetët apo jo – hyjnë pa dashje në anën tjetër të kufirit. Por prapë, ju duhet të vërtetoni faktet. Dhe unë nuk i kam faktet. I kam vetëm narrativat garuese të palëve”, ka thënë Rohde
Ambasadori gjerman në Kosovë, Jorn Rohde, e ka kualifikuar si një përshkallëzim tjetër midis Kosovës e Serbisë rastin e tre policëve të Kosovës, të cilët, sipas Qeverisë, janë kidnapuar të mërkurën nga njësitet speciale të Serbisë në veri.
Ai, në një intervistë për emisionin “Interaktiv” të KTV-së, ka theksuar se aktualisht nuk nevojiten përshkallëzime të tjera, por një sjellje prej burrështetasish nga të dyja palët.
Rohde ka bërë të ditur se për rastin po priten dëshmi nga ofruesit ndërkombëtarë të sigurisë në Kosovë – KFOR-i dhe EULEX-i, me të cilët ka thënë se janë duke u mbajtur kontakte. Ai, ndërkaq, është shprehur i shqetësuar për situatën e sigurisë në vend.
“Çfarë unë mendoj është se na duhet depërshkallëzim i situatës. Depërshkallëzimi nënkupton të flasësh me palën tjetër. Mos arrestoni, mos hyni në një luftë mediatike me njëri-tjetrin, të jeni të qartë, të jeni transparentë, por tash për tash ne shohim që të dyja palët po bëjnë të kundërtën. Për mua, po ashtu, është e papranueshme që pala serbe flet për akte terroriste, kur tre policë – nëse është e vërtetët apo jo – hyjnë pa dashje në anën tjetër të kufirit. Por prapë, ju duhet të vërtetoni faktet. Dhe unë nuk i kam faktet. I kam vetëm narrativat garuese të palëve”.
E si rrugë për depërshkallëzimin e situatës, ambasadori gjerman ka përmendur tri kërkesat e adresuara nga përfaqësuesi i lartë i Bashkimit Evropian për Politikë të Jashtme dhe Siguri, Josep Borrell, të adresuara në emër të 27 vendeve anëtare. Nga BE-ja është kërkuar që të bëhet largimi i kryetarëve nga objektet komunale në veri dhe që ata t’i ushtrojnë funksionet e tyre në objekte alternative; mbajtjen e zgjedhjeve të reja në katër komunat veriore dhe largimin e njësiteve policore nga objektet komunale në Leposaviq, Zubin-Potok e Zveçan.
KOHA: Jemi sonte këtu, ditë e enjte, dhe dje tre pjesëtarë të Policisë së Kosovës janë rrëmbyer brenda territorit të Kosovës, siç thonë autoritetet e vendit. Serbia e thotë të kundërtën, që 3 policët janë arrestuar në territorin e Serbisë. Përderisa KFOR-i ka qenë i heshtur dhe nuk kemi parë ndonjë vlerësim. Si e vlerësoni ju këtë situatë?
Rohde: Ju tashmë e përshkruat incidentin. Të dyja palët po garojnë me narrativat e tyre dhe ne jemi në kontakt me ofruesit ndërkombëtarë të sigurisë – KFOR-in dhe EULEX-in. Dhe po presim dëshmi. Është e qartë se është një përshkallëzim tjetër, dhe kjo është gjëja e fundit që na duhet për momentin.
KOHA: Pra, ju tash jeni duke mbledhur informata lidhur me rastin. Por kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, sot në një konferencë për shtyp ka thënë se ai është i befasuar me qetësinë dhe tolerancën e komunitetit ndërkombëtar ndaj Serbisë…
Rohde: E dini si, nganjëherë duhet ta mbash pak frymën derisa të mblidhen të gjitha dëshmitë. Dhe mendoj se këtë po e bën KFOR-i, por sërish, do të theksoja që të mos ketë përshkallëzime të tjera. Nuk na duhen më shumë arrestime. Nuk na nevojiten më përshkallëzime të tjera. Dhe çfarë na duhet është të kemi sjellje prej burrështetasve nga të dyja palët.
KOHA: Sa është serioze dhe sa jeni ju i brengosur për situatën e sigurisë në Kosovë?
Rohde: E dini që jam në Kosovë që tre vjet dhe për herë të parë jam vërtet i shqetësuar, sepse çdo masë po kundërshtohet me kundërmasa. Unë pashë në lajme se ka një bllokadë për importet nga Serbia, apo ndalim të veturave… Nuk duket se ka një qartësi absolute se çfarë po ndodh. Çfarë mendojmë ne sigurisht është që: është një masë e panevojshme. Dhe jam i sigurt që bien në kundërshtim me marrëveshjet ekzistuese, si për shembull, CEFTA-n.
KOHA: Pra, ju prisni që Qeveria e Kosovës të mos ndërmarrë ndonjë masë për atë që Qeveria e quan rrëmbim të tre zyrtarëve policorë?
Rohde: Çfarë unë mendoj është se na duhet depërshkallëzim i situatës. Depërshkallëzimi nënkupton të flasësh me palën tjetër. Mos arrestoni, mos hyni në një luftë mediatike me njëri-tjetrin, të jeni të qartë, të jeni transparentë, por tash për tash ne shohim që të dyja palët po bëjnë të kundërtën. Për mua, po ashtu, është e papranueshme që pala serbe flet për akte terroriste, kur tre policë – nëse është e vërtetët apo jo – hyjnë pa dashje në anën tjetër të kufirit. Por prapë, ju duhet të vërtetoni faktet. Dhe unë nuk i kam faktet. I kam vetëm narrativat garuese të palëve.
KOHA: A kërkoni ju lirimin e tre policëve të Kosovës, që do të ndihmonte në depërshkallëzimin e situatës?
Rohde: Dua të them se pres nga të dyja palët që të sillen në një mënyrë të përgjegjshme. Dhe është në dorën e Kosovës dhe të Serbisë që të sillen përgjegjshëm… Dhe BE-ja, qe disa javë, kërkon depërshkallëzim. Dhe deri më tani ne nuk e kemi parë një gjë të tillë.
KOHA: Pala serbe ka përmendur arrestimin e Milenkoviqit në veri të Kosovës e që Qeveria e Kosovës e quan një kriminel. Dhe shumëkush e ka parë arrestimin e policëve si një akt hakmarrjeje. Si e shihni ju këtë që arrestohet dikush që konsiderohet si kriminel dhe pastaj ju shihni policë të Kosovës që arrestohen?
Rohde: Më lejo të deklaroj atë çfarë është deklaruar publikisht nga SHBA-ja dhe përfaqësuesi i lartë i BE-së, zotëri Borrelli. Nëse ka akte kriminale… dhe është e qartë, sepse 30 ushtarë të NATO-s janë plagosur, lënduar, goxha seriozisht, nuk mund të mos ketë mos-ndëshkueshmëri për dhunën, dhe autorët e këtyre akteve duhet të ndiqen dhe të gjykohen. Kjo është e qartë për mua, por nuk dua të merrem me çdo detaj derisa nuk e kam evidencën. Por çfarë e kam të qartë është se depërshkallëzimi ka pasoja. Oda Ekonomike gjermano-kosovare para disa orësh ka publikuar një deklaratë, ku thuhet se ky jostabilitet depërshkallëzues çon në rezultatet dëmtuese. Sepse shumë investitorë, posaçërisht investitorët potencialë nga Gjermania, po pyesin: a është e sigurt këtu për të investuar? Dhe kam sjellë këtu edhe një gjë: Jam i ftuar në një konferencë në Prizren në fund të muajit dhe më kanë shkruar dje se “zhvillimet e fundit politike na kanë sjellë sfida me të cilat duhet të përballemi”. Kompanitë amerikane kanë zbritur nivelin e sponsorizimit dhe janë tërhequr nga punëtoritë. Njëjtë kanë vepruar edhe përfaqësues të kompanive të tjera që janë tërhequr nga angazhimet e tyre. Kjo situatë ka nxitur shumë kompani të këshillojnë shumë punëtorë që të mos e ndjekin konferencën. A është kjo gjë e mirë? Jo, nuk është një gjë e mirë. Është katastrofike. Dhe, prandaj, depërshkallëzimi na duhet sa më parë.
KOHA: Mbase pyetja e fundit rreth incidentit të djeshëm. Nëse KFOR-i vërteton se tre policët e Kosovës janë rrëmbyer brenda territorit të Kosovës, kjo nuk do të nënkuptonte vetëm shkelje të territorit të Kosovës, por edhe të Rezolutës 1244, me të cilën KFOR-i është i mandatuar të operojë. Çfarë pasojash parashihni nëse një skenar i tillë vërtetohet?
Rohde: Do të thosha që të mos më pyetni për gjëra hipotetike. Më pyetni pasi KFOR-i t’i ketë mbledhur dëshmitë. Atëherë jam i sigurt se do të ketë një reagim.
KOHA: Mirë, atëherë nga pyetjet hipotetike le të dalim pak tek qëndrimet zyrtare. Kemi parë që shefi i diplomacisë së BE-së, Josep Borrell, iu ka përgjigjur mbrëmë letrës 5-pikëshe të Kurtit për de-përshkallëzimin e situatës dhe në njërën nga pikat e Borrellit ai pranon se ka elemente radikale në veri të Kosovës, dhe në letër ai tha se do të kërkonte nga Serbia për t’i tërhequr këto elemente radikale nga veriu. A po e pranon kështu BE-ja operimin e lirshëm të këtyre elementeve radikale në veri?
Rohde: Natyrisht se ka fakte të elementeve radikale në veri. Përndryshe nuk do të kishte incidente të dhunshme në demonstratën e datës 29. Por pika kryesore e letrës së Borrellit është që t’ia kujtojë Qeverisë së Kosovës kërkesat tona, që janë publikuar nga Borrelli në emër të 27 vendeve anëtare të BE-së më 3 qershor. E që janë tri kërkesa kryesore që do të çonin në depërshkallëzim të menjëhershëm të situatës. E para, të mos ketë njësi speciale në afërsi të objekteve komunale në veri. E dyta, që dy kryetarët e zgjedhur të punojnë përkohësisht nga distanca dhe, po ashtu, shpallje të zgjedhjeve të reja, dhe natyrisht ne i bëjmë thirrje palës serbe që të marrë pjesë në këto zgjedhje. Por asnjëra nga këto kërkesa nuk është përmbushur, dhe mund t’ju them se dje kishte një letër të dërguar nga kancelari Scholz, Macron dhe kryeministrja Meloni drejtuar kryeministrit Kurti për të vënë theksin në këto kërkesa, dhe se këto kërkesa janë shumë të rëndësishme për depërshkallëzimin. Dhe nëse nuk kemi një menaxhim të krizës tash, ne nuk mund të kthehemi prapa te piktura më e madhe, që është normalizimi.
KOHA: Në anën tjetër, kryeministri Kurti thotë se rruga e vetme për të ecur para është largimi i grupeve kriminale nga veriu. Si e shihni ju këtë?
Rohde: Nëse ka aktivitete kriminale, prapë po them, duhet të ndiqen penalisht. Por ne po flasim për kërkesat e BE-së që ende nuk janë plotësuar. Dhe BE-ja qartazi i ka shpallur këto kërkesa. Do të ketë pasoja negative që do të vijnë, që veçse kanë ardhur, dhe Gjermania veç ka reduktuar marrëdhënien e saj me Kosovën...
KOHA: Do ta diskutojmë këtë, por kryeministri Kurti ka pranuar që të mbahen zgjedhje të reja brenda kornizës ligjore të Kosovës. Ai, po ashtu, ka përsëritur se dëshiron të kthehet në tavolinën e dialogut në Bruksel. Ne e pamë në përgjigjen e Borrellit ndaj letrës së Kurtit se ka një sens të përbashkët për shumë nga pikat e BE-së. Cila është pika kryesore që nuk kemi depërshkallëzim dhe kush duhet të fajësohet për këtë, zotëri Rohde?
Rohde: A janë plotësuar kërkesat për të cilat fola? A janë duke punuar kryetarët nga distanca? Jo.
KOHA: Pra, kjo është çështja kryesore?
Rohde: Kjo është njëra nga çështjet kryesore që janë kërkuar që nga 3 qershori e që nuk janë plotësuar.
KOHA: Ju kemi parë që bashkë me ambasadorët e tjerët të QUINT-it jeni takuar disa herë së fundmi me kryeministrin Kurti. Çfarë përshtypjesh keni ju, se pse nuk po ndërmerr diçka për kërkesat tuaja?
Rohde: Ne gjithmonë mund të flasim dhe nuk jam vetëm unë që takohet rregullisht me kryeministrin Kurti. Do të doja të shihja një qeveri që dëgjon aleatët e saj më të afërt, dhe fatkeqësisht kjo nuk ka ndodhur javëve të kaluara gjatë zhvillimeve shumë, shumë serioze. Dhe na duhet një zgjidhje urgjente dhe nuk na nevojitet të flasim për njëri-tjetrin, por me njëri-tjetrin. Dhe kjo fatkeqësisht ka ndodhur mes palëve kryesore.
KOHA: A jeni i befasuar nga lëvizjet dhe politikat e Kurtit për depërshkallëzim dhe a prisnit që do të shkonte deri në këtë fazë?
Rohde: Po. Më duhet të them se jam i befasuar që ju shpërfillni këshillat e miqve më të ngushtë, të 27 vendeve të BE-së, SHBA-së dhe Mbretërisë së Bashkuar. Dhe jemi në një situatë në të cilën, shumë sinqerisht thënë, të një spiraleje në rënie. Të gjithë, të gjitha palët po angazhohen në veprime unilaterale, që i dëmton njerëzit normalë. E dini, nëse pikat kufitare tash bëhen të vështira për t’u kaluar, kush vuan? Përgjigjja është: qytetarët e thjeshtë.
KOHA: Përveç kësaj, a shihni potencial të rrezikshëm në çështje të sigurisë të shpërndarjes së tensioneve apo konfliktit?
Rohde: Sa më shumë përshkallëzime që ka, më shumë rritet rreziku që ju humbni kontrollin dhe që akterët e papërgjegjshëm marrin drejtësinë në duart e tyre. E kemi parë këtë gjë në të kaluarën, dhe kërkoj nga të gjitha palët që të tregohen burrështetas. Ne, po ashtu, i flasim dhe Serbisë për ta depërshkallëzuar situatën....
KOHA: Çfarë saktësisht i keni kërkuar ju Serbisë për ta depërshkallëzuar situatën?
Rohde: Ishte publike. Ne kemi kërkuar nga Serbia, e dini, që t’i largojë...
KOHA: Elementet radikale?
Rohde: Jo. trupat nga veriu, sepse e kishin ngritur nivelin e gatishmërisë ushtarake. A ka bërë mjaftueshëm? Për mua jo.
KOHA: Tjetër çfarë mund të bëhet? Sepse përshtypja në Prishtinë, jo vetëm nga Qeveria, është se komuniteti ndërkombëtar shpesh e ka toleruar së tepërmi Serbinë dhe do të diskutojmë edhe për masat kundër Qeverisë së Kosovës, për shembull që janë vendosur dje nga BE-ja. Si e shihni këtë si kritikë?
Rohde: Kam qenë në shumë televizione dhe intervista dhe gjithmonë ma kanë bërë këtë pyetje se jeni të trajtuar padrejtësisht. Por unë jam ambasador në Kosovë dhe mund të flas për vlerësimin tonë në lidhje me zhvillimet në Kosovë. Dhe për momentin nuk shohim mjaftueshëm përpjekje për depërshkallëzim dhe ky është problemi kryesor. Dhe për këtë arsye janë diskutuar masat negative dhe veçse janë implementuar. Dhe nëse shkon në spirale teposhtë, e dini, askush nuk dëshiron, por bëhet fjalë edhe për durimin, përsëri, e kemi luftën në Ukrainë që kërkon krejt vëmendjen tonë dhe nuk na duhen konflikte për çështje që ju mund t’i zgjidhni me bisedime, në vend që të shkoni në përplasje mediatike.
KOHA: A nuk e kishit ndjenjën se në bisedimet me kryeministrin, ai e kupton krizën në Ukrainë dhe gjetiu me atë që kemi parë me veprimet e tij këtu?
Rohde: Unë jam shumë i sigurt se kryeministri, si krejt liderët, e kuptojnë seriozitetin e situatës gjeopolitike në këtë moment. Kemi parë deklaratat në lidhje me këtë, por deklaratat dhe veprimet duhet të përputhen dhe në këtë moment nuk shohim se ka përputhje, këtu shohim, të themi, zhvillim përshkallëzues dhe nuk jemi të kënaqur me reagimin e Qeverisë së Kosovës. Por kjo nuk do të thotë se ajo çfarë ka ndodhur me anën tjetër, arrestimi i policëve të Kosovës, por çështja është a keni vullnetin politik për të zgjidhur këtë situatë dhe incident, apo keni vullnet politik që gjithmonë të përshkallëzoni dhe nuk shohim përpjekje të mjaftueshme për depërshkallëzim.
KOHA: Edhe nga ana e Kosovës?
Rohde: Edhe nga ana e Kosovës.
KOHA: BE-ja ka vendosur si masë kundër Kosovës reduktimin e nivelit të prezencës publike në zhvillimet e përbashkëta me anëtarët e Qeverisë së Kosovës. Dhe në të njëjtën kohë e kemi parë se në Ditën e Çlirimit asnjë ambasador i vendeve të QUINT-it, përfshirë edhe ju zotëri Rode, nuk mori pjesë në këtë tubim. A janë sinjale që i janë dërguar Qeverisë së Kosovës?
Rohde: Për masat e BE-së duhet ta pyesni BE-në. Po, natyrisht se janë sinjale se marrëdhëniet tona nuk janë të shkëlqyeshme ashtu siç duhet të jenë dhe siç kanë qenë dhe ne gjithashtu kemi anuluar ngjarje të tjera në bazat bilaterale.
KOHA: Të cilat janë?
Rohde: Për shembull, konsultimet tona zhvillimore janë shtyrë. Nuk dua që të vazhdoj tutje, por ne e shohim si shpërqendrim nëse ju nuk angazhoheni në depërshkallëzim.
KOHA: Sikur Qeveria ta mbajë pozicionin që ka tani, a prisni masa të tjera që të vendosen nga Gjermania?
Rohde: Përsëri, nuk mund të parashikoj nga e ardhmja, por vetëm shpresoj që ne të shkojmë në spirale tatëpjete, të themi, drejt zhvillimeve më proaktive, ku ne mund të kthehemi në çështjen se çfarë duam. Krejt kjo nisi me iniciativën gjermano-franceze që të lëvizin gjërat dhe në këtë moment, imagjinoni se jeni politikan në një prej vendeve anëtare, keni vendet njohëse dhe mosnjohëse, çfarë do të ishte përshtypja se çfarë po ndodh këtu. A doni anëtarë që zvarriten çdo ditë, jo. Është e paimagjinueshme, siç e ka përsëritur kancelari së fundmi, se shtetet që nuk e njohin njëra-tjetrën i bashkohen BE-së dhe ky është propozimi evropian dhe kur liderët u takuan për të fundit herë në Ohër, është mënyrë për ta arritur këtë qëllim.
KOHA: Ne do të diskutojmë për Marrëveshjen e Ohrit, por unë jam tani i interesuar të shoh anën tjetër, sepse ju po bëni një pyetje shumë legjitime. Por siç do të pyeste secili qytetar i zakonshëm: Që nga 24 shkurti i vitit 2021, kur filloi agresioni rus kundër Ukrainës, Serbia nuk ka vendosur sanksione ndaj Rusisë. Serbia në shtator të vitit 2022 ka nënshkruar një marrëveshje në New York me Rusinë për konsultime në çështjet e politikës së jashtme, në maj të këtij viti drejtori i Agjencisë së Sigurisë dhe Informacionit në Serbi, Aleksandar Vulin, mori pjesë në Konferencën Ndërkombëtare të Sigurisë në Moskë, të organizuar nga Kremlini. Si një diplomat me përvojë, si mendoni se ka kuptim të ketë masa ndaj Qeverisë së Kosovës, ndërkohë që nuk kemi parë asnjë masë praktike ndaj Qeverisë së Serbisë për të gjitha këto veprime dhe për këtë mosrreshtim të qartë me politikat e BE-së dhe SHBA-së lidhur me luftën në Ukrainë? Z. Ambasador po pyes si qytetar i Kosovës, nëse e gjithë kjo ka kuptim?
Rohde: Pyetja juaj është legjitime, por ne, do të thotë ne, BE-ja, Gjermania në mënyrë bilaterale, aleatët perëndimorë kemi kërkuar nga Serbia, Qeveria e Serbisë për t’iu bashkangjitur sanksioneve. Deri tani ata nuk e kanë bërë këtë. Por kjo është çështje tjetër nga ajo, mënyra si e trajton një zhvillim brenda vendit, ai del nga kontrolli. Unë e kuptoj që ka pyetje, por këto janë dy çështje të ndryshme. Ne do të vazhdojmë të kërkojmë nga ata që t’u bashkohen (sanksioneve). Por në listën tuaj, ju harruat ta përmendni gjithashtu që Serbia, nëse më kujtohet mirë, dy herë i është bashkuar shumicës dërmuese të shteteve në dënimin e agresionit rus në Ukrainë.
KOHA: Kjo është e vërtetë, por lista është e gjatë dhe do të vazhdonte, ndërsa ne e kemi parë se nuk ka bashkërendim të politikës së Serbisë me atë të BE-së dhe meqë pala tjetër, Qeveria e Kosovës pra, është treguar e hapur, duke i mbështetur të gjitha masat që janë ndërmarrë deri tani. Është një diskutim shumë i rëndësishëm, pavarësisht asaj që këto janë çështje të ndryshme. Mendoj z. ambasador se ne duhet gjithashtu t’i diskutojmë, sepse bëhet fjalë për politika të jashtme të BE-së dhe njëra nga çështjet kyç për anëtarësimin në BE për vendet e Ballkanit Perëndimor, është bashkërendimi i politikave... apo jo?
Rohde: Po...
KOHA: Është një shqetësim i vazhdueshëm, të cilin nuk e ndajmë vetëm ne këtu në Prishtinë, por edhe të tjerët, përfshirë edhe disa politikëbërës tuaj në Gjermani, që janë të angazhuar në çështjet e Kosovës.
Rohde: Po. BE-ja, siç thashë, e ka në dijeni dhe shtetet anëtare gjithashtu, se Serbia nuk po iu bashkohet sanksioneve. Pra kjo është regjistruar. Dhe a keni parë ju ndonjë progres në hapjen e kapitujve të rinj për Serbinë? Unë nuk kam parë. Ka, pra, gjithashtu konsekuenca për mosbashkërenditje. Kosova i është bashkangjitur vendosjes së sanksioneve dhe ne e kemi vlerësuar këtë dhe e kemi përmendur mjaft shpesh këtë fakt. Por a po e bashkërendon Kosova politikën e saj me atë të BE-së kur e hapi ambasadën në Jerusalem, që është shkelje e politikës së jashtme të BE-së? Jo. Pra, nuk ka shenjtëri në politikë. Secili partner, apo secili vend ka një bagazh që mban mbi supe, vetëm sa për t’jua kujtuar.
KOHA: Nëse nuk ka shenjtëri në politikë, kjo do të thotë se ka interesa. A është interes i Perëndimit ta mbajë Serbinë në orbitën e tij?
Rohde: Jo...
KOHA: Dhe a bëhet kjo në kurriz të Kosovës? Kjo është pyetja ime e fundit rreth kësaj çështjeje.
Rohde: Jo. Jo. Ne nuk po bëjmë... Mendoj kjo është bukuria e BE-së. Ne jemi një histori suksesi, sepse pavarësisht faktit nëse jeni një vend i vogël apo i madh, ju të gjithë mund të keni zërin dhe peshën brenda komunitetit të përbërë prej, aktualisht, 27 anëtarësh dhe shpresoj një ditë, më mirë herët se vonë, prej 33 anëtarësh. Kancelari im gjithnjë e thekson se ne e kemi Procesin e Berlinit, ku Gjermania është njëra prej drejtueseve kryesore. Ne duam që ju të bëheni pjesë e BE-së, por ju gjithashtu duhet të silleni si një shtet që do të bëhet pjesë e saj. Siç e thashë më parë, kur shihni nga larg, kjo nuk duket si sjellje sipas mënyrës, apo në përputhje me vlerat evropiane. Kjo është ajo që ne e kritikojmë. Është një gjë e përkohshme. Ne shpresojmë që së shpejti do t’i kthehemi normalitetit, ku unë jam ambasador dhe mund të them se kemi marrëdhënie të shkëlqyeshme, sepse aktualisht ato janë më pak të shkëlqyeshme.
KOHA: A janë marrëdhëniet në mes të Gjermanisë, Berlinit dhe Prishtinës në nivelin më të ulët qëkur ju jeni ambasador këtu?
Rohde: Ato sigurisht janë larg nga të qenët marrëdhënie në nivelin e lartë.
KOHA: Përgjigje shumë diplomatike. Zoti ambasador, jam i interesuar t’i kthehem sërish çështjes së veriut, sepse ju i përmendët vlerat evropiane, nëse ju kuptova drejt. Përgjigja e Qeverisë së Kosovës është se ne po veprojmë absolutisht në linjë me politikat e BE-së. Sundimi i ligjit është çështje e vlerave evropiane, apo jo. Pra, ku qëndron problemi sa u përket veprimeve të Kosovës në veri, derisa ata thonë se janë duke i luftuar bandat kriminale, po propozojnë depërshkallëzim në një mënyrë dhe se praktikisht të gjitha bandat kriminale duhet ta lëshojnë Kosovën, kjo është ajo që tha kryeministri, e mandej mund të mendojmë rreth depërshkallëzimit.
Rohde: Unë nuk e di ku duhet të shkojnë kriminelët, por e di sigurisht se kriminelët duhet të gjykohen dhe të dënohen siç duhet. Kjo është një çështje. Çështja e dytë është se, natyrisht, veriu i Kosovës është pjesë e Kosovës. Ne e mbështesim këtë plotësisht dhe gjithashtu e mbështesim vendosjen e sundimit të ligjit. Mirëpo çështja është se si e bëni ju këtë. Në një mënyrë jo të përshtatshme. Më lejoni t’ju jap edhe një shembull lidhur me sundimin e ligjit në veri të Kosovës. Disa javë më parë ne e kishim një diskutim rreth shpronësimeve. Madje edhe OSBE-ja e përmendi se nuk janë ndjekur të gjitha procedurat e rregullta. Çfarë kërkojmë ne, pra, kur flisni për sundimin e ligjit tërë kohën, atëherë ju lutem të zbatoni në përputhje me sundimin e ligjit, në përputhje me procedurat e brendshme. Dhe nëse kjo nuk bëhet, ne e kritikojmë atë, sepse pikërisht në veri kjo krijon tensione. Ne e dimë që veriu është një pikë e nxehtë politike për arsye të ndryshme. Pra kjo është çështja... Apo, ndjesë që po e përmend sërish, sundimi i ligjit po përmendet në mënyrë të vazhdueshme nga Qeveria. Disa javë më parë, sërish unë bashkë me 25 nga kolegët e mi ishim në Manastirin e Deçanit për përvjetorin e 7-të të moszbatimit të një vendimi të Gjykatës Kushtetuese. Ku është sundimi i ligjit aty? Tingëllon paksa e zbrazët, nëse e përmendni këtë gjithnjë e mandej ndodhin gjëra si këto që gjithashtu e dëmtojnë imazhin.
KOHA: Dukshëm ka çështje të sundimit të ligjit, jo vetëm në veri. Si e shihni ju veriun e Kosovës në këtë fazë, pas kësaj krize, nëse do të depërshkallëzohet? Si e shihni ju, si do të funksionojë, a do të ketë normalitet siç jemi mësuar ta shohim në të kaluarën, apo po hyjmë në një status quo tjetër në veri të Kosovës?
Rohde: Mendoj se ajo që unë dua është një mjedis stabil dhe paqësor, ku qytetarët që jetojnë në veri të ndihen si pjesë e Kosovës, ku të gjithë ndihen të sigurt, kur mua nuk do të më duhet të flas me ju për situatën në veri. Dhe një nga shtyllat për ta arritur këtë është gjithashtu pjesë e marrëveshjeve. Ne po flasim për themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe që gjithashtu ende nuk është bërë nga asnjëra nga pesë, apo gjashtë qeveritë në 10 vjetët e fundit. Kjo është gjithashtu një nga çështjet që mbetet ende e pazgjidhur dhe që ne shpresojmë të mund të zgjidhet si pako, brenda propozimit evropian.
KOHA: Kryeministri Kurti ka thënë se ai është i interesuar të implementojë Marrëveshjen e Ohrit dhe se në të janë të përfshira të gjitha marrëveshjet e arritura në të kaluarën. Si të nxjerrim kuptim nga kjo?
Rohde: Mendoj se këtë pyetje duhet t’ia bëni Qeverisë.
KOHA: Ia kemi bërë. Por ju keni qenë i përfshirë në këtë proces gjithashtu.
Rohde: Unë jam përfaqësues gjerman këtu dhe unë mund të them vetëm atë që kam parë në muajt e fundit. Ju e keni një obligim që Kosova e ka marrë përsipër që prej 10 vjetësh, i keni ato parametra dhe e keni edhe këtë pjesë, si një obligim që del nga një marrëveshje, në të cilën Serbia duhet të ofrojë diçka dhe Kosova gjithashtu. Ne kemi parë propozime rreth Asociacionit nga një OJQ gjermane, një propozim nga ekipi menaxhues, tani edhe kryeministri i Shqipërisë e ofroi një propozim, kemi parë gjithashtu propozime nga takimet në Ambasadën Amerikane dhe pala e vetme që ende nuk ka ofruar një propozim konkret është akteri kryesor, sipas meje, e që është Qeveria e Kosovës, e cila do të mund ta përmbyllte narrativën. Është e qartë, ai (propozimi) duhet të jetë në përputhje me Kushtetutën, pa fuqi ekzekutive, nivel të tretë të pushtetit.
KOHA: Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, gjatë një hapi të papritur e prezantoi një iniciativë dhe ne në fakt nuk e kemi parë ndonjë draft të saj, por bëhet fjalë për një draftpropozim për themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe dhe deklaroi se këtë propozim ai ia ka propozuar kancelarit Scholz, presidentit Macron dhe Charls Michelit, presidentit të Këshillit Evropian. Sipas Ramës, ky draft është përgatitur nga ekspertë të fushës me renome. Nga shumëkush, Rama është parë vetëm si një lajmëtar që ka sjellë një draft që është përgatitur nga bashkësia ndërkombëtare.
Rohde: Unë nuk e di nëse ky është spekulim. Vërtet nuk e di. Unë supozoj se ky draft nga OJQ-ja gjermane që u publikua në nëntor të vitit të kaluar...
KOHA: Nga FES?
Rohde: Po, FES dhe Instituti Evropian i Paqes, ai gjithashtu është hartuar nga ekspertë ligjorë kosovarë me renome. Pyetja politike do të ishte se pse nuk është pranuar ai. Unë nuk po kërkoj që ai të pranohet, por paraqet një ndihmë, sepse mbaron punë, është në përputhje me Kushtetutën. Varet nga Qeveria që vendos dhe të jetë pro-aktive. Nëse nuk jeni pro-aktivë, nëse ju po bëni, thënë hapur, asgjë, atëherë të tjerët e plotësojnë këtë zbrazëti.
KOHA: A e keni parë draftpropozimin e ofruar nga Edi Rama?
Rohde: Unë tani jam i përqendruar të flas për atë që të kemi lëvizje politike përpara...
KOHA: Këtë propozim të Edi Ramës...
Rohde: Jo, nuk e kam lexuar.
KOHA: Nuk e keni lexuar. Zoti ambasador, sipas jush sa është e qëndrueshme dhe sa është e mundur që të përmbushet, zbatohet Marrëveshja e Ohrit. E kemi parë Viola von Cramonin dhe shumë diplomatë dhe zyrtarë të BE-së dhe jo vetëm, që marrëveshjen e kanë parë si pothuajse të vdekur. Çfarë mendoni ju?
Rohde: Mendoj... duke e parë motin aktualisht dhe meqë po flasim me ju tani: Unë jam gjithmonë optimist. Gjithçka...
KOHA: Moti aktualisht është absolutisht jooptimist. Në këto tri javët e shkuara, moti nuk ishte aspak optimist.
Rohde: Po, e di, e di. Çfarë desha të them është se unë jam gjithmonë optimist, sepse ka një mbështetje të nivelit të lartë për këtë marrëveshje dhe unë shpresoj që hisedarët kryesorë, Serbia dhe Kosova, do t’i shohin mundësinë e tyre. Aktualisht nuk duket kështu, por unë jam optimist se mund të arrijmë deri atje.
KOHA: Zoti ambasador, faleminderit shumë për kohën tuaj!
Rohde: Faleminderit shumë!
