“Mendoj se ajo çfarë kam dëgjuar është se kjo është duke ndryshuar së fundmi. Dhe ky është një lajm i mirë sepse kjo është ajo çfarë nga duhet. Na duhet një koncept i formësuar i palës kosovare rreth Asociacionit”, ka thënë ajo. E pyetur nëse është fjala për qëndrimin e Kosovës karshi kësaj çështjeje, ajo e ka mohuar një gjë të tillë: “Jo që do të ndryshojë pozicionin për Asociacionin, por mund të vijë me një propozimin të saj për Asociacionin që do të ishte një gjë e mirë.
Raportuesja e BE-së për Kosovën, Viola Von Cramon, ka treguar se Qeveria e Kosovës ka një propozim për zbatimin e marrëveshjes për Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe.
Në një intervistë ekskluzive për KOHËN, ajo e ka kualifikuar të mirë lëvizjen e Qeverisë për këtë çështje.
“Mendoj se ajo çfarë kam dëgjuar është se kjo është duke ndryshuar së fundmi. Dhe ky është një lajm i mirë sepse kjo është ajo çfarë nga duhet. Na duhet një koncept i formësuar i palës kosovare rreth Asociacionit”, ka thënë ajo.
E pyetur nëse është fjala për qëndrimin e Kosovës karshi kësaj çështjeje, ajo e ka mohuar një gjë të tillë.
“Jo që do të ndryshojë pozicionin për Asociacionin, por mund të vijë me një propozimin të saj për Asociacionin që do të ishte një gjë e mirë”, ka sqaruar Von Cramon.
Në intervistë, ajo njëkohësisht ka ndarë detaje nga takimi me presidentin serb, Aleksandër Vuçiq, dhe ka treguar kërkesën direkt qe ia ka bërë atij për ta ndalur fushatën e çnjohjeve.
Eurodeputetja ka kritikuar Qeverinë e Kosovës për dorëzimin e aplikacionit në Këshillin e Evropës dhe ka treguar mbi aktivitetin që do ta realizojë në Francë, në funksion të heqjes së vizave për kosovarët.
KOHA: Ju keni qenë në Prishtinë më 3 mars, që i bie se janë bërë pothuajse tre muaj, dhe ende porsa ishte bërë një javë nga fillimi i agresionit të Rusisë kundër Ukrainës dhe, thënë troç, sulmit kundër një shteti sovran dhe atëherë ju bëtë thirrje për unitet evropian për të luftuar agresionin rus. Kjo javë shënon pothuajse 100 ditë, të enjten do të bëhen 100 ditë prejse Rusia lansoi atë që e quan “operacion special ushtarak”, cila është pikëpamja juaj tani? A është Evropa më e bashkuar në luftimin e agresionit të Rusisë brenda një shteti sovran, si Ukraina?
Von Cramon: Para së gjithash është një 100-ditësh shumë pikëllues i kësaj lufte brutale nga Rusia kundër Ukrainës. Çfarë kemi gjatë ditëve, javëve, por edhe muajve të kaluar, nuk ishte një luftë e zakonshme, por është vërtet luftë për të shfarosur dhe për të zhdukur Ukrainën nga harta, është në kundërshtim me të gjitha, le të themi, mënyrat e civilizuara të luftës, është luftë për të shfarosur identitetin ukrainas, kulturën ukrainase, gjuhën ukrainase, kështu që nuk është vetëm luftë e zakonshme për të zgjeruar territorin, por në fakt është luftë për të hequr qafe tërë kombin ukrainas, gjë që e bënë të rëndësishme këtë, dhe kjo duhet të kuptohet nga të gjithë brenda Bashkimit Evropian, por edhe nga mbarë kontinenti. A është Evropa, a është Bashkimi Evropian ende i bashkuar? Shikoni rezultatet e natës së mbrëmshme për të ashtuquajturën “Pakoja me gjashtë palë sanksione”. Paj mirë, ka pluse dhe minuse, ka dritë dhe hije në të njëjtën anë. Çështjet dhe negociatat për embargon e naftës nuk ishin në dobinë tonë, por qartazi ishin, le të themi, në cytjen e Putinit për të na bërë pikë e pesë. Do të doja që negociatat të kishin një përfundim më të shpejtë dhe më të gjerë, me qëllim që të sigurohemi se të gjithë po flasim me një zë dhe se nuk ka përjashtime. Kemi pasur goxha kohë për Sllovakinë, Republikën Çeke, por veçmas për Hungarinë. Ata kanë negociuar fort për hesape të tyre, por ne do ta mposhtim Rusinë, ne do ta mposhtim Putinin vetëm nëse jemi të bashkuar tok dhe nëse ne të gjithë sakrifikojmë. Afërmendsh se varësia nga nafta ruse, jo vetëm në këto vende të mëdha, por edhe në vende të tjera, është skajshmërisht e madhe, duke nisur nga Gjermania me 55 për qind nga gazi rus, ne kemi 35 për qind varësi nga nafta ruse dhe këtë e kemi reduktuar brenda një periudhe jashtëzakonisht të shkurtër kohore. Ministri ynë i Ekonomisë u sigurua që nga ana politike të bëjmë çmos që.......
KOHA: Por nëse kjo luftë vazhdon dhe ju jeni politikane gjermane nga të Gjelbërit, a mendoni se Evropa është e zonja për një luftë të vazhdueshme, meqë inflacioni është ngritur skajshmërisht shumë, duke përfshirë edhe Gjermaninë, ku kemi parë inflacion të gjithmbarshëm, sidomos në Gjermani, a mendoni se ka vendosmëri, vendosmëri të qartë për të ndihmuar Ukrainën në çmimin e inflacionit dhe vështirësive që janë të qarta, e të cilat po shfaqen jo vetëm në sektorin e energjisë, apo jo?
Von Cramon: Keni absolutisht të drejtë dhe është e rëndësishme të kemi qasje shumështresore, para së gjithash, le të themi në këtë moment vendimtar. Kështu që në këtë moment ka luftime në lindje dhe jug të Ukrainës. Ukrainasit po humbin, por le të themi shumë më pak se sa kishin pritur rusët dhe jo me shpejtësinë që rusët kishin menduar se do të ishte e mundshme. Nëse ukrainasit do të kishin më shumë armë të kalibrit të lartë, nëse do të kishin armatim modern perëndimor dhe pajisje ushtarake, do të kishte më pak humbje jetësh në mesin e ukrainasve dhe do të kishte më pak tërheqje ushtarake nga pala ukrainase. Ne po kërkojmë më shumë mbështetje, ne në Parlamentin Evropian kemi një shumicë që po kërkon më shumë armatim të rëndë për Ukrainën që të sigurohemi se Putini do të mposhtet. Sa për kundërpërgjigjen ekonomike, do të thosha se na duhet një rrjet sigurie, sidomos për ato grupe të cenueshme që janë prekur nga inflacioni dhe nga ngritja e çmimeve të ushqimit, nga pasiguria ushqimore, nga ngritja e çmimeve të derivateve të naftës, e kështu me radhë. Përndryshe, duhet t’ia shpjegojmë popullsisë sonë se nuk është edhe aq keq, se duhet të sakrifikojmë dhe se mbase do të ketë më pak të këqija pas luftës. Kjo nuk është punë e lehtë, nuk është e lehtë që si politikane ta shpjegosh para popullsisë së re se kjo është e nevojshme, por ne tani duhet të përqendrojmë të gjitha burimet tona si ta mposhtim Putinin.
KOHA: Por kështu nuk duket në terren. Kemi parë së fundmi se Rusia ka shënuar përparim të theksuar në lindje, madje edhe nëse u referohemi politikanëve të BE-së dhe shumë prej tyre, disa kritikë, e shohin këtë si mundësi se mbase edhe Bashkimi Evropian mund të dorëzohet dhe në një pikë edhe SHBA-ja dhe Rusia të vendosë ta ndajë Donbasin, andaj cili është qëndrimi juaj për këtë?
Von Cramon: Deri më tani nuk kemi parë ndonjë tregues në këtë drejtim dhe SHBA-ja përnjëmend është e vendosur ta mbështesë Ukrainën. Britania e Madhe është e gatshme të ndihmojë me armë të kalibrit të lartë, polakët kanë dërguar më shumë se 200 tanke dhe ende ka shumicë dërmuese që ende ka gatishmëri për ndihmë dhe për të mbështetur Ukrainën. Përparimi rus është më i vogël, më i ngadalshëm sesa kishin parashikuar shumë të ashtuquajtur ekspertë ushtarakë. Numri i ushtarëve të vrarë rusë është shumë më i lartë sesa në anën ukrainase. Por prapëseprapë duhet më shumë, le të themi, material dhe ne le të shohim sa çfarë dhe sa mund të mobilizojmë në anën e Perëndimit gjatë muajve të ardhshëm. Dhe sikur se e thashë më parë, është një moment shumë vendimtar dhe ne duhet të sigurohemi se ukrainasit nuk do të dorëzohen, se nuk do të ketë ndonjë farë marrëveshje paqësore që nuk është e qëndrueshme dhe që do të sillte më shumë humbje jetësh në popullsinë civile të Ukrainës.
KOHA: Mbase kjo do të jetë pyetja e fundit para se të kalojmë në çështje të Ballkanit Perëndimor. Ju përmendët polakët, por presidenti Duda ta zëmë po ankohet tani se Gjermania nuk po dërgon tanket e saj, sepse polakët ia kanë dërguar Ukrainës për shkak se ka pasur marrëveshje dhe e kam parë se vetë ju keni qenë e zëshme kundër Olaf Scholtzit pse nuk i ka dërguar armatim të rëndë Ukrainës, pavarësisht faktit se ka pasur raporte se Olaf Scholtz, kancelari gjerman, ka gatishmëri për t’i dërguar armatim Ukrainës. Cili është qëndrimi juaj në këtë pikë?
Von Cramon: E kishim një rezolutë të mrekullueshme nga Bundestagu gjerman më 28 prill, në të cilën gjithashtu ceket se Gjermania do të jetë e gatshme që të dërgojë armatim të rëndë, porse ajo nuk është zbatuar. Shpresoj se kolegët tanë në Bundestag do të kujdesen për ta shtyrë Qeverinë, veçanërisht kancelarin, për këtë. Si punë e dytë, të gjitha obligimet, veçanërisht kur është fjala për shkëmbimin e armatimit të rëndë dhe të armëve të tjera, ne kemi pasur një marrëveshje bilaterale, për shembull me Republikën Çeke, me Slloveninë dhe tani me Poloninë dhe ne gjithashtu i përmbushim premtimet tona. Por, natyrisht, nuk më takon mua që të vendosë se kur dhe si ato aplikohen apo zbatohen. Andaj, mendoj se negociatat janë duke vazhduar. Nuk e di se ku qëndrojnë. A është puna se Gjermania ka thënë apo është përkushtuar për ndonjë standard të caktuar dhe se që Qeveria polake nuk ka qenë e kënaqur me standardin që i është ofruar nga ana gjermane apo nëse ka edhe, le të themi, vështirësi të tjera. Tekefundit, me rëndësi është se ne jemi të besueshëm si partnerë në Bashkimin Evropian, por edhe në Aleancën e NATO-s dhe kjo gjë duhet që të ofrohet si garanci nga Qeveria gjermane.
KOHA: Në rregull atëherë. Tani mbase e kemi një tranzicion në diskutimet që qartazi është i ndërlidhur me ato që ishim duke i diskutuar deri më tani. Dje keni pasur një vizitë në Serbi dhe jeni takuar për të parën herë me presidentin Vuçiq në Beograd. Një ditë para kësaj, të dielën, Serbia ka nënshkruar një marrëveshje të furnizimit të gazit me Rusinë dhe njoftimin për këtë e ka bërë vetë presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, i cili ka zhvilluar një bisedë telefonike me Vladimir Putinin. A po ndodh kjo mbase edhe për shkak që presidenti Vuçiq po e nuhat këtë mungesë të unitetit përbrenda BE-së, për të cilën po diskutonim ne? Dhe çfarë mesazhi e përçon kjo për BE-në?
Von Cramon: Para së gjithash, mendoj se i ashtuquajturi njoftim për këtë marrëveshje të gazit nuk është krejtësisht, le të themi, i sigurt. Ajo që kam dëgjuar nga pala serbe është se Putini ka ofruar një sasi të caktuar të gazit, por jo të gjithë sasinë. Kështu që pjesa tjetër duhet që të blihet në treg..., që është jashtëzakonisht i kushtueshëm. Andaj, në këtë aspekt, Bashkimi Evropian do t’i bashkohej lojës dhe me shpresë se do të gjendej zgjidhje që bashkërisht me Serbinë do të gjenim një zgjidhje të përbashkët që do të ishte e favorshme. Prandaj, nuk i takon vetëm Putinit që t’i sigurojë dërgesat dhe burimet e gazit, apo burimet e energjisë për Serbinë...
KOHA: Por presidenti Vuçiq e ka quajtur si një marrëveshje jashtëzakonisht të favorshme?
Von Cramon: E pooo, në publik, po. Por mendoj se edhe ai gjithashtu e kupton që ka shumë paqartësi që e shoqërojnë dhe pse ai, le të themi, e lavdëron Putinin kaq shumë, nuk e di. Më është krijuar përshtypja se ata faktikisht po punojnë gjithashtu në linjë me shumë rezoluta. Po kujdesen për refugjatët ukrainas, janë më se të vetëdijshëm se nuk do të duhej që të ishin në anën e gabuar të historisë. E kuptova se ai nuk dëshiron që të shihet shumë afërt Putinit, andaj ka shumë të përhirta, nuk është gjithçka vetëm bardh e zi. Dhe Serbia, njësoj sikurse Kosova dhe njësoj sikurse shumë shtete të tjera në Ballkanin Perëndimor, është shumë e varur nga karburantet fosile, në thëngjill. Pa marrë parasysh se çfarë mund të kenë arritur tani, çfarë marrëveshje mund të kenë arritur, në aspektin afatmesëm dhe afatgjatë, ai duhet që të heqë dorë nga karburantet fosile, duhet të ketë zgjidhje të qëndrueshme dhe për këtë arsye i nevojitet Bashkimi Evropian, e më mirë më herët, sesa më vonë.
KOHA: Por Serbia është i vetmi vend që refuzon t’i vendosë sanksione Rusisë?
Von Cramon: Po dhe ndiej keqardhje për këtë! Dhe i kam thënë presidentit që natyrisht se do të dëshironim të shihnim sa më parë që të jetë e mundur një bashkërendim për sanksionet. Kjo është domosdoshmëri, jo ngase kështu thotë Bashkimi Evropian, por për shkak se kjo është njashtu çështje e normave dhe standardeve të ndryshme dhe se ku e shihni apo ku e poziciononi veten. E nëse kjo do të jetë e mundur dhe se çfarë lloj, le të themi, përkushtimi Serbia do të përmbushë apo se ku do të rreshtohet apo në përbrenda çfarë pakoje e sheh veten, unë nuk mund t’ju them, por mendoj se presioni do të rritet...
KOHA: Presioni nga BE-ja karshi Serbisë....
Von Cramon: Absolutisht, në lidhje me rreshtimin e sanksioneve financiare me sektorë të tjerë, si dhe me pakon e gjashtë të sanksioneve, të natës së mbrëmshme. Natyrisht se do të jetë kundër kanalit medial rus, kundër grupeve të tjera të shënjestruara dhe shumë të tjera...
KOHA: A po sugjeroni se Serbia nuk do të lejohet që të ulet në dy karrige?
Von Cramon: Jo, e kam thënë këtë publikisht, shumë herë. Dhe natyrisht se do të isha më se në favor që ta shoh Serbinë që të rreshtohet me të gjitha sanksionet menjëherë. Por i kuptoj, le të themi, pengesat politike, por edhe lidhjet historike që nuk mund t’i zhbëni aq lehtësisht. Andaj, është me rëndësi të shpjegojmë se çfarë presim dhe se nuk ka justifikime, por se është gjithashtu një shteg se si duhet ndjekur linjën e BE-së dhe jam e sigurt se e kemi pasur një nisje të mirë në këtë drejtim.
KOHA: A ishte i përkushtuar presidenti Vuçiq në takimin që ka pasur me ju për shtegun e BE-së dhe a ishit ju faktikisht të bindur nga mënyra se si ai po e përshkruante shtegun e BE-së?
Von Cramon: Në fjalë dhe në retorikë, po. Dhe tani ne gjithashtu duhet që të shohim edhe veprime.
KOHA: A po sugjeroni se ju keni dyshime në fjalët e tij.
Von Cramon: Jo, jo, jo, jo, jo... Kjo është një përgjigje shumë e qartë, shumë e paanshme nga ana ime. Jo, jo, jo. Do ta mat më shumë me veprime, sesa me fjalë.
KOHA: Dhe çfarë prisni në këtë aspekt nga Serbia gjatë javëve të ardhshme. A prisni që krahas votës për rezoluta të OKB-së, të ketë edhe mbase sanksione kundër Serbisë?
Von Cramon: Votimi në favor të rezolutave të OKB-së, në Këshillin e të Drejtave të Njeriut, nuk është hiq gjë. Andaj, të paktën dua që ta theksoj këtë. Sot ai ka dhënë betimin në detyrë, pastaj duhen që ta formojnë Qeverinë e re. Qeveria duhet që ta nisë punën dhe mandej mund të më pyesni nëse jam e kënaqur me rezultatin. Tani është paksa herët që të themi.
KOHA: Zonja Cramon, ju mbase keni folur edhe për dialogun e udhëhequr nga BE-ja, apo jo?
Von Cramon: Ëëëëmmmm, po, gjithashtu kemi folur për këtë. Ka pasur, nga ana ime, kritikë të qartë kur është fjala për njohjen e Kosovës. Kam thënë, natyrisht, se nuk jemi aq të lumtur, le ta them butësisht, për lobimin e vazhdueshëm kundër pavarësisë së Kosovës.
KOHA: Po cila ishte përgjigjja e tij?
Von Cramon: E po, jemi pajtuar që të mos pajtohemi. Edhe kjo mund të ndodhë, në rregull është. Mund të jetoj me këtë. Tekefundit, mendoj se ai ka interes që ta shohë vendin e tij në Bashkimin Evropian, kjo s’do mend. Dhe në interes të tij është gjithashtu që të ketë një rezultat të suksesshëm nga dialogu. Dhe për këtë na duhet një zgjidhje.
KOHA: Do të diskutojmë pak për dialogun, por porsa po i ndiqja lajmet dhe presidenti i Serbisë, zyrtarisht, e mori mandatin sot dhe ishte i përkushtuar në mbrojtjen e sovranitetit të Serbisë ndërsa e ka përmendur të përfshirë edhe “Kosovën e Metohinë”, gjë kjo që pothuajse e rrënon atë që ju po e thoni.
Von Cramon: Nuk e kam dëgjuar fjalimin e tij dhe nuk do të mundesha....
KOHA: Mund të më besoni, jam një gazetar i besueshëm në këtë hapësirë kështu që.... dhe në fakt vetëm po i citoj, fjalë për fjalë....
Von Cramon: Po, në rregull. Më lejoni që ta shoh së pari. Mund ta marr me mend që e ka thënë, por do të ketë gjithashtu, le të shpresojmë, edhe disa dëshmi mbi mënyrën e tij të integrimit drejt Bashkimit Evropian dhe më lejoni që të shoh se çfarë ka thënë, se cili është qëndrimi i tij dhe sesi e sheh të ardhmen e tij, vendin e tij në të ardhmen dhe të ardhmen e rajonit, për shkak se kjo është me rëndësi. Dua të them që ai duhet ta kënaqë audiencën e tij të brendshme edhe me fjalimin e tij inaugurues. Kjo nuk është befasi, të paktën jo për mua. Nuk do të impresionohesha shumë prej kësaj, por në fund të fundit do të jemi duke i ndjekur veprimet e përnjëmendta se si të arrijmë sukses në dialog. Dhe kjo është më e rëndësishmja
KOHA: A po jepte zotëri Vuçiq sinjale që dialogu do të rezultojë me një marrëveshje ligjërisht obligative së shpejti..
Von Cramon: Është çështje e procedurave. Nëse ne fillojmë dialogun duke thënë ne do të kemi dialog me ju, duke thënë se do të kemi dialog me vetëm këtë rezultat në tavolinë, atëherë do të jetë shumë e vështirë të arrihet marrëveshja. Kështu që e shoh se ai duhet t’u tregojë diçka qytetarëve të tij apo popullatës. Nëse ne kemi vetëm një kërkesë duke thënë ‘dua njohjen menjëherë’, atëherë kjo s’do të funksionojë.
KOHA: Vuçiq madje po ankohet në liderët evropianë dhe po e parafrazoj atë çfarë ka thënë: Jam i ngopur nga liderët e BE-së që po më kërkojnë njohjen e Kosovës, derisa siç ka thënë presidenti serb, ai është i bindur mos ta njohë Kosovën si shtet të pavarur…
Von Cramon: Siç e kam kuptuar, por mos më keqkuptoni se unë nuk jam zëdhënëse e presidentit të Serbisë. Çfarë kam kuptuar është se ai (Vuçiqi) ka interes që dialogu të ketë një përfundim. Sepse ai e sheh Serbinë si pjesë të Bashkimit Evropian, siç e shohim edhe ne. Dhe jo vetëm Serbinë, por të gjitha shtetet e Ballkanit Perëndimor. Dhe që ajo të ndodhë, ne duhet të gjejmë një rrugë sesi të ecim përpara. Nëse ne veç ulemi dhe vetëm themi: Unë e kam vetëm një çështje: e dua njohjen menjëherë, atëherë nuk ka dialog, nuk ka sukses dhe nuk mund të bësh asgjë më tutje. Por nëse ecim hap pas hapi me marrëveshje të vogla, me pyetje teknike, mund të pajtohemi, t’i zbatojmë ato dhe në fund, jam mjaft e sigurt që do të ketë po ashtu vullnet politik dhe gatishmëri nga pala serbe që ta sqarojnë rezultatin e këtij kompromisi.
KOHA: Pala e kundër e Vuçiqit, z. Kurti, po insiston se marrëveshja do të ishte e favorshme vetëm nëse në qendër të saj ka njohjen. Pra, duke mos lënë vend për kompromis...
Von Cramon: Nuk dua të shkoj me detajet e këtij formati të tanishëm të dialogut. Për mua është e rëndësishme të përçoj mesazhin që të dyja palët duhet të japin diçka dhe nëse njëra palë fillon me ‘ka vetëm një rezultat në fund të dialogut që e pranoj, atëherë ne kemi një vështirësi. Kështu nuk do të funksionojë.
KOHA: Pra, dialogu nuk do të funksionojë pa kompromis po thoni?
Von Cramon: Absolutisht jo. Kjo është arsyeja për çfarë bëhen bisedimet politike.
KOHA: E di se mund të të vë në pozicion të vështirë, por çfarë mund të japë Kosova në këtë aspekt për të arritur kompromisin.
Von Cramon: E dini, janë mundësi të ndryshme dhe të dy kryenegociatorët në dialog, të dy shefat e shtetit, e dinë saktë se çfarë saktësisht mund të jetë kompromisi. Kosova e ka në interes të zgjidhë çështje të ndryshme: për shembull, energjinë, çështje të tjera, sikurse të pagjeturit, targat e vetura e të tjera. Pra gjëra që do ta bënin jetën e qytetarëve në Kosovë e Serbi më të lehtë. Ky është një nga prioritetet e mia dhe do të shpresoja që kjo është në koherencë me qasjen e udhëheqësve po ashtu.
KOHA: Kosova dhe Serbia kanë arritur 33 marrëveshje dhe duke u marrë më çështje teknike, tashmë ka prova të mjaftueshme që dialogu teknik nuk sjell një paqe afatgjate. A nuk e vë kjo në kontradiktë atë që po thoni?
Von Cramon: Por ka paqe për momentin.
KOHA: Po flisja për paqe afatgjate e të qëndrueshme.
Von Cramon: Ok, atëherë le të lëvizim tutje përpara dhe t’i zbatojmë të gjitha marrëveshjet dhe t’i shikojmë ato marrëveshje që janë të nevojshme për të ardhmen dhe të cilat nuk janë zbatuar, apo ratifikuar. Kështu që është goxha një listë e gjërave që mund të bësh para se të arrish deri te marrëveshja finale. Por edhe deri atëherë unë nuk i shoh në mënyrë negative. Nuk jam aq skeptike. Por e kuptoj që një çështje që është ende në tavolinë—natyrisht që nuk kemi folur për këtë çështje në takimin e djeshëm me Vuçiqin dhe nuk kemi biseduar me detaje, por e di nga takimet që kam pasur në veri të Kosovës, çështja e Asociacionit ende nuk është zgjidhur. Dhe është çështje e palës kosovare këtu të vijë me një propozim. Si do ta shihnin dhe do ta formësonin këtë çështje.
KOHA: Cili është reagimi i Kurtit kur me shumë gjasë e keni diskutuar këtë çështje?
Von Cramon: Mendoj se ajo çfarë kam dëgjuar është se kjo është duke ndryshuar së fundmi. Dhe ky është një lajm i mirë sepse kjo është ajo çfarë nga duhet. Na duhet një koncept i formësuar i palës kosovare rreth Asociacionit.
KOHA: Po thoni se është duke ndryshuar qëndrimi i Qeverisë së Kosovës në raport me Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe?
Von Cramon: Kjo është pjesa e kompromisit. Po. Dhe na duhet një proces të udhëhequr nga Kosova në këtë. Nëse vetëm refuzojmë pa e prekur atë çështje, ne nuk do të....
KOHA: A mund të ndani me ne më shume detaje?
Von Cramon: Jo jo. S’kam lajme të tjera.
KOHA: Këtë ua ka thënë Kurti gjatë takimeve që kishit..
Von Cramon: Jo jo jo. Nuk kisha takime.
KOHA: Pra, kishte sugjerime që pozicioni po ndryshon për Asociacionin?
Von Cramon: Jo jo jo. Kjo është informatë që vjen tjetërkund.
KOHA: Pra, një informatë që Qeveria e Kosovës mund të ndryshojë qëndrimin e saj rreth Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe.
Von Cramon: Jo që do të ndryshojë pozicionin për Asociacionin, por mund të vijë me një propozimin të saj për Asociacionin që do të ishte një gjë e mirë.
KOHA: Mirë. Ju kuptova. Ky është një lajm i ri, meqë e kemi parë një kundërshti të Qeverisë së Kosovës.
Von Cramon: Dhe nuk mendoj se është një gjë e mençur.
KOHA: Të kundërshtosh në tërësi marrëveshjen për Asociacionin?
Von Cramon: Absolutisht që po.
KOHA: Do e shohim si do të rrjedhë kjo. Zonja Cramon ne kemi parë që jo vetëm Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe ka qenë një çështje që është vënë kusht. Është edhe vendim i Gjykatës Kushtetuese të Kosovës për tokat përreth Manastirit të Deçanit. A shihni edhe të tjera çështje që mund ta pengojnë dialogun apo nga ajo që po shoh nga kjo intervistë, ju jeni shumë më optimiste për dialogun, pasi kemi parë ndërmjetësuesin e BE-së, Miroslav Lajçak, por duke përfshirë shefin e Politikës së Jashtme të BE-së, Joseph Borell, që janë shprehur skeptikë për rezultatin e dialogut. Në fjalët e tyre: Ky dialog nuk po ec mirë.
Von Cramon: Paj, nganjëherë duhet ta shprehësh frustrimin tënd po ashtu, por në përgjithësi, nëse ne punojmë në detyrat e shtëpisë, që janë mbi tavolinë, unë jam ende optimiste. Dhe cila ishte pyetja jote e fundit..
KOHA: Ju pyeta rreth tokave përreth Manastirit të Deçanit.
Von Cramon: Ah saktësisht. Sepse në këtë çështje është mjaft lehtë. Nuk jam vetëm unë, nuk janë vetëm ambasadorët e QUINT-it, është i tërë komuniteti ndërkombëtar, duke kërkuar të zbatohet një vendim i Gjykatës Kushtetuese.
KOHA: Pavarësisht faktit që Qeveria e Kosovës argumenton se ai vendim ishte marrë në kohën e Millosheviqit në vitin 1997.
Von Cramon: Tani, ata çdoherë gjejnë arsyetime për atë. Sinqerisht, kjo qeveri ka dorëzuar aplikimin në Këshillin e Evropës. A e dini se çfarë do të bëjnë së pari?
KOHA: Mendoni se do ta kushtëzojnë aplikacionin me këtë çështje të Manastirit të Deçanit?
Von Cramon: Natyrisht. Nëse e lavdëroni veten për sundimin e ligjit dhe thoni “ky është prioriteti im” dhe nuk respektoni një nga vendimet më të rëndësishme të Gjykatës Kushtetuese. Çfarë mendoni: si do ta vlerësojnë shtetet anëtare të Këshillit të Evropës këtë gjë?
KOHA: E kuptoj atë, por për ju çfarë përbën një vendim që e ka origjinën në vitin 1997, vetëm pak para se të fillonte lufta në Kosovë, në kohën e regjimit të Millosheviqit kur këto toka i kaluan Manastirit. A s’tregon gjë kjo për ju?
Von Cramon: Vendimi i Gjykatës Kushtetuese për Manastirin e Deçanit që duhet të ketë liri dhe përjashtime për Kishën.. paj, është pjesë e juridiksionit të Kosovës dhe deri le të themi kur komuniteti ndërkombëtar filloi të vendoste presion për zbatimin e tij, ajo si çështje as nuk ekzistonte. Kështu që, Qeveria e Kosovës erdhi me këtë argument shumë vonë. Kur fillova të jem reportere e BE-së për Kosovën 3 vjet më parë kjo nuk ishte çështje. Por sa më shumë presion që ka bërë komuniteti ndërkombëtar për të zbatuar këtë vendim, qeveria ka kërkuar mënyra për t’i ikur zbatimit dhe nuk është kjo mënyra profesionale për t’u marrë me këtë çështje.
KOHA: A do të jetë kjo çështje bashkë me asociacionin një kushtëzim i BE-së për rrugën evropiane të Kosovës, meqë e kemi parë dje që Qeveria e Kosovës ka paralajmëruar se do të dorëzojë aplikacionin për anëtarësim në BE por siç e dimë, qeveria e Kosovës tashmë e ka dorëzuar aplikacionin për Këshillin e Evropës dhe po ashtu, Qeveria ka thënë se synon anëtarësimin në NATO. Si mund të lëvizet tutje me status-quonë që e kemi tash. Cila është perspektiva në sytë tuaj?
Von Cramon: E dini, mund t’i bëni gjërat shumë mençur dhe po ashtu mund t’i bëni gjërat me kokëfortësi. Dhe dukshëm, Qeveria e Kosovës ka vendosur t’i bëjë gjërat me kokëfortësi. A është kjo një strategji e mençur? Këtë nuk e di. Natyrisht se e mbështetim rrugëtimin e Qeverisë së Kosovës për t’u bërë anëtar i Këshillit të Evropës. Por, a ishte aplikimi në Këshillit e Evropës në kohë të duhur. Do të thosha JO.
KOHA: Aplikimi i Kosovës në Këshillin e Evropës?
Von Cramon: Absolutisht.
KOHA: Pse mendoni se dorëzimi i aplikacioni në Këshillin e Evropës ishte gabim?
Von Cramon: Sepse ishte absolutisht jorealiste të pritej që do të futej në agjendën këtë vit dhe tash Serbia ka një vit për të lobuar kundër anëtarësimit të Kosovës në Këshillin e Evropës..
KOHA: Pra, po e quani një gabim aplikimin në Këshillin e Evropës, një procesi që i janë thurur lavde...
Von Cramon: Në ato momente po. Absolutisht. Nuk është e mençur. Nuk do ta bëja. Njëjtë sikurse aplikimin në BE dhe NATO. Herën e kaluar kur kam folur prapa dyerve të mbyllura u kam thënë: ‘ju lutem mos e bëni këtë.’ E kanë bërë pavarësisht se çfarë i thashë. Mirë, le të presim dhe të shohim pasojat.
KOHA: Ju prisni që Kosova të dështojë në aplikimin për Këshillin e Evropës?
Von Cramon: Nëse nuk negocioni dhe nuk organizoni ta keni shumicën, ato [vota] nuk do të vijnë nga qielli. Nuk po e presin Kosovën.
KOHA: Pse atëherë besoni se Qeveria e Kosovës mori një vendim të tillë?
Von Cramon: NUK E DI. NUK E DI.
KOHA: Por ju keni punuar me ta, ju thatë se paraprakisht keni biseduar me ta...
Von Cramon: Jo nuk ia kisha idenë, sepse nuk isha këtu kur e kanë marrë vendimin për aplikim në Këshillin e Evropës.
KOHA: Dhe ndiheni e zhgënjyer me këtë?
Von Cramon: Absolutisht, absolutisht.
KOHA: Ky përbën lajm po ashtu zonja Von Cramon.
Von Cramon: Por nuk mund të bësh një gjë të tillë. Më vjen keq. Duhet ta përgatisësh terrenin për gjëra të tilla. Duhet ta shtrosh rrugën për gjëra të tilla. Nuk mund vetëm të çohesh: ‘Përshëndetje, vitin e ardhshëm, ne jemi anëtari i ri. Aty ka interesa të ndryshëm dhe ka shumë vende që nuk janë në favor të Kosovës. Do të ishte më e lehtë nëse së bashku do të kishim lobuar për këtë aplikacion..
KOHA: Por zonja Von Cramon, janë 34 vende të Këshillit të Evropës që e kanë njohur Kosovën dhe duhen vetëm 31 vende ta përkrahin Kosovën për anëtarësim..
Von Cramon: Ju duhet Asambleja Parlamentare. Ajo nuk është një trupë koherente. Për shembull, ka vende që kanë delegacione shumë të djathta apo shumë të majta. Ata do të votojnë. Nuk do të votojnë në favor. Kështu që, ne duhet t’i numërojmë secilën votë. Dhe për këtë na duhet përgatitje e madhe. Kështu që për mua, nëse unë jam këshilltare e Qeverisë së Kosovës do t’u thosha: ju lutem, le t’i ndërtojmë aleancat, le t’i kemi bashkë partnerët, miqtë, e le të shohim kush është në anën tuaj, e pastaj dorëzojeni aplikacionin dhe jo anasjelltas.
KOHA: Ju po e quani një aplikim të hershëm dhe jo mirë të menduar apo jo?
Von Cramon: Po shpresoj se do të funksionojë, sidoqoftë. Por do të dëshiroja, nganjëherë që gjërat të ishin më të përgatitura.
KOHA: Mirë. Le të flasim për një çështje që politika e jashtme franceze e solli gjatë muajit maj. Kishte të bënte me Komunitetin Evropian Politik, që nga shumë kritikë u pa si një zëvendësim i zgjerimit të Ballkanit drejt BE-së. Mbase zonja Von Cramon po flasim për Qeverinë e Kosovës siç e quani ju kokëfortë, pastaj Serbinë duke luajtur me dy karta: a janë këto mbase shenja që qeveritë në Kosovë, Serbi, në Shqipëri e po ashtu në Maqedoninë e Veriut po e shohin të largët politikën e zgjerimit. Kemi parë presidentin Macron që del me opsione të tjera duke krijuar entitete të tjera që e zëvendësojnë zgjerimin e BE-së në drejtim të 6 vendeve të Ballkanit. Cili është qëndrimi juaj rreth kësaj?
Von Cramon: Edhe nëse e kritikoj këtë qeveri apo të tjera qeveri në Ballkan, Kosova ka një vend në Bashkimin Evropian. Vend të merituar më shumë se çdo vend tjetër. Kështu që këto vende janë vende evropiane dhe i takojnë Bashkimit Evropian.
KOHA: Pse Kosova e meriton më shumë se vendet e tjera një vend në BE?
Von Cramon: Paj, ky është një vend proevropian. Jeni të përkushtuar për të gjitha vlerat e BE-së, të gjitha normave. Keni liri të mediave, keni shumë të drejta demokratike që nuk është se janë të mirëqena në vendet e tjera. Çfarë dua të them është se nuk duhet të ketë anëtarësim të shteteve që cilësohen të dorës së dytë. Për mua, propozimi i Macronit është gabim dhe ne fuqishëm e kemi kundërshtuar. Ne nuk jemi në favor të shteteve të dorës, klasit të dytë. Pra, për ne është e qartë, ne duhet të shkojmë drejt një fazë të vështirë, këtu është çështja e dialogut dhe reforma të tjera që duhen ndërmarrë në vende të tjera. Por kur t’i keni përmbushur kriteret, dhe për këtë jam tmerrësisht e dëshpëruar për mosliberalizmin e vizave, por atëherë duhet të bëheni anëtar i plotë. Përndryshe, gjitha nxitjet për reforma nuk do të funksionojnë.
KOHA: A u befasuat ju nga propozimi i Macronit?
Von Cramon: Jo nuk jam i befasuar, sepse debati i brendshëm në Francë është shumë i vështirë e zhgënjyes dhe udhëhiqet nga parti të djathta, nga Le Pen dhe Eric Zamour dhe kjo e ka helmuar tërësisht debatin. Politikat e zgjerimi të BE-së është një fjali toksike.
KOHA: Pavarësisht faktit se Macroni fitoi zgjedhjet dhe para zgjedhjeve ai kishte një ton pozitiv mandej edhe për procesin e zgjerimit drejt Ballkanit Perëndimor, e tash ai po sjell zgjidhje përmes një entiteti që nuk do të përfshinte vetëm Ballkanin, por edhe Ukrainën, Moldavinë e Gjeorgjinë, që duket si një trajtim i pabarabartë. Ku qëndron BE-ja këtu?
Von Cramon: Absolutisht. Ky është një gabim politik. Dhe nëse ai e quan veten një president gjeopolitik ai duhet të dëshmojë se e kupton se me çfarë rreziqe përballemi: jo vetëm me luftën e Rusisë në Ukrainë, por edhe sfida të tjera: investime kineze, influencën e Turqisë, ndikimi të Lindjes së Mesme e të tjera. Ne mund të kemi një regjion stabil në terma afatgjatë nëse ju integrojmë ju dhe vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor në BE. Kjo është e qartë për shumë nga kolegët e mi në Parlamentin Evropian dhe prandaj, nuk jemi në favor të presidentit Macron.
KOHA: Së paku Gjermania duket e vendosur kundër kësaj ideje. E pamë kancelarin gjerman Olaf Scholz, i cili haptazi doli kundër idesë franceze duke e përbuzur idenë për ta lënë Ballkanin Perëndimor jashtë BE-së, duke e zëvendësuar me një krijesë paralele..
Von Cramon: Absolutisht. Ministrja jonë e Jashtme ishte këtu në Ballkan bile derisa lufta në Ukrainë po zhvillohej. Ajo u ka kushtuar shumë kohë vendeve në Ballkanin Perëndimor. Ne kemi një të dërguar Special të Gjermanisë në Ballkan. Për herë të parë kjo po i ndodh Gjermanisë që dikush që e kupton mirë rajonin po merret direkt me të. Manuel Sarrazini, koleg i Bundestagut. Kështu, kemi ministren për Evropë, Anna Lurman, ajo është po ashtu shumë e përkushtuar për situatën në Ballkan. Ajo dëshiron ta lehtësojë konfliktin mes Bullgarisë dhe Maqedonisë së Veriut. Kështu që shumë njerëz nga qeveria gjermane janë personalisht të përkushtuar në situatën në Ballkan.
KOHA: A po shënon kjo një epokë të re të politikës së jashtme gjermane në raport me Ballkanin. Sepse ndër vite e kemi parë Gjermani joaktive me Ballkanin apo jo?
Von Cramon: Paj, e dini, është e vështirë ta vlerësojmë tash për tash. Jemi në një fazë të hershme të përkushtimit të qeverisë së re. Por nga përkushtimi personal dhe kolegët e mi respektivë: po, qartazi ka ndryshuar dhe ka një fokus të qartë. Por tash duhet të shihen rezultatet e këtij përkushtimi. Na duhen partnerë në rajon, të cilët do t’u bënin jehonë ideve tona dhe kështu po shpresoj se do të kishim rezultate. Por në raport me Francën e Macronin, nuk mendoj se është e ardhmja e ndonjë diskutimi mbi zgjerimin e BE-së
KOHA: Po i vijmë pothuajse fundit të intervistës, por do të dëshiroja që të diskutonim gjithashtu për një ide të tregut paralel, që faktikisht është një projekt në vazhdim e sipër, që është Ballkani i Hapur, i cili prej shumëkujt po shihet në fakt edhe si një lloj shantazhimi i butë i këtyre shteteve – Serbisë, Shqipërisë, Maqedonisë së Veriut dhe mbase në të ardhmen edhe të Malit të Zi – për të mos mundur që t’i bashkohen Bashkimit Evropian dhe që të refuzohen dhe të lihen anash për shumë vjet. Si e shihni ju Ballkanin e Hapur si projekt dhe që është refuzuar nga Qeveria e Kosovës?
Von Cramon: Iniciativa e Ballkanit të Hapur është, mendoj unë, një përpjekje për të ngritur një strukturë paralele për bashkëpunimin rajonal, por me një hierarki të qartë, me vartësi, dhe që do të udhëhiqte proceset nga disa kryeqytete, mirëpo nuk ka gjithëpërfshirje, nuk është e bazuar në normat dhe vlerat dhe as standardet e BE-së, e kështu me radhë. Prandaj për mua, është paksa e rrezikshme. Para së gjithash, ne natyrisht jemi të lumtur nëse do të ketë ndonjë integrim rajonal të vetorganizuar...
KOHA: Pse është e rrezikshme?
Von Cramon: Nëse nuk ka standarde të BE-së, por që në aspektin e gjerë, doni që t’i sillni dhe t’i ftoni këto vende në Bashkimin Evropian, atëherë duhet t’u përmbaheni standardeve të duhura, duhet t’u përmbaheni vlerave dhe normave të duhura kur e vendosni një sistem të ri. Andaj, unë jam shumë më tepër në favor të Procesit të Berlinit.
KOHA: A e shihni këtë si zëvendësim të Procesit të Berlinit?
Von Cramon: Jo mendoj se është paksa si një konkurrencë dhe ajo që duhet të bëhet apo të organizohet tani në Bruksel apo në Berlin është që ta kemi Procesin e Berlinit në krye, na duhet një samit i ri, na duhet një konferencë, iniciativa të reja që burojnë prej Procesit të Berlinit, na duhen rrëfime suksesi, të arritura dhe tek mandej mendoj se mund edhe të dëshmojmë se Procesi i Berlinit ia vlen.
KOHA: Duket se po i përqafoni argumentet e Qeverisë së Kosovës, nga e cila thuhet se është e përkushtuar për Procesin e Berlinit dhe se nuk e përkrah Ballkanin e Hapur që do t’i jepte Serbisë një hegjemoni ekonomike.
Von Cramon: Jo vetëm Serbisë, por edhe kryeqyteteve të tjera, siç edhe e thashë, por natyrisht jo në një nivel të barabartë dhe kjo mendoj se është jashtëzakonisht e pafat nëse flasim për integrimin e përgjithshëm të rajonit. Po.
KOHA: Dhe çështja e fundit është ajo më e theksueshmja që e diskutojmë sa herë që takohemi. Pra, liberalizimi i vizave. Më 3 mars kur ishim takuar për intervistën e mëparshme, ju patët thënë se pas prillit, varësisht prej zgjedhjeve franceze.... pra, po e shihni se po ju mbaj për fjale për gjithçka që keni thënë.... keni thënë se mund të ketë disa veprime në drejtim pozitiv për sa i përket liberalizimit të vizave. A kemi ndonjë lajm të mirë?
Von Cramon: E po jo lajme konkrete. Do të shkoj gjithashtu në Paris, brenda dhjetë ditësh, për ta shtyrë përpara këtë çështje. Do të përpiqem që të informohem në terren, të paktën për vete, me njerëzit përreth Macronit, të dëgjoj se çfarë ata kanë për të thënë, se kur do ta vëmë këtë çështje në agjendë, se kur do ta bëjnë këtë e kështu.... nuk e di.... t’i kuptoj gjithë këto. Por ajo që kam dëgjuar është se ka goxha gjasa që pas zgjedhjeve legjislative në fund të qershorit, pra në gjysmën e dytë të vitit, të ketë një mundësi më në fund. Por, siç e thashë, duhet ta bindim Macronin se kjo në fakt është një çështje teknike dhe jo një çështje më e madhe politike, as për rajonin dhe as për Serbinë.
KOHA: Pra, ne nuk pritet që të lëvizim lirshëm gjatë vitit 2022 përbrenda zonës Schengen?
Von Cramon: Nuk mund t’ju them gjë për këtë. Do të doja sikur të mundja.
KOHA: Ju faleminderit për përgjigjen dhe ju faleminderit për kohën e ndarë për këtë intervistë zonja Von Cramon.
Von Cramon: Kënaqësi, si gjithmonë. Ju faleminderit që më ftuat.
VIDEO:
