BE-ja ende pa vendim për heqjen e masave

Bashkimi Evropian nuk ka dhënë garanci se Kosovës do t’i hiqen masat, para fundit të mandatit të tashëm të Komisionit Evropian. Burime diplomatike i thanë KOHËS se rreth vendimit ka ndasi të mëdha mes shteteve anëtare dhe për pasojë nuk ka pasur lëvizje as drejt heqjes graduale të tyre

Në Bashkimin Evropian vazhdojnë të thonë se masat ndëshkuese ndaj Kosovës, të vendosura në vitin 2023, janë të përkohshme dhe se ato mund të hiqen, varësisht veprimeve në terren. 

Për heqjen e masave, sipas zyrtarëve në Komisionin Evropian, është i nevojshëm pajtimi i të gjitha shteteve anëtare, ka thënë zëdhënësi i BE-së për çështje të politikës së jashtme dhe sigurisë, Peter Stano.

“Përgjigja është sikurse herën e fundit. Çështja është duke u shqyrtuar në Këshill dhe do të vendoset nga vendet anëtare pa marrë parasysh se kur do të nisin mandatin institucionet e reja”, është përgjigjur Stano në pyetjen se a do të hiqen masat ndëshkuese ndaj Kosovës para përfundimit të mandatit të përbërjes aktuale të Komisionit Evropian apo do të pritet përbërja e Komisionit të ri.

Fati i rekomandimit që ka bërë përfaqësuesi i lartë për politikë të jashtme dhe siguri, Josep Borrell, për heqjen e masave ndaj Kosovës mbetet i paqartë edhe pse për këtë po bisedohet vazhdimisht në grupet punuese të BE-së, ku marrin pjesë vendet anëtare.

“Nuk ka ndryshim në këtë drejtim”, tha një diplomat i BE-së për KOHËN.

Sipas burimeve diplomatike të BE-së, në diskutimet e fundit për këtë temë, shumica e shteteve anëtare kanë qenë në favor të heqjes së masave, askush nuk ka qenë në mënyrë të prerë kundër heqjes së tyre, por ka pasur dallime rreth asaj se si dhe kur do të bëhet një gjë e tillë.

BE-ja vendosi disa masa ndëshkuese ndaj Kosovës vitin e kaluar, për shkak të rritjes së tensioneve në veriun e Kosovës, të banuar me shumicë serbe. Një grup i vendeve anëtare, sipas burimeve diplomatike, ka kërkuar që të hiqen menjëherë të gjitha masat. Ndërkaq, një grup tjetër ka kërkuar që BE-ja të ketë qasje më të balancuar ndaj Kosovës dhe Serbisë, sepse “mbajtja në fuqi e masave ndaj vetëm njërës palë nuk është qasja e duhur”. Ky grup ka tërhequr vërejtjen se edhe Serbia nuk ka bërë gjë për të sjellë para drejtësisë përgjegjësit për sulmin e armatosur në Banjskë të Zveçanit, në shtator të vitit 2023.

Në shtator, një grup i serbëve të armatosur sulmoi Policinë e Kosovës, duke e vrarë rreshterin Afrim Bunjaku. Gjatë përleshjeve që pasuan në Banjskë u vranë edhe tre sulmues serbë.

Kosova ka fajësuar Serbinë për sulmin, por Beogradi zyrtar mohon se ka gisht në të. Përgjegjësinë për sulmin e ka marrë Milan Radoiçiq, ish-nënkryetar i Listës Serbe, partisë kryesore të serbëve në Kosovë që ka mbështetjen e Beogradit. Ai është i përfshirë në aktakuzën e ngritur nga Kosova ndaj dhjetëra personave. Kosova i ka kërkuar Serbisë që ta ekstradojë Radoiçiqin, teksa BE-ja dhe Shtetet e Bashkuara (SHBA) kanë kërkuar që përgjegjësit për sulmin të përballen me drejtësinë.

Burimet në BE thanë se është edhe një grup shtetesh që ka thënë se “në këtë moment do të ishte kundërproduktive që të hiqen të gjitha masat, duke pasur parasysh se autoritetet e Kosovës kanë vazhduar të ndërmarrin masa të njëanshme dhe të pakoordinuara në veri”.

Burimet diplomatike thanë se prej kur Borrell u ka rekomanduar vendeve anëtare që të heqin masat, shtetet e bllokut po vazhdojnë të bisedojnë për këtë çështje, por nuk po lëvizjen drejt heqjes së masave, qoftë në mënyrë graduale. Këto burime kanë thënë se në rrethana të tilla është e mundshme vetëm heqja graduale e disa masave, por jo e të gjithave. Por, as për heqjen graduale të masave nuk ka akoma ndonjë vendim. Këto burimet pohojnë se as Komisioni Evropian nuk është shumë i interesuar për heqjen e masave. 

Komisioni Evropian në Raportin e fundit të Progresit për Kosovën ka konstatuar se Kosova ka vazhduar të ndërmarrë veprime të njëanshme në veri, të cilat ndikojnë në rritjen e tensioneve. Qeveria e Kosovës, e udhëhequr nga Albin Kurti, ka ndërmarrë disa veprime në veri që janë kritikuar nga faktori ndërkombëtar. Ekzekutivi kosovar ka ndaluar përdorimin e dinarit serb, ka mbyllur disa degë të postës serbe si dhe institucione paralele dhe ka shprehur synimin që të hapë për qarkullim të trafikut urën mbi lumin Ibër, për çfarë është kritikuar se rrezikon trazira dhe destabilitet.